Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1959, Blaðsíða 9

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
ui
Lækurinn rann þá milli hlaðinna bakka þvert í gegn um bæinn. Nú er hér
Lækjargata, eina breiðgata miðbæarins.
með flóðinu fór grandinn á kaf. í
Örfirisey voru stórir bræðslupott-
ar, því að þar hafði Geir Zoéga
kaupmaður lifrarbræðslu. Þóttibæ-
armönnum ekki alltaf góð angan
utan úr eynni þegar norðlæg átt
var, en Geir taldi það hótfyndni og
kallaði þetta „peningalykt“.
Á vetrum var allt með öðrum
hætti í fjörunni. Þá voru þar tíð-
um hópar af útigangshrossum, sem
leituðu sér ætis 1 þara og fiskúr-
gangi. Ekki er víst að allir þessir
hestar hafi verið úr Reykjavík,
þeir gátu líka verið komnir lengra
að, því að þá höfðu margir stóð
í nærsveitunum og varð það að
bjarga sér sjálft. En dapurlegt var
oft að horfa á þessa vesalinga í
fjörunni. Stundum tók þar fyrir
alla beit, þegar hörkur voru, því
að þá myndaðist sullgarður, eða
móður, eftir endilangri fjörunni.
Klaki hlóðst á bryggjurnar og
bryggjustaurana og var þá oft
draugalegt í fjörunni á vetrar-
kvöldum.
— o —
Þá voru 4 lögregluþjónar í bæn-
um. Þeim hafði verið fjölgað um
helming árið 1906, því að fram að
þeim tíma höfðu þeir aðeins verið
tveir. Þá var ekki til sérstök lög-
reglustöð, heldur voru öll lögreglu-
mál afgreidd í skrifstofu bæarfó-
geta. Það er alveg óvíst að þessir
fjórir lögregluþjónar hafi haft
meira að starfa en þeir rúmlega
hundrað sem nú eru. En aðalvið-
fangsefni lögreglunnar þá, eins og
nú, var að fást við ölvaða menn og
upplýsa afbrot, sem framin voru
undir áhrifum áfengis. En sá var
munurinn þá, að „allir þekktu
alla“, og létti það að sjálfsögðu
störf lögreglunnar. íbúum Reykja-
víkur hefir fjölgað nær tífalt síðan.
— o —
Þrír söfnuðir voru þá í bænum,
dómkirkj usöfnuður, fríkirkj usöfn-
uður og kaþólski söfnuðurinn, sem
var mjög fámennur. Séra Jóhann
Þorkelsson var prestur dómkirkju-
safnaðarins, en vegna mikilla anna
hafði honum verið leyft 1903 að
taka sér aðstoðarprest. Það var
séra Bjarni Hjaltested. En svo var
það lögfest að hér skyldi vera tveir
prestar við dómkirkjuna og var þá
Haraldur Níelsson kosinn og tók
við þvj starfi 1909.
Fram yfir aldamót hafði dóm-
kirkjan aðeins haft kertaljós, en þá
voru sett í hana steinolíuljós, stór-
ir ljóshjálmar og vegglampar. Þótti
þetta mikil framför og setja hátíð-
arsvip á kirkjuna. Guðsþjónustur
voru vel sóttar og á stórhátíðum
komust færri að en vildu. Sama var
að segja um fríkirkjuna, sem reist
var 1903. Bar einkum tvennt til um
góða kirkjusókn þar, að söfnuður-
inn var ungur og áhugasamur, og
hafði nafntogaðan kennimann, séra
Ólaf Ólafsson frá Arnarbæli. —
Kirkja kaþólska safnaðarins (sem
nú er íþróttahús Í.R.) stóð við Tún-
götu skammt fyrir neðan Landakot.
Hún var vel sótt á stórhátíðum,
einkum um bænadaga og páska,
því að þá fannst mönnum þar meiri
viðhöfn en í hinum kirkjunum. —
Hjálpræðisherinn hafði trúboð sitt
á götum úti og í gamla „kastalan-
um“. Þangað sótti ærslalýður til
þess eins að gera óspektir og sam-
komuspjöll.
Merkilegur atburður gerðist í
kirkjulífinu hér 4. okt. 1908, því að
þá vígði Hallgrímur biskup Sveins-
son eftirmann sinn á biskups-
stóli, Þórhall Bjarnarson. Hafði þá
ekki farið fram biskupsvígsla hér á
landi síðan 1797, að Sigurður Stef-
ánsson Hólabiskup vígði Geir
biskup Vídalín.
— o —
Um þessar mundir var æskulýðs-
hreyfing að myndast og mótast hér
í bænum. KFUM og KFUK hafði
séra Friðrik Friðriksson stofnað
rétt fyrir aldamótin. Sá félagsskap-
ur var svo stórhuga að hann keypti
sér hús 1901 Var það svonefnt Mel-