Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1959, Blaðsíða 14

12«
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
SÓLORKAN
ER NÚ VÍÐA BEIZLUÐ
FYRIR þremur árum var stærsta
sólorkustöð heimsins suður í
Pyreneafjöllum, og er nokkuð
sagt frá henni í Lesbók 29. apríl
1956. Það voru franskir vísinda-
menn, sem komu upp þessari stöð,
til þess að bræða þar Zirkonium-
málm, sem þolir allt að 3000 stiga
hita, og fæst hreinni með þessu
móti, heldur en úr venjulegum
bræðsluofnum. Orkustöðinni var
komið fyrir í gömlu vígi, sem heit-
ir Mont-Louis. Forstöðumaður
hennar er prófessor Felix Trome
(eða Trombe).
Síðan þetta var hafa menn víðs-
vegar um heim unnið ósleitilega að
því að beizla orku sólarinnar. Og
fyrir skömmu komu 50 ,^sólorku-
menn“ frá nokkrum þjóðum sam-
an í Mont Louis til þess að bera
saman bækur sínar. Komu þar
fram ýmsar upplýsingar er sýna,
að sólorkan er nú notuð á margan
hátt og getur sums staðar komið
í staðinn fyrir aðrar orkulindir.
Hér skal nú sagt frá helztu nýung-
unum á þessu sviði.
í Frakklandi.
Gestunum var nú fyrst sýnt
orkuverið í Mont Louis og hvernig
það bræðir zirkonium. Fram-
leiðslan er um 130 pund á dag og
er mjög eftirsótt, því að hún er
notuð til einangrunar í bræðslu-
ofna, þar sem gerðar eru tilraunir
með aðra málma, en bráðna við
minni hita. Er sagt, að rafmagns
bræðsluofna, sem einangraðir eru
með zirkonium frá Mont Louis,
megi hita upp í 2300 stig.
Þessi tilraun hefir því gefizt svo
vel, að nú er byrjað að reisa aðra
orkustöð skammt þaðan, hjá
Odeillo. Verður hún svo miklu
stærri og öflugri að henni er ætlað
að bræða 5000 pund af zirkonium
á hverjum degi.
En sólorkuna nota Frakkar nú á
ýmsan annan hátt. Bæði á Miðjarð-
arhafsströnd Frakklands og í Norð-
ur-Afríku hefir verið komið upp
sólorkustöðvum, sem notaðar eru
til þess að hita vatn handa íbúðar-
húsum, gistihúsum, þvottahúsum
og jafnvel verksmiðjum. Hafa
þegar risið upp verksmiðjur í
Frakklandi, sem smíða slíkar orku-
stöðvar. Hafa þær verið reyndar í
Ástralíu, Vestur-Indíum og víðar.
Og nú á að færa út kvíarnar. Er
í ráði að koma upp í Koubra í
Algier sólorkustöð sem hitar vatn
handa 205 íbúðum.
Þá hafa Frakkar og á prjónunum
að koma upp sólorkustöð í Norður-
Afríku til þess að eima vatn úr
sjó, bæði til drykkjar og annara
þarfa. Mun þetta verða þarfa fyr-
irtæki vegna bíla þeirra, er ferð-
ast um Sahara. Vatnið sem þar
fæst, er svo mjög blandað málm-
söltum, að það er ekki hæft sem
kælivatn á hreyflana, og þess
vegna verða bílar nú að kaupa
eimað vatn dýrum dómum.
í Rússlandi.
Helzti vísindamaður Rússa, sem
á fundinn kom, var Valentin Baum
prófessor og starfsmaður við vís-
indastofnun ríkisins. Hann sagði
frá ýmsu, sem Rússar hefði gert á
þessu sviði. Þeir hefði t. d. komið
upp sólorkustöð til þess að fram-
leiða ís; gæti hún framleitt ísinn
með sambærilegum kostnaði við
aðrar aðferðir. Þá gat hann þess,
að smíðaðar hefði verið 600 sólar-
eldavélar, og framleiddi hver
þeirra álíka hita og 600 watta raf-
suðuplata. Sams konar vélar hefði
og verið smíðaðar handa vísinda-
mönnum, sem eru á ferðalögum,
þar sem illt er um eldsneyti. Þá
væri og í ráði að koma upp sól-
orkustöð, þar sem hitaorkunni
væri breytt í rafmagn sem næmi
um 1200 kw.
Hann gat þess að Rússar hefði
sérstakan áhuga fyrir því að koma
upp sólorkustöðvum fyrir bændur,
sem þurfa að dæla vatni upp í
áveituskurði. Nefndi hann þar til
dæmis dal nokkurn í Armeníu.
Þriðjungurinn af dalnum væri
mýrafen, annar þriðjungur skræln-
að land, en þriðjungur væri rækt-
aður. Nú vildu þeir koma upp sól-
orkustöð þarna til þess að þurka
upp fenin og láta bændur fá nóg
áveituvatn.
Þá minntist hann á að í ráði
væri að koma upp heljar mikilli
sólorkustöð í eyðimörk í Tashkent
og nota hana til þess að breyta
vatni í gufu, en gufunni svo aft-
ur í rafmagn.
í Gyðingalandi.
Fyrsta iðjuver heimsins, sem
styðst eingöngu við sólorku, er
nú verið að reisa í Beersheba í
ísrael. Þetta er aðeins einn liður
í þeim framkvæmdum, sem ísra-
elsmenn hafa nú á prjónunum um
notkun sólorku í stórum stíl.
Um þetta sagði dr. Harry Tabor,
forstöðumaður þessara fram-
kvæmda: „Það er fernt, sem vér
viljum fá skorið úr með þessari
tilraun:
1. Er hægt að nota sólorku til
þess að kæla hús?