Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.1962, Blaðsíða 2

iSIMVlHlik
SVIP-
MVND

Baráttan um Alsír verSur æ hat-
rammari; morð og alls konar
hermdarverk eru daglegur liður í þeirri
viðleitni OAS-fcisistanna að ónýta ráða-
gerðir de Gauiies og hrifsa völdin i sín-
ar hendur. Þessi barátta hefur harðnað
dag frá degi og virðist brátt muni ná
hápunkti. Það er því ekki óviðeigandi
að kynna hér stuttlega manninn, sem
ber hita og þunga dagsins í Alsír.
Sá maður er Jean Morin, hinn 45 ára
gamli aðalfulltrúi frönsku stjórnarinn-
ar í Alsír. Það er hann sem ber á-byrgð
á því, að dagleg stjórn landsins sé í föst-
um skorðum, þrátt fyrir plastsprengjur,
hryðjuverk og verkföll.
Það er erfitt að gera sér þess nokkra
grein, hvilíkar skyldur og vinnu þetta
verkefni leggur honum á herðar. Til
dæmis er venjulegur vinnutími hans á
skrifstofunni frá kl. 9 á morgnana til kl.
1 eftir miðnætti. Þar situr hann án nokk-
urrar hvíldar önnum kafinn á ráðstefn-
um, gefur fyrirskipanir til sendimanna
úr öllum héruðum landsins, vegur og
metur sögusagnir og allrahanda upplýs-
ingar, sem látlaust streyma til skrif-
stofu hans.
ur orðið að taka að sér ný verkefni og
jafnvel semja sig að nýjum lifnaðar-
háttum, sem eru gagnstæðir eðli hans,
heldur hefur það orðið hlutskipti tug-
þúsunda annarra Frakka.
Jean Morin er kominn af gamalli
embættismannaætt. Eftir glæsi-
legan námsferil gekk hann í opinbera
þjónustu og var álitinn nokkurs konar
„undrabarn‘“, enda komst hann fljótt til
metorða og fékk ábyrgðarmikil störf.
Svo kom heimsstyrjöldin og fall Frakk
lands, en Jean Morin sat í embætti sínu
áfram. Árið 1941 gekk hann að eiga hina
fögru Janine Lamouroux, sem hann
hafði kynnzt á námsárunum — og þau
eignuðust brátt stóran vinahóp meðal
starfsbræðra Morins, m. a. vegna þess
að þau voru meðal beztu bridge-spilara
Frakklands.
Það gat því virzt sem Morin væri einn
þeirra andlegu makræðismanna sem
sættu sig við hina „nýju Evrópu“ Hitlers,
en í reyndinni lifði hann „tvöföldu lífi“
með næsta furðulegum hætti. Hann var
einn af helztu áhrifamönnum andspyrnu
hreyfingarinnar og átti einkanlega mjög
náið samstarf við forseta „þjóðráðsins",
Georges Bidault, enda varð hann fyrsti
ritari hans, þegar sá síðarnefndi tók við
embætti utanríkisráðherra eftir frelsun
Frakklands.
í þann tíð voru þeir báðir ákafir stuðn-
ingsmenn de Gaulles. Nú er Bidault hins
vegar einn af hörðustu andstæðingum
hershöfðingjans, en Morin hefur haldið
tryggð við hann. Þó undarlegt megi
virðast hefur þessi skoðanaágreiningur
samt ekki haft nein áhrif á vináttu
þeirra Morins og Bidaults, að því er bezt
verður séð.
Jean Morin hélt áfram að klífa
metorðastigann. Hann varð
yngsti amtmaður Frakklands og gegndi
um skeið mikilvægu embætti i innanrík-
isráðuneytinu, en meðal fransks almúga
Sá hlutur er samt
vís, að hann
jaðraði við öngþveiti fyr-
ir nokkrum vikum, var
allt með tiltölulega kyrr-
dæmi má taka, að á sama
af hinu ótrúlega umfangs
um kjörum í Alsir, þrátt
fyrir allsherjarverkfallið.
