Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1959, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
119
Nauðlending.
í maímánuði 1952 voru þrír rann-
sóknarmenn sendir frá Lundúnum
suður til frönsku Vestur-Afríku til
þess að athuga hvernig á því stæði,
að brezk BOAC-flugvél hafði nauð-
lent þar, 2400 km. utan við rétta
flugleið.
Flugvélin, sem þeir fóru með,
lenti hjá vin 10 km. frá óhappa-
staðnum. Þangað var þá áhöfn
flugvélarinnar komin og einnig
farþegar, þar á meðal kona með
ungbarn. Undir eins og fréttist um
nauðlendinguna, höfðu Frakkar
sent þangað flugvél með lækni, er
látinn var svífa til jarðar í fall-
hlíf. Læknirinn hafði svo drifið
allt fólkið á stað. Flugstjórinn einn
þoldi ekki erfiðið og hitann í eyði-
mörkinni, hann dó á leið til vinjar-
innar. En hinir voru þar allir heil-
ir á húfi.
Nú var farið þangað sem flug-
vélin stóð. Þá komust rannsókna-
mennirnir að því, að Gyrosyn-átta-
viti flugvélarinnar var öðru vísi
merktur, en vant var um slíka átta-
vita. Þar var tíu sinnum lengra á
milli mælistryka, og þegar áttavit-
inn sýndi 60 gráður, heldu þeir að
hann sýndi aðeins 6 gráður. Að vísu
höfðu þeir haft annan áttavita, en
þeir heldu að hann væri vitlaus,
svo mikla tröllatrú'höfðu þeir á
hinum nýa áttavita.
Eftir þetta eru allir Gyrosyn-
áttavitar merktir eins.
Flugslysin á Miðjarðarhafi.
Hinn 10. janúar 1954 lagði brezk
Comet-þota á stað frá Ciampino-
flugvellinum í Róm og var ferðinni
heitið til Englands. Hún komst
skjótt í 35—40.000 feta hæð, eins
og henni var ætlað, en þegar hún
var komin að eynni Elbu, brotnaði
hún sundur og glóandi brotin úr
henni fellu beint niður í hafið. Þar
fórst hvert mannsbarn, sem í þot-
unni var.
Nú var þegar hafizt handa um
að slæða upp brotin úr henni, og
í ágústmánuði hafði tekizt að
slæða upp. 70% af belgnum og
80% af vélunum.
Það sýndist harla ólíklegt að
flugvélin hefði liðazt sundur, því
að Havilland verksmiðjurnar höfðu
gert hana sterkari og traustari en
þörf var talin á. Og slysið var
mönnum ráðgáta.
Mánuði seinna hrapaði önnur
Cometþota niður í Miðjarðarhafið.
Það þótti ekki einleikið. Var þá
bannað um hríð að hafa þessar
þotur í ferðum. En vegna þess að
ekki var hægt að ná í brotin úr
þessari flugvél og rannsaka þau,
var reynt að komast að því hve
mikið þessar þotur mundu þola.
Var þá gert líkan af þotunni og
þess gætt að hafa öll styrkleika
hlutföll nákvæmlega rétt. Þessi
þota var síðan reynd á tilrauna-
stöð „The Royal Aircraft Establish-
men“ í Farnborough, og þess gætt
að láta hana verða fyrir álíka
hnjaski og flugvélar sem ferðast
um háloftin með slíkum hraða er
Comet-þoturnar hafa. Með stuttu
millibili var svo líkanið athugað
gaumgæfilega. Eftir 1830 slíkar til-
raunir bilaði belgur hennar. Það
kom fyrst ofurlítil sprunga í hann
rétt hjá radarstöðinni en varð
skjótt að gapandi rifu.
Þeir, sem skoðuðu flugvélarbrot-
in, sem slædd voru upp hjá Elbu,
minntust þess þá að þeir höfðu
séð sár eftir samskonar rifu á belg-
brotum hennar. Úrskurður rann-
sóknarmanna varð því sá; að belgir
beggja Cometþotanna hefði rifnað,
vegna þess að málmurinn hafði
lúðst og misst styrkleika sinn
vegna hit|ns af núningsmótstöðu
loftsins.
—o—
Slysin eru dýr, en af þeim má
læra hvernig hægt er að gera flug-
tækin öruggari. Hvert slys kennir
mönnum eitthvað nýtt. Cometþot-
urnar hafa síðan verið úr hald-
betra málmi, og ekkert slys hefir
komið fyrir þær. En nú skeður það
öðru sinni, að hreyfill rífur sig
lausan í Boeing-flugvél. Það virð-
ist benda til þess, að menn hafi
ekki uppgötvað hvernig á því stóð,
að hreyfillinn reif sig lausan úr
flugvélinni, sem fórst í frumskóg-
um Suður-Ameríku.
Heilakirtillinn
(pineal gland) hefir löngum ver-
ið vísindamönnum ráðgáta, því að
menn hafa ekki enn skilið hlutverk
hans. Einu sinni var talið, að hann
mundi vera leifar af þriðja auga,
sem maðurinn hefði haft. Aftur á
móti hélt franski heimspekingur-
inn Descartes því blákalt fram, að
þessi kirtill væri bústaður sálar-
innar. Aðrir sögðu að hann væri
miðstöð allrar hugsunar.
Nú hefir vísindamönnum við
læknadeild háskólans í Yale tekist
að einangra hormón úr kirtlinum.
Til þess þurftu þeir hvorki meira
né minna en heila úr 250.000 naut-
gripum, og fengu þó ekki nema 1,5
milligram af þessu efni, sem þeir
hafa nefnt „melatonin". Jafnframt
fóru fram rannsóknir á því, hvort
þetta efni mundi finnast í öðrum
kirtlum, en svo var eigi. Það fannst
aðeins í þessum kirtli. Ekki vita
menn enn hvert er hlutverk þessa
efnis í líkamanum, en rannsóknir,
sem gerðar hafa verið með það á
froskum, leiddu til þess að húðin
breyttist og varð ljósari. Nú er ver-
ið að rannsaka hvort nokkurt sam-
band sé milli þessa hormóns og
þeirrar tegundar húðkrabba, sem
nefnist „melanoma“.