Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.1962, Blaðsíða 7

Sjámennskan og unga fólkib
„Fasf þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn"
„Hann var alinn upp við
sjó
ungan dreymdi um skip
og sjó“.
OVO kvaS skáldið Örn
^ Arnarson og í ljóS-
línum þessum er fólgin lýs-
Ing úr lífi genginna kyn-
slóSa. ísland livílir í faSmi
Ægis. Margur hefur staSiS
á ströndu og litið út á haf-
ið. ÞaS hefur lieillaS skáld-
in. Þau hafa kveðið um
einkenni þess sem lifandi
persóna væri. Stundum hlítt
sem harni móður, stundum
ógnþrungið og ægilegt, er
það sveif lar hrannarhrammi
sínum. Og á ströndinni
stóð móðirin, eiginkonan,
unnustan og horfði út á
hafið og kvaddi sjómann-
inn stundum hinzta sinni.
Og gangir þú niður að
ströndu muntu hvarvetna í
sjávarbyggðum íslands sjá
unga drengi horfa út á haf-
ið. í augum þeirra er blik
hins dularfulla, seiðandi
afls sævarins. Taktu þá tali
og þú munt komast að raun
um, að þá dreymir um skip
og sjó.

iwlittftmftr
Sjóvinnunefnd hefur rit-
að flestum skipstjórum
sunnan lands og útgerðar-
mönnum og farið þess á leit,
að þeir ráði pilta til sín í
samráði við sjóvinnunefndina.
Þetta hefur þegar borið ár-
angur. Á vorin eru róðrar
stundaðir og þá oft farið út í
eyjar og géngið þar á land.
Og hver er nú árangurinn af
þessu? I stuttu máli sá, að
margir forustumenn sjávarút-
vegsins og ríkis- og bæjaryfir-
völd hafa sýnt þessum málum
vaxandi athygli og skilning,
enda er nú sjóvinna hafin eða
í undirbúningi t.d. á Akureyri,
í Vestmannaeyjum og Hafnar-
firði og verður sjálfsagt víðar.
Það er líka kominn tími til, að
við íslendingar vörpum doða
vanadrungans og skilnings-
deyfðar af okkur í þessum
málum.
Allar nágrannaþjóðir okk-
ar og keppinautar í
fiskveiðum hafa tekið þessi
mál föstum og ákveðnum tök-
um, enda er markvíst unnið
að þjálfun og kynningu sjáv-
arstarfa meðal unglinga af skól
um, með námskeiðum og skóla-
skipum. í öðru lagi hefur ár-
angur þessa starfs hér komið
fram í því, að æ fleiri piltar
sækja og stunda námskeiðin
með einstakri prýði og vilja
sem fyrst sækja sjóinn. Áð
því ber nú að stefna, að nám
og tómstundaiðja meðal æsku-
fólks stefni jafnan öðrum
þræði að því marki, að ís-
lenzkt æskufólk fái bæði auk-
inn skilning og áhuga á því
markmiði að þeirra rúm verði
ávallt vel skipað.
Það mun sannast, að sjóinn
munu ungir íslendingar enn
sækja fast og láta sér í engu
bregða við óblíð fangbrögð
hins gamla en gjöfula jötuns.
— LJÓSMYNDAIÐJA
FILMUVAL
ÖIX ERUM við þannig gerð
að vilja geyma skemmtilegar
stundir sem gleggst í minni
okkar. Sum treysta minninu
einu, önnur festa minningarn-
ar á blað í stuttorðum athuga-
semdum eða í dagbók, en lík-
lega er skemmtilegasta aðferð-
in sú að festa atburðinn á
mynd. Eg mun i þessum þætti
og þeim sem væntanlega birt-
ast siðar, leitast við að gefa
ykkur leiðbeiningar um ýmis
atriði sem gætu orðið ykkur
að liði við myndatöku og
myndagerð. Þættirnir verða þó
að mestu miðaðir við þá sem
lítt eða ekki kunna til mynda-
gerðar. í þetta siiui mun ég
ræða um filmuval.
Þegar kaupa skal filmu þarf
að gera sér ljóst til hverskon-
ar myndatöku hún er ætluð.
Til eru margskonar filmur, en
eitt er þeim sameiginlegt, það
er ljósnæmi, en að vísu mjög
mismunandi, eftir því hverjar
kröfur eru gel'ðar til filmunn-
ar. Ljósnæmi filma er tákn-
að með DIN, ASA og fleiri
merkjum, sem þó öll eru
byggð á því að filman skili rétt
lýstri mynd við gefnar að-
stæður með ákveðnu ljósopi
og lokarahraða. Algengsutu
filmur eru frá 17—21 DIN og
mismunur á ljósnæmi þeirra
er sá að filma sem er 18 DIN
og skilar rétt lýstri mynd með
lokarahraða 30 og ljósopi 11
í sólskini, en filma sem er 21
DIN krefst við sömu aðstæður
og lokarahraða minna ljósops,
eða 16. Til eru bæði „hægari'*
og „hraðari“ filmur, t.d. 14
DIN sem er ekki mjög ljós-
næm og 24 DIN sem er mjög
ljósnæm og gerð fyrir mynda-
tökur við slæm birtuskilyrði.
