Lesbók Morgunblaðsins - 24.09.1961, Blaðsíða 7
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
411
Flestir áttu að læra tungumál
okkar, til þess að þeir gæti seinna
orðið áróðursmenn í löndum okk-
ar, og þar áttum við að hjálpa
þeim.
Við höfðum fengið nóg af
áróðri, svo að við fórum að
skemmta okkur við jazz-plötur,
sem við höfðum komið með að
heiman. Þegar rússnesku stúd-
entarnir heyrðu það, flyktust þeir
til herbergja okkar. Þeir klöpp-
uðu og stöppuðu í takt í gólfið.
„Hver kennir tónskáldum ykkar
að semja svona lög?“ spurði Boris.
„Þetta mun ekki leyft hér“.
„Enginn kennir þeim“, sagði eg.
„Tónskáld okkar eru frjáls að því
að semja hvað sem þeim sýnist.
Og við erum frjálsir að því að
hlusta, eða hlusta ekki“.
„Það er ekki ætlast til þess að
við hlustum. Við getum ekki ver-
ið tryggir kommúnismanum ef
við hlustum á þetta“.
Samt var hann kyr og hlustaði.
Næstu kvöld bauð hann okkur til
sín til umræðufunda og að hlusta
á meiri músík. Umræður snerust
aðallega um það, sem Boris kall-
aði „ameríska yfirdrottnun“, og
þar á meðal var það, að Banda-
ríkin styddu andstæðinga sovéts í
Afríku. Eg bað hann þá að skýra
fyrir mér hver væri munurinn á
nýlendustjórn og yfirráðum Rússa
í hjáríkjunum. Því gat hann ekki
svarað. Eg las þá fyrir hann
nokkrar fréttir í brezkum og
amerískum blöðum, sem vinir
okkar höfðu sent okkur. Svo fekk
eg honum blöðin og sagði áð hann
skyldi lesa þau í tómi.
Umræðufundirnir heldu áfram í
nokkrar vikur. Eitt kvöld var
Boris þögull og fól andlitið í
höndum sér. Þegar hann leit upp
var honum mikið niðri fyrir.
„Það er satt, við erum ekki
frjálsir“,, sagði hann. „Eg hefi
ekki leyfi til að lesa það, sem
vestrænir menn lesa. Eg hefi ekki
leyfi til að fara til Vesturlanda,
ekki einu sinni að ferðast um mitt
eigið land nema með sérstökum
skilyrðum“.
„Þú ert asni, Boris“, sagði fé-
lagi hans. „Þú mátt ekki hugsa
svona“.
Hver einasti stúdent frá Afríku
hefir líka sögu að segja. Það er
ekki ætlast til þess að menn rök-
ræði. En um nætur söfnuðust
Rússar og Svertingjar saman,
6—12 í hverju herbergi. Þetta
voru leynifundir og við höfðum
hurðirnar læstar, svo enginn
kæmi inn að okkur óvörum. Og
þarna ræddum við ákaft heims-
pólitík og heimspekikenningar.
Sumir Rússarnir heldu sér dauða-
haldi í ritstjórnargreinar Pravda,
en mörgum fór líkt og Boris, að
þeir tóku að efast um ágæti
kommúnismans.
Kastast í kekki
Að lokum komust umsjónar-
menn að því hvað var að gerast.
Þá kom út skipun, sem bannaði
allar jazz-plötur og næturfundi.
Útlend blöð og tímarit, sem við
fengum í pósti, voru nú gerð upp-
tæk. Prófessor Dekan Kuzin við
rússnesku-fræðadeildina, gaf út
aðvörun til erlendra stúdenta:
Við mættum ekki hegða okkur
eins og við værum í auðvaldsríki,
þar sem stúdentar greiða náms-
kostnað sinn, því að þar sem
Sovétríkið bæri allan kostnað af
námi okkar, þá yrðum við að
hugsa eins og okkur væri sagt að
hugsa.
Nú kom sendinefnd frá Komso-
mol (félagsskap ungkommúnista)
til þess að rannsaka hugarfar allra
rússnesku stúdentanna. Síðan
harðbannaði Komsomol þeim að
umgangast okkur, ella skyldu þeir
rækir úr skólanum og settir á
svartalistann, en það var sama
sem að þeir yrði að þræla alla
sína ævi.
Mörg leiðinleg atvik komu fyr-
ir. Michel Ayih frá Togo fekk
ekki að fara út úr lyftunni þegar
hann var kominn þangað sem
hann bjó. Og þegar hann mót-
mælti grenjaði Rússi framan í
hann: „Þú hefir engan rétt að
tala. Þú ert kolsvartur api en
ekki maður“. Einu sinni þegar eg
var á gangi á götu, settust nokkr-
ir menn að mér og voru með
hrindingar og pústra til þess að
reyna að koma mér í illindi. Eitt
kvöld lét lögregla kylfu ganga á
Benjamin Omburu frá Kenya,
vegna þess að hann var að tala
við stúlku á strætisvagnstöð. í
einhverju samkvæmi lenti Omar
Khalif frá Somalíu í orðasennu
við kommúnista-stúdent, og þá
var hann sleginn í rot og varð
að liggja hálfan mánuð í spítala.
Svo var það vorið 1960 að það
barst út, að með haustinu yrði
allir svörtu stúdentarnir við há-
skólann fluttir til „Vináttu-há-
skólans“ — en hann var aðeins
fyrir útlendinga. Við heldum þá
fund og urðum 14 saman svartir
stúdentar. Þar samþykktum við
að fela Stanley Omor Okullo frá
Uganda (hann las læknisfræði og
var nú á öðru ári) að skrifa
menntamálaráðuneytinu og krefj-
ast þess að þessari kynþáttaskift-
ingu væri frestað og hún numin
úr gildi og við fengjum jafnrétti
og vernd. Svarið var það, að
Stanley var gerður útlægur frá
Rússlandi. Þegar hann kom til
Lundúna, sagði hann blaðamönn-
um sögu sína. Þá báru Rússar
ljúgvitni gegn honum um að hann
væri siðspilltur drykkjuræfill,
sem hefði ánetjazt auðvaldinu.
Og sendiboöar stjórnarinnar fóru