Þetta var ekki sízt því að
þakka, að Morin hafði
fær talsverða umbun erf-
iðis síns í þeim góða
árangrl sem orðið neiur
tíma og ástandið í París
ríka starfi hans. Sem
kvatt landgöngulið flotans til hjálpar
við öryggislögregluna í miðhverfum Al-
geirsborgar.
Jafnframt bárust honum þau gleðitíð-
indi ,að yfirvöldin í útborginni E1 Biar
hefðu fundið aðalstöðvar „leynihersins"
og komizt yfir 75 kg af mikilsverðum
skjölum og gögnum.
Hitt var þó enn mikilvægara, að tek-
izt hafði að afhjúpa ráðagerðir „leyni-
hersins" um að koma upp sellum inn-
an öryggislögreglunnar í því skyni að
eyðileggja allt öryggiskerfið.
egar maður hittir Jean Morin,
fer því fjarri að hann komi
manni fyrir sjónir sem örlagavaldur.
Kringluleitt, vingjarnlegt andlitið og
glettnin sem glampar í augum hans
kalla ósjálfrátt fram í hugann bað Frakk
land, sem er okkur hugstæðast, land
gleðskapar og lífsnautnar, þar sem góð-
ur matur, göfug vín og líkamlegt atgervi
eru í hávegum höfð. Enda má ganga út
frá því sem vísu, að þegar Morin gekk
í opinbera þjónustu á unga aldri, lét
hann sig sízt af öllu dreyma um þá að-
stöðu, sem hann er nú kominn í.
En það hafa orðið örlög Frakklands
síðustu 20 árin og rúmlega það að fara
úr einu stríði í annað, lenda í sífellt nýj-
um róstum utan lands og innan — og
það er ekki aðeins Jean Morin sem hef-
varða hann kunnastur meðan hann var
amtmaður í Maine-et-Loire.
Það var í þessu embætti sem hann
átti þess kost að lifa hinni lífsglöðu til-
veru Frakkans, og það sem hann var
mest dáður fyrir var, að hann bótti ein-
hver bezti dómari um hin ágætu Anjou-
vín, en slíkt hefur jafnan þótt mikill
álitsauki í Frakklandi.
„New York Times“ skýrir frá því, að
einu sinni meðan Morin var amtmaður
tók hann þátt í mikilli hátíðaveizlu, og
voru þá gestirnir beðnir um að skrifa á
miða, af hvaða árgangi og úr hvaða þrúg-
um hin ýmsu vín væru, sem borin höfðu
verið fram með réttunum — að sjálf-
sögðu í ómerktum flöskum. Þarna voru
viðstaddir miklir vínframleiðendur og
kunnir vínþekkjarar, en Jean Morin var
sá eini, sem hafði öll svörin rétt!
Þegar de Gaulle kom til valda, hlaut
hinn gamli samherji hans að fá mikil-
væg verkefni, og í nóvember 1960 kom
kallið. Hann var skipaður aðalfulltrúi í
Alsír (svarar til landstjóra áður).
Enginn gæti með góðri samvizku
haldið því fram, að Morin
hafi tekizt að friða Alsir eða vinna bug
á OAS-hreyfingunni, en flestir munu
viðurkenna, að án hans hefði getað far-
ið miklu verr en raun varð á. Hann hef-
ur beitt mikilli Iagni — og að sjálfsögðu
einnig þeim hæfileikum sem gera hann
svo skæðan við bridge-borðið.
Það hefur verið honum sérstakt keppi-
kefli að skilja sálarlíf hvítra manna í
Alsir, ekki sízt hinna svonefndu „Pieds-
noirs“ (svartir fætur), sem eru afkom-
endur ýmissa aðkomumanna frá Mið-
jarðarhafslöndum öðrum en Frakklandi.
Unga kynslóðin meðal þessara „Pieds-
noirs“ er á margan hátt hættuleg, af því
hún er hviklynd og áhrifagjörn og hlust-
ar gjarna á lýðskrumara, eins og t.d.
