Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1959, Blaðsíða 23

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
807
hæðum og friður á jörðu með þeim
mönnum, sem hann hefir velþóknan
á. Þetta er ekki slæleg skýring á til-
gangi allra vísinda, að gleðjast yfir
furðuleik náttúrunnar og alheimsins,
og að reyna að skilja hið dularfulla,
svo að vér náum betri tökum á nátt-
úrunni og getum á þann hátt bætt
kjör vor og þannig tryggt friðinn.
(E. A. Milne: „Modern Cosmology
and the Christian Idea of God“, 1952)
Rafeindin leiðir oss beint í faðm
trúarinnar.
(Prófessor E. N. da C. Andrade 1947)
Menn mega ekki halda að vísindin
sé eitthvert safn af staðreyndum sem
nota skal til efnahagslegra fram-
kvæmda, heldur eru þau eitthvert
stærsta átak mannsandans, á borð
við listir og trú, í þrotlausri baráttu
til þess að finna sannleikann.
(Sir Richard Gregory, ritstjóri
„Nature")
Vísindamaður verður að vera
gæddur djúpri innsýn og hugmynda-
flugi, því að nýar hugmyndir spretta
ekki upp af heilabrotum, heldur af
listskapandi hugmyndaflugi.
(Max Planck)
Guð er bæði skapari og náttúran
sjálf, og það er mjög erfitt að skilja
hann, en hann er hvorki gjörráður né
illgjarn.
(Einstein)
Það er kunnugt að flestir rithöf-
undar og margir vísindamenn — því
miður — líta aðeins á efnahagsleg af-
rek vísindanna, en forsmá anda
þeirra, sjá hvorki fegurð þeirra, né
þá fegurð sem þau draga úr skauti
náttúrunnar. Sannur menntamaður
verður að skilja kjarna visindanna,
alveg eins og kjarna listarinnar og
kjarna trúarinnar.
(Georg Sarton: Life of Science 1948)
Fegurri hlið hvers viðburðar birtir
heiminum guð.
(A. N. Whitehead)
Þegar maður hefir lengi leitað að
ráðningu á einhverri gátu náttúrunn-
ar og heppnast loks að finna brot af
ráðningunni, þá kemur hún eins og
opinberunar blossi. Hún er ávalt eitt-
hvað nýtt, einfaldara og fegurra en
maður hefði getað gert sér í hugar-
lund. Hér er um að ræða opinberun
en ekki ímyndun.
Sir Lawrance Bragg, eftirmaður
Rutherfords lávarðar hjá Cavendish
Laboratory í Cambridge)
Það mun erfitt að finna á meðal
hinna helztu vísindamanna nokkurn,
sem ekki er trúhneigður ... Trú hans
er sprottin af brennandi aðdáun á
samræminu í náttúrunni . . . og er
leiðarstjarna hans í lífi og starfi.
Þessi hrifning á óefað skylt við þann
innfjálgleik, sem hefir altekið trúar-
bragðahöfunda allra alda.
^Einstein)
Alheimurinn tekur nú meir að líkj-
ast stórkostlegri hugsun ... Hugurinn
er ekki lengur eins og hann hafi kom-
ið af tilviljun inn í efnisheiminn. Oss
er farið að gruna að hann sé skapari
og stjórnandi efnisins — auðvitað
ekki hugur einstaklingsins, heldur
sá hugúr, þar sem atómin, er hafa
skapað vorn hug, eru sem hugsanir
. . . Vér uppgötum að í alheiminum
er skapandi og stjórnandi afl, sem
á eitthvað sameiginlegt við vorn eigin
huga . . . vér erum ekki lengur fram-
andi eða einhver aðskotadýr í alheim-
inum, eins og vér höfum haldið.
(James Jean: The Philosophy of
Physical Science, 1939)
Bera ekki allar opinberanir vott
um, að til er andi, lifandi, alvitur,
aiis staðar nálægur, og að hinn óend-
anlegi geimur sé eins og hugur hans,
sem skynjar allt og skilur allt til
fuUnustu? (Newton)
Seinustu 30 árin hafa menn frá öll-
um menningarlöndum leitað ráða
hjá mér . . . Og af öllum þessum
sjúklingum mínum, þeim er komnir
voru yfir hálffertugt, var hver ein-
asti þjáður af því, að hann hafði ekki
trúarlega fótfestu í lífinu. Það er
óbætt að fullyrða, að hver einasti
veiktist á sálinni, vegna þess að hann
hafði misst það, sem lifandi trú hefir
um allar aldir veitt þeim, sem henni
hafa fylgt. Og enginn þeirra læknað-
ist, nema hann gæti aftur öðlast
trúna.
(Jung, prófessor 1 sálarfræði)
Það eru vissir hlutir, sem menn
þarfnast nú á tímum, og vissir hlut-
ir, sem menn verða að forðast. Menn
þurfa að hafa brjóstgæði og einlæga
ósk um að mannkynið geti orðið far-
sælt; menn þurfa að hafa þrá til þekk
ingar, og ákvörðun um að forðast
ginnandi hjátrú, mannkynið þarfnast
umfram allt öruggrar vonar og sköp-
unargleði . . . Og hjálpræðið er afar
einfalt og gamalkunnugt, það er svo
einfalt að ég fer hjá mér að nefna
það, af ótta við að háðfuglar muni
hlæa að mér. Það sem ég á við — og
afsakið að ég nefni það — er kærleik
ur eða brjóstgæði. Ef þú ert gæddur
þessu, þá hefir líf þitt tilgang, þá hef-
irðu leiðarvísi um hvemig breyta skal
og þá hefirðu hugrekki, en það eru
nauðsynleg skilyrði heiðarlegs lífs.
(Bertrand Russel)
Allir virðumst vér hafa samband
við það sem er að baki hins sýnilega
heims, á einn eða annan hátt . . . Og
meðal sumra vitmanna eru tilraun-
irnar að skilja alheiminn, hin örugg-
asta leíð til þess að komast í sam-
band við guðdóminn.
(F. H. Bradley)
Nokkrir óheimspekilegir stærðfræð
ingar hafa neitað því, að Frumorsök
sé til, en sannir heimspekingar játa
því, eins og vel þekktur rithöfundur
sagði eitt sinn: Fræðari bamanna
skýrir þeim frá guði, en Newton
sýnir vitringunum hann . . . Guðleysi
er löstur fáeinna skynsamra manna,
hjátrú löstur heimskingjanna.
(Voltaire)
Öll viðleitni til þess að gera sér
mynd af Guði í huganum er vottur
um furðulegan barnaskap. Vér get-
um ekki fremur gert oss grein fyrir
honum en vér getum gert oss grein
fyrir elektrónunni. . . . Hins vegar er
hugmyndin um Guð hrein hugmynd,
líkt og hugmyndin um kraft eða
orku, og þarfnast þess ekki að hún
sé gerð sýnileg, enda er það ókleift.
Hún þroskast annað hvort ósjálfrátt
fyrir kraft innsæis, orðalaust og
óháð skynsemi, og er þá nefnd opin-
berun, ellegar þá hún sprettur hægt
og hægt í jarðvegi skynseminnar . . .
Efunarmaðurinn og guðleyslnginn
virðast ekki láta þá staðreynd trufla
sig hið allra minnsta, að allur hinn
lífræni heimur verður óskiljanlegur
án tilgátunnar um Guð.
(Lecomte du Noúy)