Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1964, Blaðsíða 9

arbruna. Blásturinn frá vélinni má
nota til að halda eldinum í skefjum
meðan slökkvitæki eru flutt á ann-
arri þyrlu á staðinn. Einnig á flug-
stöðvum má nota þennan blástur á
sama hátt.
Til sjós hafa þyrlur dregið 3000
smálesta skip, 400 feta löng. Þær
hafa „blásið“ strönduðum skipum af
sandrifjum og til lands, og þaer hafa
verið notaðar við hvala- og fiskileit.
í mörgum amerískum borgum hafa
sjúkrahús lendingarstöð fyrir þyrlur
á þakinu, og lögreglan, viðsvegar um
ríkin nota þær til að stjórna um-
ferð, senda út tilkynningar um hætt-
ur og slys á vegum, einnig til að
elta uppi sloppna fanga og leita að
týndum börnum.
Margskonar vörur eru fluttar með
þyrlum, sem notaðar eru eins og
vörubílar. Má þar nefna dýr, vörur,
sem er hætt við skemmdum, svo sem
blóm og ávexti, einnig póst, dagblöð,
myndaræmur meðöl og vatnsgeynia.
Til farþegaflutnings nota um 100
bandarísk félög þyrlu, eins og önnur
tfyrirtæki nota bíla, til að flytja starfs
menn og viðskiptamenn milli verk-
smiðja og á flugstöðvar. Olíuverka-
menn í Louisjana nota þyrlu til að
komast 50 rnilna leið að olíubrunn-
um úti í Mexicoflóa. Einn flugmað-
urinn á þessari leið flytur meira en
180.000 farþega á ári á þíwnan hátt.
Mörg stór flugfélög og leiguflug-
félög hafa einskonar strætisvagna-
þjónustu í mörgum borgum. Einnig
eru þyrlur notaðar handa skemmti-
ferðafólki við Grand Canyon og
Niagarafossana, og eins í stjórnar-
borginni Washington. Og sumstaðar
kemur jólasveinninn í heimsókn til
fólks í þyrlu.
Mörg fyrirtsaki, sem nú nota þyrl-
ur, þarfnast þeirra ekki nema á viss-
um tímum og til sérstakra nota. —
Þetta hefur komið fótum undir nýja
atvinnugrein — þyrluleigu. Fyrir-
tæki, sem fást við þetta, geta út-
vegað ýmsar stærðir af þyrlum og
til sérstakrar notkunar, og, geta
rekið þær með ábata, með því að
hafa þær í stöðugum gangi.
Fram
J ónas í Öxney hefur skrifað og vak
ið auiygli mína á því, að vísan sem lögð
er Benedikt skálda í munn áður e.n hann
drukknaði, er eftir Sigurð Breiðfjörð.
„Erindi þetta“, segir Jónas, „er í ljóða-
bréfi frá Breiðfjörð til Gísia Konráðs-
sonar, sem er fullt af fréttum."
Hér koma vísur Breiðfjörð, þar sem
segir frá slysinu:
Flytur það í fréttum hér
ferðabeimaskarinn:
Sýslumaður öfjörð er
í aðra heima farinn.
í jökulflóði ferill háll
firða ríka teppti.
Í sömu móðu síra FáU
sál úr líki sleppti.
Eins fékk daga endalykt
og frá vinum skildi
smiður Braga Benedikt
sem báð'um hinum fylgdi.
Þegar í móðu síðast svam
og sízt var par að vona
orti hann Ijóð, en enginn nanu
Efnið var þó svona:
F asteignasalinn minn, sem tyggur
tyggigúmmí, benti mér á það um dag-
inn að ég væri orðinn milljónari. í>eg-
ar ég var stráklingur, töluðu menn
um milijónir með andakt. Ég leitaði
um andlit fasteignasalans hvort ekki
sæist andaktin. Ég skimaði framan 1
hann bvort hvergi fyndist vottur
þeirra aðdáunar eða hrifningar eða
jafnvel lotningar sem ég þóttist eiga
rétt á sem nýbakaður milljónari. En
fasteignasalinn minn tuggði sitt tyggi
gúmmí og glotti.
Þegar ég var strákur, fóru menn
allir hjá- sér í nærveru milljónara.
Menn urðu innskeifir og álpalegir og
muldruðu eitthvað ofan í peysuiháls-
málið sem enginn sikildi. Ætlí það
hafi verið nema sex sjö milljónarar
á íslandi þegar milljónin var milljón?
Ég man einn eða tvo. Þetta voru
harðir keikir karlar. Þeir áttu stærsta
íbúðarhúsið í plássinu, hús með kostu
legum kvistum, hús með flaggstöng,
nánast höll. Þeir áttu bryggjur og
báta og hræíðilega ljóta bikaða kumb-
alda sem hölluðu sér silalega undan
stormáttinni. Þar vann fólkið. Gg þeir
áttu göngustaf og harðan hatt og
blariikar skóhlífar.
E g leitaði árangurslaust að and-
aktinnj í svip fasteignasalans af þvf
það var nánast sagt ekkert að vera
andaktugur yfir. Annarhver íslending
ur, sem kominn er til.vits og ára, er
milljónari á pappírnum. Menn baksa
sér upp íbúð, flytja í hana hálfikaraða,
snúa sér í hring og uppgötva að hún
er 50,000 krónum verðmætari í dag en
hún var í fyrradag. Úr því byrja
menn að bíta á jaxlinn. Þeir sitja
þótt þeim sé vitanlega ekki sæfct. Þeir
verða þrjózkir og þverir. Og einn
góðan veðurdag eru þeir í fátækt
sinni orðnir milljónamæringar.
Þetta er afleitt. Þetta er aldeilis ó-
tækt. Það kann ekki góðri lukku að
stýra að menn verði mi'Ujónarar af
óvitaskap. Þegar allir ei;ja milljón þá
á því miður enginn milljón. Það er
meinið. Mér er í barnsminni fyrsta
ferð mín til Frakklands. Ég hélt að
bankamaðurinn sem taldi í mig frank
ana væri genginn af vitinu. Hann
mokaði í mig frönkum, jós yfir mig
- frönkum, kaffærði mig í frönkum.
Það var hlægilegt að taka upp veski
undir svona kringumstæðum. Ég
hefði átt að mæta með hjólbörur. Svo
þurfti ég að kaupa mér mált'íð, því
að jafnvel íslenzkir sakleysingjar sem
Eg kvíði fyrir því þegar stúlkan í
mjól'kurbúðinni segir mér að fransk-
brauðið sem ég 'haldi á kosti 10 krón-
ur. Þó sé ég ekki fram á annað ein-
hvern góðan veðurdag. Ég er hættur
að hlusta á hagfræðingana. Getur
ekkj verið að þeir 'hafi gengið í vit-
lausa skóla eða eitthvað þvíumlí'kit?
Það er alkunna að einum ágætum
sýslumannssyni varð það á í stríðinu
að fara í vitlausan skóla. Hann ætl-
aði í bandarískan háskóla og hann
álpaðist í bandarískan gagnfræða-
skóla. Ég man ekki hvernig það at-
vikaðist að hann uppgöfcvaði mistök-
in; það er eins og mig minni að það
hafi verið á einhverskonar íþróttahá-
tíð. Að minnsta kosti fannst skólapilt-
um hann grunsamjlega loðinn á brinig-
unni.
sl'íkur maður reynt að næla sér I
ódrengilega milljón, þá hefði hann far
ið fýluferð í bankann, þegar af þeirri
ástæðu að allir í bankanum, frá
bankastjóra niður í dyravörð, hefðu
sprungið af hlátri. Menn hefðu ekki
trúað því að slcúrkinum væri alvara.
Menn hefðu ályktað að hann væri
band-sjóðandi-vitlaus og flutt hann
-nærgætnislega inn á Klepp. Nú
stunda menn ekki skjalafals fyrir
minna en milljón. Hvað er varið í að
vera milljónari upp á þvílíik býtti?
Mér sýnist sem brýnasta verkefni
íslendinga sé ekki að sníða turninn
af Hallgrínxskirkju. Það þarf að
bjarga milljóninni. Það er eittihvað
bogið við það þjóðfélag þar sem millj
ón er ekki fimm aura virðL
ferðast út í lönd geta ebki lifað mat-
arlausir. Svo kom þjónn með reikn-
inginn. Og þar með var ferli mínum
sam gangandi seðlabanka lokið.
Síðan ég man eftir mér hafa hag-
fræðingarnir sagt mér að ef hitt og
þetta yrði annaðhvort hækkað eða
lækkað, þá væri engu að kvíða, og
síðan óg man eftir mér hefur þetta
reynst bull og vitleysa. Ég veit ekki
hvað oft ég er búinn að horfa á eftir
herjans franskbrauðinu upp í háloft-
in. En oft, það leyfi ég mér að segja.
Ég kvíði fyrir því þegar fjársvika-
málin komast í hundrað milljónir
stykkið. Þó á ég ugglaust eftir að lifa
þann dag líka með sama áframhaldi.
Sú var öldin að það taldist til stórtíð-
inda ef maður reyndi að svíkja sér út
þúsund kall á falska pappíra. Hefði

Andxeptir skálld
upp úr móðu:
Frammi eru feigs götur.
Skilja sköp
skammt er að landi
Brosir bakki mót.
Eg nær frétti efni úr brag
af einum hjá, sem stæði,
gat ég sett í ljúflings lag
látins banakvæði.
I bréfi, sem mér befur borizt
frá Þórði fræðimanni Tómassyni, safn
verði í Skógurn, segir hann frá annál
Sigh'vats Árnasonar í Eyvindai'holti,
sem hann nefnir: „Yfirlit yfir 19. öld-
ina.“ Handritið að annál þessum er eign
byggðarsafnsins í Skógum. Við árið 1823
segir Sighvatur m.a. Eitt sinn voru þeir
öfjörð sýslumaður og Benedikt Þórðar-
son næturgestir á Yzta-Skála og ræddu
saman, en að skilnaði gaf sýslumaður
Benedikt spesíu og þá urðu Benedikt
ljóð af munni og fór með vísurnar sem
prentaðar voru í þætti um hann hér í
Lesbók, — _að vísu er í þeim nokkur orða
munur. — f sama handriti er vísan: Er á
róli einsamall o.s.frv. og fylgja henni
þrjár undir öðrum bragarhætti. Skulu
nú allar þessar fjórar vísur birtar hér:
Er á róli einsamall
ei er sagt hann steli
bugðulegur barnakall,
Benedikt frá Seli.
Fjörutíu og átta árin, Óðins sprundi,
lief ég lifað, hart þö standi,
helming þess í ektabandi.
Yfir lukku ímyndaðri, oft ég vakti,
aflaði barna, át og sníkti,
ekki fræddi, gaf né ríkti.
Aðstoð manna hef ég haft en
heppni valla
beilsu síður heldur en kvilla
og hvorki lifað vel né illa.
F.g þakka þeim báðum, Jónasi í Öxpey
og Þórði frá Vallnatúni fyrir tilskrifin.
Svo látum við, a.m.k. að sinni, útrætt
um Benedikt frá Seli og kveðskap hans.
G. Br.
9. tölublað 1964
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS g