Lesbók Morgunblaðsins - 19.01.1964, Blaðsíða 16

George E. Mueller:
Framkvæmdir mannsins
eru undir vilja hans
komnar. — Menn h@ía farið
margra klukkustunda ferðir
kring um hnöttinn í Mercury
geimfari, og nú erum við næst-
um tilbúnir að senda menn á
loft í.Gemini geimfari, sem get-
ur haldið þeim á lofti hálfsmán-
aðar tíma. Og- þriggja manna
Apollo geimför eru þegar í
smíðum, til að fara á loft ein-
hvemtíma síðar á þessum ára-
tugi.
Markmið Apollo-áætlunarinnar,
sem er eitthvert mesta fyrirtæki
heims, fyrr og síðar, er að láta
ameríska geimfara ganga á yfir-
borði tunglsins, um 1970^cog koma
aftur til jarðar og flytja fregnir af
öllu því sögulega, seim þeir kunna
að verða vísari í ferðinni.
Innan næstu þrjátiu ára munu
menn fljúga til Mars og annanra
reikistjama, og árið 2000 munu geim-
farar jafnvel vera að bollaleggja
ferð til næstu fastastjörnu. Sú vega-
lengd er um 25 milljónir mílna —
en ljósið er meira en fjögur ár að
komast þessa vegalengd — frá stjörn-
unni til jarðar.
Geimferðaáætlun Bandaríkjanna
hófst formlega í októbermánuði 1958,
með stofnun NASA.
Mennimir, sem valdir vomu til
fyrstu geimferðanna, höfðu þegar
verið þúsundir klukkustunda á lofti
í herflugvélum af hiraðskreiðasta
tagi. Verkfræ'öingarnir og vísinda-
mennimir, sem teiknuðu og smíðuðu
Mercury-geimfarið, ásamt öllum til-
heyrandi áhöldum, höfðu margra ára
æfingu að baki við teiknun á þotum
og smíði þeirra. Þessir menn og hinn
geysilegi forði kunnáttu og þekk-
ingar á flugi yfir hljóðhraða, sam-
einaðist nú í friðsamlegri samvinnu
um flug manna út í geiminn
U pphaflegur tilgangur Mer-
cury-áætlunarinnar var ekki sá einn
að þeyta manni út í geiminn og ná
honuim aftur lifandi til jarðar. j
leit sinni að nýjum fróðleik reyndu
menn að fræðast um þol mannsins
í umhverfinu í geimnum, þar sem
varla er nokkurt súrefni og hitinn
fer langt niður fyrir + 125° F., en
sá kuldi hefur verið mældur á
Suðurskautslandinu.
Nauðsynlegt reyndist að koma á
fót heilu neti af radar- og útvarps-
stöðvum, sem nær um allan hnött-
inn og er stjórnað frá aðalmiðstöðv-
um, sem nær um allan hnöttinn og
er stjórnað frá aðalmiðstöð á Cana-
veralhöfða, til þess að geta haft stöð-
ugt samband við geimfarann. Nokkr-
ar þjóðir gengu til samvinnu um að
koma upp nokkrum slíkum stöðvum
og reka þær.
Kraftmiklum eldflaugum af Red-
stone- og Atlas gerð varð að breyta,
með tilliti til öryggis mannanna, seim
þær fluttu. Þúsundir sjóliða og flug-
manna voru settar um borð í skip
og flugvélar, sem skyldu taka móti
geimlorunum, eftir hina ofsahröðu
ferð þeirra gegnum andrúmsiloftið.
Allar hugsanlegar öryggisráðstafan-
ir voru gerðar til að tryggja það,
að geimfarinn yrði ekki fyrir nein-
um slysum.
Ef til vill er það mikilvægasta,
se.m vér höfum lært af Mercury
geimferðunum, það, að maðurinn
getur stuðiað verulega að geim-
rannsóknum. Hann getur aukið mjög
á áreiðanleik geimsskipanna með því
að starfa sem vélstjóri og tilrauna-
flugmaður, og hann getur einnig
gert vísindalegar athuganir í geimn-
um.
Þessir hæfileikar mannsins, sem
komið hafa í ljós, til að dæma, hugsa
og snúast við óvæntum vandamálum
og óþekktum, benda til þess, að okk-
ur sé óhætt að halda öruggir áfram
á þessari brauL
J. maímánuði 1961 lýsti Ken-
nedy forseti því yfir sem verkefni
þjóðarinnar og markmiði að láta
mann lenda á tunglinu og komast
óskaddur til baka, á þessum áratug.
