Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1961, Blaðsíða 6

188
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
togari í MeðaUandi og fór eg
é uppboðið til þess að kaupa kaðla
í reipi og önnur þarfabönd. En að
kvöldi þess dags fór að snjóa all-
mikið svo að eg flýtti mér heim,
því að allt sauðfé var úti. Gerði
nú mikla stórhríð, sem stóð lát-
laust í þrjú dægur og hafði þá
kynngt niður geisimiklum snjó.
Svo birti upp um stund, en því
næst skall á ofsa norðanveður með
svo miklu snjófoki, að ekki sá út
úr augum, og stóð það einnig í
þrjú dægur.
Nú stóð svo á, að þrír bændur
úr Álftaveri höfðu farið vestur í
Mýrdal að róa. Það voru þeir
Þorsteinn Bjarnason á Herjólfs-
stöðum, Sverrir Bjarnason á
Hraunbæ og Jón Sigurðsson á
Skálmarbæ. Þegar hríðinni slotaði
og upp birti, lögðu þeir á stað
heimleiðis. En brátt skall á þá
norðanstormurinn með grimmdar-
frosti og glórulausum fökbyl. Voru
þeir þá komnir austur á Mýrdals-
sand og ráðguðust nú um hvað
gera skyldi. Þorsteinn sagðist
treysta sér til að rata, þótt dimmt
væri, en Sverrir vildi halda und-
an veðrinu að Hjörleifshöfða. —
Skildi þá með þeim og ná&i Sverr-
ir Hjörleifshöfða heilu og höldnu.
En þeir Þorsteinn og Jón héldu
áfram austur sandinn.
Um hádegi daginn eftir komst
Jón til bæa í Álftaveri. Sagði
hann að þeir Þorsteinn hefðu ver-
ið á réttri leið er þeir komu að
Blautukvísl. Þar misstu þeir einn
hestinn niður um ís, og meðan
þeir voru að reyna að ná honum
upp úr, hurfu hinir hestarnir út í
bylinn. Þarna urðu þeir viðskila,
líklega við það að leita að hest-
unum. Jón hafði villst mikið, en
komst þó til bæa nær dauða en
lífi eftir sólarhring. Var hann þá
mjög kalinn, einkum á fótum,
«nda hafði hann gengið sundur
Úr r'iki náttúrunnar
Fiskur hrygnir
í KYRRAHAFI er smáfiskur,
sem menn kalla „grunion“, en
gæti til dæmis heitið strandsíld á
íslenzku, vegna háttalags síns.
Þessi fiskur hrygnir sem sé ekki
í sjó, heldur á þurru landi, og það
gerir enginn annar fiskur.
Á vorin, um það leyti er
þorskurinn streymir á grunnmið
íslands til þess að hrygna, kemur
strandsíldin í stórtorfum upp að
hinum sendnu ströndum Kali-
forníu. Þar bíður hún eftir tungl-
fyllingunni í marz og með stór-
streyminu lætur hún bárurnar
bera sig á land, og skola sér út
aftur. Þetta gerist á næturflóð-
inu, og fjórar nætur í röð bera
mjúkar öldurnar hrannir af
strandsíld á land.
Þetta er engin tilviljun, eins og
þegar þorsk rekur á land á suð-
á þurru landi
urströnd íslands. Síldin veit vel
hvað hún er að gera. Hún stofnar
lífi sínu í hættu til þess að
tryggja vöxt og viðgang tegund-
arinnar. Skammt undan landi
taka hængir og hrygnur saman,
eru hvert við annars hlið og
renna sér svo þúsundum saman
á land með háflæðisbárunni. Um
leið og þau eru landföst, byrjar
hrygnan í ákafa að grafa lausan
skó og sokka á öðrum fæti og
inn í bein.
Brugðið var við þegar er rat-
ljóst var að leita að Þorsteini.
Fimdu leitarmenn hestana, en
manninn ekki. Daginn eftir var
svo leit hafin að nýu og var eg
þá með.
Þegar við komum að Blautu-
kvísl sáum við harðspora eftir
hesta í krapi á ísnum og fram af
vestri bakkanum. Þar sáum við
líka typpi af bandbeizli, náðum
því og var það með fangamarki
Þorsteins. Nú töldum við víst að
hann hefði verið hjá hestunum
til hinnstu stundar og byrjuðum
því að grafa í margra metra djúp-
an snjóskafl, sem þar var. Höfðum
við ekki langt grafið, er við rák-
umst á fætur Þorsteins og var
hann látinn fyrir löngu.
Það er af Jóni að segja, að hann
var sárþjáður bæði á sál og lík-
ama. Var ég þá sendur að sækja
lækni, en það var Tómas Helga-
son, er þá hafði aðsetur á Fossi
í Mýrdal. Þá var ógreiðfært og tók
ferðalagið sólarhring, og var sjúkl
ingurinn látinn er við komum
austur.
Þótti mér maðurinn með sigðina
vera all mikilvirkur um þessar
mimdir, því að þá voru tveir nýt-
ustu bændur þessarar litlu sveit-
ar bornir til grafar á einum degi
Á. Ó. skráði.