Einnig er þess að gæta að ljós-
næma húðin á filmunni er
ekki slétt samfelld húð, heldur
samsafn af örsmáum silfur-
bromide kornum sem breyta
eiginleikum sinum við áhrif
Ijóss og framköllunarefna.
Kornastærðin er misjöfn á
filmum og ræður ljósnæmi
filmunnar þar mestu um.
Hægar íilmur, t.d. 14 DIN eru
yfirleitt fínkorna og því vel
fallnar til stækkunar, en hrað-
ar filmur eins og t.d. 24 DIN
eru yíirleitt grófkorna og þola
minni stækkun ef kornin eiga
ekki að koma þannig fram að
myndin verði áberandi korn-
ótt. Að vlsu má auka eða
draga úr kornastærð með
grófum eða fínkorna fram-
köllurum. Heppilegustu film-
urnar eru því 17—21 DIN, því
að ljósnæmi þeirra er venju-
lega nóg og kornin tiltölulega
fín. Þess verður að gæta að
kaupa rétta gerð af filmu sem
ætluð er fyrir þá gerð mynda-
vélar sem notuð er. Sé vélin
gerð fyrir 6x6 eða 6x9 sm
myndstærð (einnig 4,5x6 sm)
þá er að gæta að hvort um er
að ræða tréspólu (6x9 120), sú
spóla er ýmist úr málmi eða
keflið er úr tré og endar spól-
unnar úr málmi (til eru líka
spólur að öllu úr plasti) eða
járnspóla (6x9 620) sem ávallt
er málmspóla. Þess ber að
gæta þegar filma er sett í, eða
tekin úr myndavél að ekki
losni hlífðarpappírinn á spól-
unni, þvl að þá kemst ljós inn
á kanta filmunnar og skemm-
ir hana eða eyðileggur alveg.
Einnig verður að gæta þess að
sól skíni aldrei á spóluna þeg-
ar skipt er imi filmu.
og öryggis landvinnunnar. Og
helzta ráðið við þessu virtist
vera það, að fá frændur okk-
ar frá Færeyjum til starfa á
togurum okkar og fiskiskipum.
Sú skoðun virtist rikja, aö
öllum íslendingum, sem aldir
eru upp við sjó hljóti að vera
áhugi og þekking á sjávar-
vinnu í blóð borin og allt ann-
að beri vott um leti og væru-
kærð íslenzkrar æsku. Engum
virtist detta í hug, að ástæða
væri til þess að vekja athygli
og áhuga meðal æskumanna á
sjávarútvegsmálum og sjósókn.
Fáir virtust skilja, að í
Reykjavík a.m.k. eru margir
tápmiklir drengir, sem litla
þekkingu hafa á þessum mál-
um og sjaldan eða aldrei hafa
nálægt skipum eða veiðum
komið.
Það var því gleðilegt, að
ýmsir úr hópi sjó-
manna urðu til þess að gefa
þessum málum nánari gaum
og voru gerðar ýmsar skipu-
lagðar tilraunir til kynningar
sjóvinnu meðal unglinga. Nú
hefur þessi sjóvinnustarfsemi
verið samræmd og skipulögð
hér í borginni sem sjálfstæð-
ur liður í tómstunda- og
félagsiðju á vegum Æskulýðs-
ráðs Reykjavíkur. Sérstök sjó-
vinnunefnd æskulýðsráðs fer
með skipun og imdirbúning
þéssara mála. Nefndin hefur
skipulagt sérstök sjóvinnunám-
skeið og hafa alls um 350 pilt-
ar, 13—16 ára, sótt þau frá
byrjun. Skólabátur hefur ver-
ið gerður út undanfarin sum-
ur með góðri þátttöku. —
Fræðslu- og skemmtifundir eru
haldnir reglulega með pilt-
unum, þar sem kunnir lista-
menn lesa upp um sjómennsku
og sjómenn, forustumenn í
sjávarútvegsmálum úr hópi
sjómanna tala til drengjanna,
kvikmyndir eru sýndar um
fiskveiðar og slysavarnamál
og farið er með piltana á
starfsstöðvar sjávarútvegsins
og um borð í skip.
Fyrir nokkrum árum var
ritað og rætt um það,
að íslendingar gætu ekki leng-
ur mannað fiskiflota sinn. Nú
vildu engir merm lengur
sækja sjó heldur una í hlýjum
skrifstofum eða njóta þæginda
Leiðbeint í netahnýtingu
Æskan spyr
ÞAÐ er ekkl hægt að
gefa ákveðnar reglur um
refsingar við brotum nem
enda í skólum. Refsing
er neyðarúrræði og eigi
hún að koma að gagni
verður hún ætíð að vera
réttlát og í samræmi við
afbrotið. Agi er nauðsyn-
Iegur og hlýðni að sama
skapi. Virðingarleysi fyr-
ir aga og óhlýðni við lög
og reglur hefur löngum
verið sjálfsvörn okkar, en
um leið mesta ómenning-
armerki og þá einkum
nú. Refsingar kunna að
vara við, en farsælasta
leiðin mun verða sú, að
æskufólk temji sér jafn-
an sjálfsaga og sjálfsvirð-
ingu og væri vel, ef skól-
ar og samtök æskunnar
hæfu baráttu á þessu
meðal hinna ungu.
2. SPURNING
Er siðferðisþrek is-
lenzkrar æsku minna nú
en áður?
(Einn að norðan)
Og nú leitum við svars.
Með eigin höndum
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7