Þrem fjórðuhlutum af fjármagni
NASA er nú varið til flugs manna
út í geiminn og framkvæmdar ein-
beittra tilrauna til að ná því marki.
Árið 1961 hófum við Gemini-áætl-
unina, til þess að brúa bilið milli
Mercuiry og Apollo.
Höfuðtilgangurinn með Gemini er
að auka framkvæmdamátt vorn og
þá tæknilegu kunnáttu, sem útheimt-
ist til þess að senda flugmenn út í
geiminn og möguleikana á löngu
flugi með menn innanborðs. Geim-
farið er næstum hálfu fyrirferðar-
meira en Mercuryfarið og í því er
sjálfvirkur stýrisútbúnaður.
Iðnfyrirtæki munu úlvega oss
fimm Gemini-geimför og fimm eld-
flaugar af Titan II. gerð fyrir júlí-
lok 1964. Eftir tilraunaflug — fyrst
mannlaus, en síðan með mönnum —
munum við hefja tiiraunir með að
láta tvö geimför mætast og eins að
leggja geimfömnum — með mann-
lausri Agena-eldflaug.
Geimfararnir á Gemini munu nota
litlar stýri-eldflaugar til að hafa
stjórn á sporbraut geimfarsins. —
Þessi kunnátta verður nauðsynleg
fyrir tunglferðirnar, þegar þeir geta
orðið að leiðrétta stefnu sína á
miðri leið.
Vér höfum þegar flogið hinni
geysistóru Saturn eldflaug, sem er
undirbúningur undir hina risavöxnu
Satum V, sem notuð verður til
tunglferða.
Saturn V vérður eitthvað um 361
feta há og vegur meira en 3000
smálestir, þegar Apollo geimfarið
hefur verið fest fram á hana. Til þess
að hýsa þennan risa, er. nú verið að
teikna samsetningarverkstæði, sem
verður stærsta bygging, sem manns-
höndih hefur nokkurntíma reist. —
Hún verður 524 fet á hæð.
Auk hinna 16 geimfara, sem
þegar er tekið að æfa, verða teknir
flugmenn til viðbótar og efnilegir
flugvísindamenn, til að aðstoða við
flug þríggja manna Apolio geimfars-
ins. Þeir verða næstu fimm árin að
gera margháttaðar athuganir á geim-
farinu og flugáætluninni, og nokkr-
ir þeirra verða látnir fljúga í Gem-
ini.
Einhverntíma seint á þessum ára-
tug, þegar allt er tilbúið, munu þrir
geimfarar þjóta á loft frá lending-
arstaðnum á Merritteyju, rétt fyrir
norðan Canaveralhöfða.
Eftir að hafa fyrst komizt á braut
umihverfis jörð, munu þeir stefna til
tunglsins í þessu þrefalda geimfari
sínu. Þeir munu verða í loftskeyta-
sambandi við stöðvar á jörðu, bæði
í Kaliforníu, Ástralíu og Suður-
Afríku. Menn munu geta heyrt til
þeirra í útvarpinu heima hjá sér,
hvar sem er á jörðinni, og ef tdl
vill verður einnig hægt að sjá sjón-
varpsimyndir af þeim, víða um heim.
Eftir hálfs þriðja dags ferð um
svæði þar sem enginn maður hefur
áður komið, munu mennirnir þrír
hefja hringferð um tunglið í um
það bil 100 mílna fjarlægð frá því.
Þá flytja tveir þeirra sig í smá-tungl-
faæ og falia niður á yfirborð tungis-
ins til rannsókna í einn eða tvo
daga. Þriðji maðurinn verður eftir í
geimfarinu á brautinni um tunglið
og verður í stöðugu loftskeytasam-
bandi við hina tvo.
Síðar m.unu rannsóknarmennirnir
tveir sprengja burt efra helming
farartækis sins, til þess að geta
komizt í samband við móðurskipið.
Að því búnu munu mennirnir þrír
stýra fari sínu aftur til jarðar og
lenda þar.
Vér erum komnir vel á veg með
undirbúning vorn undir tunglflugið.
Einnig erum vér að gera nákvæm
kort af tunglinu, vegna stöðu þax í
framtíðinni.
Vér erum einnig að gera athugan-
ir fyrir stöðvar í geimnum fyrir
menn, þar sem hægt verður að
dvelja á jarðbrautinni í 100 daga
eða lengur. Og vér erum að kort-
leggja brautir til fjarlægra redkis-
stjai-na.