Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1961, Side 1
20. tbl.
Sunnudagur 4. júní 1961
bóh
XXXVI, árg.
Gr sögu Reykjavíkur
Fiskimannasjóður Kjalarnessþings
Seinni hluti
Fyrstu árin
Ekki væri alls kostar rétt að
segja að sjóðurinn hafi nú starf-
að í 120 ár. Réttara væri að taka
þannig til orða, að hann hefði
komizt á fót fyrir 120 árum, því
að starflaus var hann lengi fyrst
um sinn. Ekki er mér kunnugt
hver eða hverjir hafa átt sök á
því.
Samkvæmt skipulagsskránni var
ákveðið hverjir skyldi hafa stjórn
sjóðsins á hendi, og þeir voru ekki
valdir af verri endanum. Mun
Bardenflet’h stiftamtmaður hafa
tilnefnt þá menn, er hann treysti
bezt til þess að láta hendur standa
fram úr ermum og efla sjóðinn á
sem skemmstum tíma. En þetta
hefir reynzt falsvón, því að um
14 ára skeið gerir sjóðstjórnin
bókstaflega ekkert.
Eflaust hefir þannig farið vegna
þess, að Bardenfleths naut eigi
lengur við. í öndverðum desember-
mánuði 1839 andaðist Friðrik
konungur VI. og tók síðan við
ríki Kristjáns konungur VIII.
Hann sendi hingað léttisnekkju
snemma í júní 1840, skipaða sjó-
lið'sforingjaefnum, og komu þeir
með þau skilaboð til Bardenfleths,
að hann skyldi koma hið bráð-
asta til Danmerkur og taka að
sér hirðstjórn hjá Friðrik ríkis-
erfingja, sem konungur hafði gert
að landstjóra á Fjóni. Þetta var
hinn sami Friðrik prins, er send-
ur var hingað í hálfgerða útlegð
1834, vegna þess að enginn tjónk-
aði við hann. Varð Bardenfleth
að hlýða þessu konungsboði, enda
þótt honum væri sárnauðugt að
fara frá íslandi, og hann kviði
mjög vanda þeim, er fylgdi hinni
nýu vegsemd. Bardenfleth var
því farinn af landi burt áður en
hin staðfesta skipulagsskrá Fiski-
mannasjóðsins barst hingað.
Vorið eftir kom Þorkell Hoppe
og tók við stiftamtmannsembætt-
inu. En það var ekki fyrr en und-
ir árslok 1843 að hann áttaði sig
á því, að stjórn sjóðsins hafði
ekki verið formlega skipuð.
Skrifar hann þá 14. des. hinum
sjálfskipuðu stjórnendum sjóðsins,
en þá voru það þeir Árni Helga-
son stiftprófastur, Stefán Gunn-
laugsson bæarfógeti, Helgi Thord-
arson dómkirkjuprestur og Þórð-
ur Guðmundsson, settur sýslumað-
ur í Gullbringu og Kjósarsýslu.
Segir Hoppe í bréfi sínu, að hann
hafi ekki séð ástæðu til þess fyr
að ómaka stjórnarmenn, því að
sér hafi skilizt, að sjóðurinn ætti
að aukast sjálfkrafa af vöxtun-
um, og ekki ætti að leita sam-
skota nema því aðeins að alvar-
legt sjóslys yrði. En nú hafi ein-
mitt orðið sjóslys og þá sé tæki-
færi til þess að biðja hjartagóða
menn um framlög. Biður hann
bæarfógeta að sjá um að bæar-
fulltrúar kjósi nefndarmann úr
sínum hópi, en segist amtsins
vegna hafa skipað Þórð Svein-
björnsson dómstjóra í nefndina.
Og svo biður hann nefndina að
koma saman sem allra fyrst.
Þrátt fyrir þetta verður þess
hvergi vart að sjóðstjórnin hafi
haldið fund, og ekkert lífsmark
sést með henni næstu 11 árin,
og ekki fyr en 1854. Á þessum
árum hafa eflaust margir átt sæti
í stjórninni, en nú var hún þann-
ig mönnum skipuð: Árni Helga-
son stiftprófastur, A. Bauxnann
t