Salan hershöfðingja og kumpána hans,
en vill jafnframt njóta lífsins í ró og
næði á gagnstéttakaffihúsunum í Al-
geirsborg yfir glasi af „anisette“, sem er
þjóðardrykkur Alsírbúa.
Eins og franskur liðsforingi hefur
komizt að orði um þessa unglinga: „Jafn-
vel þótt þeir stofnuðu til byltingar, yrðu
þeir að fá tíma til að drekka sinn
„anisette“!“
„Ef til vill“, segir Morin og brosir,
„felst í þessu svolítill skerfur til varð-
veizlu friðarins".
En ástandið í Alsír er eigi að síður
uggvænlegt og harmþrungið og ráðin
sem hann neyðist til að beita geta ver-
ið grimmileg — og er þá ekki hið svala
Ijósrauða vín í Anjou óttalega langt í
burtu?
Enn berjast
þeir við
hungur-
voíuna
ÞAÐ Iætur að vonum undarlega
í eyrum okkar, sem búum
við alsnægtir að liundruð milljóna
bræðra okkar og systra eru vannærð-
ar, svelta heilu eða hálfu hungri frá
vöggu til grafar. Lítil fæða, léleg fæða
og fávizka valda því, að enn þann dag
í dag deyr fólk úr sulti eða þjáist af
fylgikvillum vannæringar. Samtímis
eru milljónir manna í okkar heims-
hluta í matarkúr til þess að verjast of-
fitu og nú orðið taka menn jafnvel lyf
til þess að halda holdunum í skefjum.
En það er ekki aðeins hungrið, sem
þjáir milljónimar úti í hinum stóra
heimi. Ýmsir sjúkdómar, sem lækna-
vísindin hafa þegar sigrazt á, höggva
stór skörð í margar þjóðir — og enda
þótt Vesturlandamenn leggi mikið af
mörkum til þess að koma þessu fólki
til hjálpar, virðist enn langt í land að
takmarkinu sé náð.
10 MILLJ. MEÐ BERKLA
Átakanlegast er að vita af bömun-
um, sem daglega verða hungri og
sjúkdómum að bráð. Barnahjálp SÞ
hefur unnið geysimerkilegt starf víða
um heim, en þrátt fyrir góða og mikla
starfskrafta og aukin fjárútlát aflögu-
færra þjóða, fjölgar mannanna börnum
það ört, að enn sem komið er verður
ekki séð fyrir endann á starfinu.
Sem dæmi má nefna, að um 5 millj.
barna eru haldin holdsveiki, 10 millj.
barna eru með berkla, 80 milljónir
barna þjást af malaríu og a.m.k. 160
milljónir barna eru með trakóma
(augnsj úkdómur ).
Baráttan við sjúkdómana er í raun-
inni jafnframt barátta við fáfræði, upp-
lýsingastarfsemi og fræðsla um orsakir,
smithættu og varnir gegn þeim. En
það er við ramman reip að draga, þeg-
ar þess er gætt, að einungis 45% full-
orðinna eru læsir og skrifandi. í ýms-
um löndum njóta aðeins fáein börn á
skólaaldri fræðslu, sem í þessum
heimshluta er talin alger lágmarks-
menntun hverjum einstaklingi. í sum-
um löndum fer tala skólabarna niður í
5% af þeim fjölda, sem er á skólaaldri.
BARNADAUÐI UPP I 40%
Hlutfallstala barnadauða er oft tal-
inn góður mælikvarði á heilbrigðis-
ástand meðal heilla þjóða. Yfirleitt
deyja tiltölulega fleiri böm á fyrsta
ári en nokkru öðru aldursskeiði. í Sví-
þjóð er dánartala einna lægst. Þar
deyja að meðaltali 16 börn af hverjum
1,000 á fyrsta ári, en í fjarlægari lönd-
um, þar sem ástandið er verst, fer dán-
artalan upp í 400 per 1,000 börn.
Útgefandi: H.f. Árvalcur, Reykjavik,
Framkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Kitstjórar: Valtýr Steíánsson (óbm.)
Sigurður Bjamason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Kitstjórn: Aðalstrœti 6. Sími 22480.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS