Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1961, Blaðsíða 2

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
118
1899. Hafði hann þá seinast verið
eitt ár í vinnumennsku hjá hinum
ágætu hjónum Þorsteini Jónssyni
hreppstjóra og Ragnhildi Gunn-
laugsdóttur í Norður-Vík. Viku
eftir að hann fór þaðan — það
var á hvítasunnu — kvæntist hann
heitkonu sinni Sólveigu Jónínu
Magnúsdóttur í Fagradal.
„Að því loknu lögðum við á stað
austur í Álftaver, með son á fyrsta
ári, en efni engin að kalla. En við
áttum bæði guðstraust og trú á
mátt og megin og eitthvað af sam-
stiltum vilja“, sagði Jón.
- ★ -
Nú hófust þáttaskil í lífi Jóns.
Nú átti hann fyrir fjölskyldu að
sjá, og þá var ekki um annan
bjargræðisveg að ræða þar eystra
en landbúnað. En ekki var hlaup-
ið að því að ná sér í jarðnæði.
Landsjóður átti flestar jarðirnar á
þessum slóðum, og umboðsmenn
amtmanns veittu ábúðarrétt.
Þóknun þeirra fyrir þetta var
hundraðshluti af landskuldinni, en
væri landskuld ekki greidd, urðu
þeir sjálfir að greiða hana. Það
var því eðlilegt að þeir vildi ekki
byggja jarðirnar öðrum en þeim
sem þeir þóttust vissir um að
stæði í skilum með afgjaldið.
Af þessu er auðsætt, að efna-
snauðir frumbýlingar áttu ekki
kost góðra ábýlisjarða. Og á því
fekk Jón að kenna þegar hann
ætlaði að hefja búskapinn.
Faðir hans bjó þá á Skálmbæar-
hrauni. Það var góð beitarjörð, en
heyskapur erfiður. Þá voru þar
heima tveir bræður Jóns fulltíða
og tvær systur, önnur heilsulaus.
En þetta var svo mikill vinnu-
kraftur, að ekki var þörf fleira
fólks. Þó réðist það svo, að þau
ungu hjónin fóru þangað í vinnu-
mennsku. Réði þar nokkru um, að
faðir Jóns var orðinn aldraður,
kominn að áttræðu, og vænti Jón
þess að geta fengið jörðina þegar
hann brygði búi.
Löng sjávargata
— Um kaup var ekki að ræða,
segir Jón, en eg hafði nokkuð
frjálsar hendur og mátti vinna
mér sjálfum sitthvað til gagns, ef
tækifæri bauðst, og eg þurfti ekki
að gegna aðkallandi störfum
heima. Um sumarið fór eg í bjarg-
sig fyrir tengdaföður minn og var
við það fimm daga. Fyrir það
fekk eg 120 fugla, en eg lagði þá
alla í sameiginlegt bú heima.
Aftur á móti vann eg mér svo
mikið inn um haustið, að eg gat
keypt 4 lömb. Þá setti eg á 12
lömb, 8 ær og veturgamalt tryppi.
Þetta var nú allur búfjárstofninn
í byrjun.
Um veturinn varð það hlut-
skifti mitt að vera heima og ann-
ast gegningar, en bræður mínir
fóru báðir til sjóróðra í Vík. Tíð
var eymuna góð þennan vetur og
varð fjárgeymsla því létt. Eg tók
þá upp á því, þegar eg þóttist sjá,
að einsýnt veður yrði að morgni,
að eg fór fótgangandi til Víkur
seinni hluta dags. Var það ærið
löng sjávargata, sjö mílur danskar,
eða um 50 km. Þegar til Víkur
kom fekk eg alltaf að róa, og eg
sótti þetta svo fast, að eg hafði
meðal aflahlut eftir veturinn.
Maður reynir að bjarga sér
Næsta vor fekk eg þriðjunginn
af jörðinni og fór þá að búa sjálf-
ur. Þá eignuðumst við kú og tók-
um hross á leigu. En fáliðaður var
eg við heyskapinn, því að konan
lagðist á sæng í byrjun sláttar.
Við fengum kaupakonu í þrjár
vikur — meira leyfðu efnin ekki.
Eg fór enn í bjargsig hjá tengda-
föður mínum og nú lagði eg alla
fuglana í okkar eigið bú. Þá hafði
eg og nokkuð gagn af silungs-
veiði í Kúðafljóti, er á leið sum-
ar. En það var tímafrekt og lang-
sótt og varð eg helzt að nota næt-
urnar til slíkra veiðiferða. Þegar
heyskap var lokið fór eg inn í
Meðalland til þess að skera mel
og var þar hálfan mánuð. Upp úr
því hafði eg 60 pund af tina, og
var það talsvert búsílag. Veitti
ekki af, því að nú hafði eg fjóra
munnana að fæða.
Séra Bjarni Einarsson þjónaði
þá bæði Meðallandi og Álftaveri.
Hann brauzt í því um haustið að
farskólar skyldi vera í báðum
sveitum um veturinn, og vildi fá
mig fyrir kennara. Eg vissi van-
kunnáttu mína, og skoraðist al-
gjörlega undan þessu. En mótbár-
ur voru alls ekki teknar til greina
og eg var drifinn í þetta, hvað
sem eg sagði. Átti eg að kenna
sína 3 mánuðina í hvorri sveit, og
kaupið var 10 krónur á mánuði
og frítt fæði. Þá var ekkert skóla-
hús til og varð eg að ganga milli
bæanna.
Þá um vorið andaðist Jón Sig-
urðsson bóndi í Skálmarbæ. Ekkja
hans var nokkuð við aldur og stóð
nú uppi beygð af sorg og úrræða-
laus. Varð það þá úr að við flutt-
umst til hennar, henni til halds og
trausts og vorum í Skálmarbæ
fardagaárið 1901—02. Þá um sum-
arið var mikil hátíð hjá okkur.
Þá voru gefin saman þar þrenn
hjón í einu: Þorlákur bróðir minn
og Sigríður dóttir Jóns heitins í
Skálmarbæ, Bjarni bróðir minn og
Ingibjörg Steinunn Brynjólfsdótt-
ir frá Reykjavík, og æskuvinur
okkar Magnús Jónsson Skaftfell
frá Sandaseli og Unnur Ingibergs-
dóttir frá Feðgum í Meðallandi.
Þetta var mikill gleðidagur, en að
honum loknum fell lífið aftur í
sinn gamla farveg með striti og
búsáhyggjum.