Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1959, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
257
hafði heyrt þvílíka ræðu. Hún
hreif jafnvel svo unga sveina, að
þeir mundu kafla úr henni á gam-
als aldri. „Ræðan varð upphaf
nýrrar aldar hér í borginni“, sagði
einn þeirra. Ræðan er nú glötuð,
mim hafa verið mælt af munni
fram í hrifningu augnabliksins og
aldrei verið skrifuð. En um hana
hefði mátt segja það, sem skáldið
sagði löngu seinna af öðru tilefni:
„Að geta sagt rétt orð á réttum
stað — það er að vera skáld“. Og
þegar hinn nýi ættjarðarsöngur
hans hljómaði og bergmálaði um
borgina, náði hrifning áheyrenda
hámarki sínu, og mörgum fannst
sem hér væri kominn Henrik
Wergeland endurborinn.
Á skömmum tíma hafði Björnson
unnið tvo stórsigra, fyrst sem
stjórnmálamaður og síðan sem
ræðuskörungur og skáld. Hann
mátti því vel við una og átti það
skilið að fá góða hvíld um sum-
arið.
Þau hjónin áttu þá heima í Hópi
hjá Björgvin, fögrum bústað, sem
Michael Krohn konsúll átti. Um-
hverfið var unaðslegt, blá sund og
hnarreist fjöll og skógi vaxin. —
(Þar skapaðist sagan um að klæða
fjallið). — í sumri og sól vaknaði
skáldskapargáfan aftur. Hann tók
til þar sem fyr var frá horfið, en
það ætlaði ekki að ganga vel.
Hann var altekinn af eldmóði
þeim, er brunnið hafði í honum
undanfarna mánuði, og skapið var
mjög ólíkt því, sem það hafði verið
í kyrrðinni og friðnum í Eikisdal
sumarið áður. Veittist því erfitt að
taka upp þráðinn, þar sem hann
hafði skilið við hann.
Einhverntíma um veturinn hafði
hann fitjað upp á kvæði, sem hann
ætlaði að fella inn í skáldsöguna
„Árna“. Það hófst þannig: „Ja, vi
elsker dette landet“. Nú ætlaði
hann að fullgera kvæðið. En eftir
því sem verkinu miðaði áfram,
varð honum það ljóst, að þetta
kvæði gat ekki fallið inn í söguna.
Það mundi sprengja umgjörð
sögunnar og bera hana algjörlega
ofurliði. Hann ákvað því að þau
skyldi skilja, sagan og kvæðið,
þetta væri tvö sjálfstæð verk.
Á hinum fögru vordögum, rétt
eftir þjóðhátíðina miklu í Björg-
vin, fullgerði hann kvæðið. Eru nú
rétt 100 ár síðan. Kvæðið var fyrst
birt í „Aftenbladet“ 1859 og var þá
sex erindi. Seinna breytti skáldið
því. Fimmta erindið var hylling
konungs og bræðralags Svía og
Norðmanna. Það var fellt úr, en
skáldið bætti við nýu erindi í stað-
inn. Enn seinna bætti skáldið svo
við tveimur erindum, og breytti þá
um leið niðurlagi kvæðisins. Var
það nú orðið 8 erindi, og þannig
breytt birtist það fyrst í „Illustrer-
et Nyhedsblad“ 20. desember 1863.
Og svo kom vinur hans og
frændi, tónskáldið Rikard Nord-
raak, og samdi við kvæðið lagið,
sem síðan hefir verið þjóðsöngur
Norðmanna. Auðséð er á öllu, að
lagið er samið við kvæðið, því að
þar falla orð og tónar saman í eina