Lesbók Morgunblaðsins - 12.05.1963, Blaðsíða 1

Jarðskjálftinn, jú, það hrist-
ist allt hér, og fólk rauk
upp úr rúmum. En skemmdir urðu
ekki teljandi hér á ströndinni, svo
ég viti, og enginn datt.“
„Ekki einu sinni Kerlingin?"
1 „Þú átt náttúrlega við okkar
gömlu, góðu tröllkerlingu hjá
Drangey. Nei,‘hún datt nú ekki sem
Spjallab við Jón
bónda og sigmann
á Fagranesi -
betur fór. Maður hefði vissulega
saknað gömlu konunnar. Þetta er
heiðurskerling í sínu ekkjustandi og
ekki fótfúin enn. Það falla áreiðan-
lega margar kerlingar á undan
henni. En hræddur er ég um, að
hrunið hafi úr eynni. Raunar ger-
ist það árlega, þótt ekkert óvenju-
legt komi til. Og Skólasteinn sporð-
reistist nýlega“.
„Nei, ég kann nú látið af homim að
Beg'ja. Þefcta var stórbjarg á fjörunni,
og kannski ihafa Hólamenn haft tjald
eða verbúð þar undir".
Það er Jón bóndi að Fagranesi á
Rey'kjaströnd, sem situr hinumegin við
•borðið og segir frá. Sá er þetta ritar
ihefur einu sinni séð hann breytast á
skömmuim tíma úr sýslunefndarmanni í
sigimann í Drangieyj arbj argi. Núna er
Ihann í bóhdagervinu með gleraugun. En
þau tekuæ hann af sér, áður en hann
hoppar fram af brúninni.
Jónas lœknir gerði við það
og allt er á sínum stað
„Og hivenætr hoppaðirðu fyrst framaf?“
„Hjaih, svona fyrir táu árum, ef ég
enan réfct. Ég byrjaði að fikta við þefcta
undir leiðsögn Marons akkar Sigurðsson-
ar. Hann var afarfær sigmaður og hefur
áreiðanlega langimesta reynsiu aí nú-
lifandi Skagfirðingum, hvað þetta snert
ir. Hann seig nú bara þrjátíu ár eftir að
slysið vildi til. Þú manst eftir því. Hann
hafuðkúpuíbrotnaði, en Jónas læknir
Kristjánsson setti allt í samt iag aftur“.
„Og allt kom til skila?“
„Já, æfcli það ekki. Honum hefur a.m.k.
ekki orðið svimagjarnt' síðan og ekki
bilaði kjarkurinn“.
Faðirvorið og taugin, sem
haldið er í á brúninni
„Faðirvorið, jú, við lesum alltaf faðir-
vorið á Gvendaraltari, og auðvitað
treystir m^ður á Guð. Hvað væri maður
annars? En bænarsvipur er nú sjaldnast
á mannskapnum, þegar á hóiminn er
komið. Maður veit bara að haldið er í
taugina á brúmnni og hugsar aldrei um
hættu. En bergið er ekki allt eins, og
samskiptin við það eru ekki ólík og við
mennina. Það er til ábyggilegt berg og
óábyggilegt, gjöfult berg — sumt auð-
sveipt, annað torvelt og ógnandi —
stundum er líka veiðin sýnd, en ekki
gefin. Bergið hefur tvennt til eins og
mennirnir. Svo er ýmsum ytri skilyrð-
um háð, hver fengurinn verður, t.d.
vindstöðu og þurrki, að ógleymdri heppn
inni, sem auðvrtað þanf alltaf að vera
með“.
„Fengurinn, ja, það mun hafa verið
á ellefta þúsund egg í fyrra sigi s.l.
vor, en tæp tvö í því s.'ðara. Þetta skipt-
ist oftast í tíu hluti eða tíu og hálfan.
Við höfum alltaf verið heppnir með
menn, höfum haft áJbyggilega drengi og
góða félaga“.
Ekki
samkvœmisklœðnaður
„Nei, maður er ekki beinlinis sam-
kvæimisklæddur. Fýllinn spýtir misk-
unnarlaust á mann, og hempan, sem
við köllum, er síldarmjölspoki og skorin
á hausmátt og handvegir, en gyrt undir
belti frá Ögmundi söðlasmið, sem vera
mun elztur núlifandi iðnaðarmanna
Sauðárkróks“.
„Já, það er talsverð fyrirferð á manni,
þegar komin eru kannski þrjú hundruð
og seytján heil egg í hempuna, en það
er minn mesti fengur í einni niðurferð“.
„Brotnar, jú, blessaður vertu, ég hieM
nú það ævinlega eitthvað og einstaka-
sinnum allt. Þannig fór það í Lamb-
höfðanum þegar ég villtist“.
„Villtist, nú?“
„Já, já, það var i Fögrukinnarnefinu.
Ég hafði sigið þarna aðeins tvisvar áð-
ur og var því ekki kunnugur. Þarna
þarf að sækja allt til hliðar og róla sér
fyrir horn. Skútarnir eru þrír, sem tekn-
ir eru, en sá fjórði og efsti hafði aldrei
náðst. Nú, það er svo ekkert af því að
segja, ég róla mér fyrir hornið, og fyr-
ir mér verður skúti, sem ég hugði vera
þann efsta af þeim þrem, er ég ætlaði
að taka. Það var mjög erfitt að stöðva
sig, og ég veit eiginlaga ekkert, hvernig
ég náði handfastu. En nóg var af eggj-
um. Ég hafði sjálfsagt verið kominn með
um hundrað egg í hempuna, þegar ég
kallaði í Simma bróður, sem var á brún-
inni, og lét hala af slakan. Svo spyrnti
ég mér frá og bjóst við, að aJAt gengi
með svipuðum hætti og árið áður. En
um leið og ég er kominn af stað, sé ég,
að ég hef verið í efsta skútanum, sem
aldrei er farið í, og fyrir vikið hlýtur
sveiflan að verða miklu verri og krapp-
ari“.
„Hvað gaztu gert?“
„Gert, auðvitað ekkert annað en þetta
vanalega, að láta lappirnar ganga á
undan og béita hæfilegri mýkt og
sveigju, þegar komið er að. Þetta skipti
engum fcogum, og þótt ég reyndi að taka
af mér skellinn eins og ég gat, varð
Ihann það mikill, að mér lá við meiðslum,
en po>kinn skall í bakið á mér af þviláku
afli, að eggin fóru öll í smátt, en bun-
an sfóð niður úr hempunni að aftan og
ofanvið beltið Ögmundarnaut. Ég var
víst ekki beint „smart“ eins og stúlk-
urnar segja, þegar ég hafði kraflað altt
upp úr hempunni, því að upp fór ég ekki
fyrr en ég hafði farið í hina skútana".
Úraumar
„Jú, menn hefur dreyrnt við Drang-
ey, ekki vantar það. Maron var van-
ur að byrja á því á morgnana að segja
drauma. Þá sátu menn uppi í fletum
sínum, néru stírur úr augum sér og
réðu drauma, hver sem betur gat“.
„Og menn dreymir enn við Drangey?"
„Já, menn dreymir við Drangey og
segja enn drauma og reyna til að ráða
þá. Kannski er lika draumurinn tilver-
an hálf. Við erum bara steinhættir að
tafca mark á öðrum draumum en þeim,
sem auðsjáanilega boða gott. Ég tók t.d.
ekkert maik á því, sem mig dreymdi
nóttina áður en steinninn kom“.
„Steinninn. Hvaða steinn?“
„Nú, það var bara steinn eins og
gengur. Mér sýndist hann stefna beint
á höfuðið á mér. Ég var með ómerki-
legan hjálm, og strákarnir hlógu að
því á eftir, að ég hefði sett báðar hend-
urnar uppyfir höfuðið".
„Það er nú mannlegt að bera hönd
fyrir höifuð sér“.
„Já, það er mannlegt, og svo hefur
mér kannski verið enn sárara um höfuð-
ið en hendurnar".
„Hættu, jú, það má segja það. Maður
er í stöðuigri hættu, og sé maður laus
við bergið, er ekkent hægt að hnika sér
til, svo neinu nemi“.
Hjálmar á Kambi
„Og Hjálmar á Kambi?“
„Já, Hjálmar heimsótti okkur eiwu
sinni. Við vorum að koma að frá þvi
að vitja um niðurstöður, og vissum ekki
fyrri til en upp úr fjörunni rís grá-
skeggjaðuT öldungur, teinréttur og held-
ur þykkur undir hönd. Þar var þá kom-
iifcn klettagarpurinn gamli og sigmaður-
inn Hjálmar frá Kambi, sem kleif Kerl-
ingu 16 ára að aldri. Hann hafði að þessu
sinni flotið með einhverjum Hofsós-
piltum út í Ey“.
Framhald á bls. 6
Jón bóndi að Fagranesi á Reykjaströnd.