Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1961, Blaðsíða 11
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
dóml hennar verður ekki áfrýað.
Það er sérstakur dómur löglærðra
lávarða, sem tekur við slíkum
málum, og fyrir þeim dómi fara
fram vitnaleiðslur og málflutn-
ingur sem við aðra dómstóla.
Árið 1957 urðu merkileg tíma-
mót í sögu lávarðadeildarinnar,
því að þá gengu í gildi ný lög um
að aðla mætti menn ævilangt, en
aðalstitillinn ge?tgi ekki að erfð-
um til afkomenda þeirra. Meðal
þeirra, sem þá fengu „ævititil"
voru nokkrar konur, og nú tóku
konur í fyrsta skifti sæti í lávarða
-deildinni.
Það hafði verið nokkur tregða
á því, að menn vildu taka við
aðalsnafnbótum, er síðar gengi til
sona þeirra. Eins voru margir
ungir og framgjarnir menn síður
en svo hrifnir af því, að verða
allt í einu aðalsmenn, er feður
þeirra fellu frá.
Ungur maður, Quintin Hogg,
hafði rutt sér braut á stjórnmála-
sviðinu, átti sæti í neðri deild
þingsins og var talinn einn af
efnilegustu mönnum íhaldsflokks-
ins. Faðir hans var aðalsmaður og
hann dó 1950 og sonurinn erfði
aðalstign hans. Hann varð þá að
taka sæti í lávarðadeildinni og
gerði það ekki með glöðu geði,-
því að honum fannst fótum kippt
undan framtíð sinni. Nú heitir
hann Hailsham greifi og er for-
ingi íhaldsmanna í lávarðadeild-
inni.
Annar maður, Anthony Wedge-
wood Benn, sonur Stansgates
lávarðar, hefir barizt harðri bar-
áttu fyrir því að losna við lávarðs
-titilinn, sem hann átti að erfa að
föður sínum látnum. Hann á sæti
í neðri deild sem fulltrúi verka-
mannaflokksins og einn af skel-
eggustu mönnum þess flokks á
þingi. Hann sendi bænarskrá til
þingsins um að það leysti sig
191
undan þeirri skyldu að taka við
þeim arfi, sem honum var svo
ógeðfeldur, og Winston Churchill
mælti með því að þingið yrði við
beiðni hans. En honum var vísað
til lávarðadeildarinnar sem hins
rétta vettvangs. Þar var málið ávo
tekið fyrir og rætt, og síðan var
beiðninni hafnað með 52 atkvæð-
um gegn 24. En hann hefir ekki
gefizt upp að heldur og reynir nú
nýar leiðir til þess að losna við
lávarðstitilinn.
Síðan lögunum var breytt þann-
ig að menn geta fengið „ævititil“
hafa ýmsir nafnkunnir menn tek-
ið sæti í lávarðadeildinni, þar á
meðal verkamannaforingjarnir
Hugh Dalton og Herbert Morri-
son. Þegar hinn síðarnefndi átti
sæti í verkamannastjórninni, var
hann talinn „svæsnasti óvinur
lávarðadeildarinnar“. Nú á hann
sæti þar og heitir nú Lord Morri-
son of Lambeth.
Sex konur hafa hlotið aðalstitil
ævilangt og eiga nú sæti í lávarða
-deildinni. Þess vegna hefir orðið
að gera þá breytingu á húsakynn-
um þar að útbúa handa þeim sér-
stakt snyrtiherbergi. En þess
hafði aldrei verið þörf fyr, og
salarkynni lávarðadeildarinnar og
skipan þeirra einna líkust klúbb.
Vegna þeirra manna og kvenna,
sem lávarðadeildinni hafa bæzt
eftir nýu lögunum, hefir komið
meira fjör í deildina og fundir
eru betur sóttir en áður var. Er
sagt að fundarsókn sé nú þriðj-
ungi meiri en fyrir þremur árum.
Þegar Macmillan forsætisráð-
herra valdi Home lávarð fyrir ut-
anríkisráðherra, varð hinn mesti
úlfaþytur út af því í neðri deild-
inni. Þingmenn þar sögðu að það
væri óhæfa að utanríkisráðherr-
ann sæti ekki á fundum neðri
deildarinnar og svaraði þar til
saka. Þessa voru þó dæmi áður,
að utanríkisráfÖierra ætti sæti i
lávarðadeildinni. Árið 1923 var
Curzon lávarður utanríkisráð-
herra, og jarlinn af Halifax var
utanríkisráðherra í ráðuneyti
Chamberlains rétt fyrir seinni
heimsstyrjöldina. Macmillan gat
því bent á fordæmi, og hann
kvaðst telja það mjög æskilegt, að
utanríkisráðherrann ætti sæti í
lávarðadeildinni, þar sem hann
yrði ekki fyrir sífelldu aðkasti og
aðfinnslum nöldursseggja.
Það er allur annar bragur á
fundum lávarðadeildarinnar, en
fundum neðri deildarinnar. Það er
meiri virðuleiki og rósemi yfir
þeim. Og deildin nýtur virðingar
manna á meðal. Má bezt sjá það
á því, að í þingkosningunum 1957,
var ekki minnzt á það af fram-
bjóðendum stærstu flokkanna, að
gera þyrfti breytingar á lávarða-
deildinni, og er það í fyrsti skiftl
sem slíkt skeður á þessari öld.
Lampasól
ÞÓTT útbláir geislar sé mönnum holl-
ir, eru þeir þó viðsjálir og geta vald-
ið tjóni. Ef menn láta þá leika lengi
úm sig, valda þeir brunasárum. Á
þessu hefir margur fengið að kenna,
þegar hann hefir látið sólina skína of
lengi á sig.
Lampasólir þær, sem notaðar eru
við lækningar, geta líka verið vara-
samar. Það er hægt að fá brunasár af
þeim, og einnig geta þær valdið
skemmdum á augunum.
Útbláu geislamir eru tvennskonar,
stuttbylgjugeislar og langbylgjugeisl-
ar. Það eru stuttbylgjugeislarnir sem
brenna, en langbylgjugeislamir ekki.
Nú er komin ný lampasól, sem er
þannig út búin, að hún útilokar stutt-
bylgjurnar. Er sagt að hún sé svo
örugg, að jafnvel böm geti setið
klukkustundum saman i ljósi hennar
án þess að brennast.