Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1964, Blaðsíða 13

ofan á þá. Ennfremur hSfðum vi'ð hlað-
ið tvöfaldan snjóvegg, h. u. b. l metra
á haeð, kringum tjaldið. Jú„ allt var með
kyrrum kjörum, nema snjógirðingin
hafði þyrlazt burt út í veður og vind.
Rifan, sem við þóttumst hafa séð í tjald-
inu, var ekki annað en sótrák. Við athug
uðum nú tjaldið vendilega, bæði utan
og innan, en hvorki hafði þráður brost-
ið í tjalddúknum né heldur losnað um
lykkju 'eða hring. Tjaldið var al-
íslenzkt1).
Kl. 8)4 vorum við ferðbúnir. Vindur-
inn var á útsunnan, kuldinn 9° og kaf-
aldsbylur, svo að við sáum lítt fram
undan. En kl. 9% sléttlygndi og gerði
glaðasólskin og var þá skíðafæri hið
bezta. Þá fórum við yfir lægð eina, sem
líktist fljótsfarvegi, og hygg ég, að Þjórs-
á hafi verið þar undir, svo að ekki varð
okkur torsótt yfir hana. Okkur kom nú
saman um að ganga upp á Hofsjökul til
þess að njóta útsýnis af honum sunnan-
verðum í þessu yndislega veðri. Lék okk
ur einkum hugur á að horfa yfir slétt-
urnar suður af Arnarfelli hinu mikla.
Hafði okkur verið spáð, að árnar, sem
renna þar undan Hofsjökli, væru auðar,
og að þar væri svo veðrasamt, að aldrei
festi snjó. Við bjuggumst því hálfvegis
við að verða að snúa aftur og fara yfir
Þjórsá á sama stað sem um morguninn,
og halda síðan niður með henni að aust-
anverðu til Sóleyjarhöfða. Þar gætum
við svo annað hvort vaðið ána eða gert
okkur segldúksbát úr tjaldinu og sleðun
um og ferjað okkur sjálfir. En allir þeir
spádómar og spekinnar orð, sem við
höfðum verið nestaðir með áður en við
lögðum af stað, reyndust helber héglómi
og staðlausir stafir, enda hafði ég látið
allt slíkt sem vind um eyrun þjóta. Nú
sáum við ofan af jöklinum, að engar tor-
færur voru á leiðinni.
Ég vildi gefa mikið til, að ég gæti lýst
útsýninu ofan af jöklinum og allri þeirri
dýrð, sem fyrir augun bar, en til þess
á ég engin orð. Það var blæjalogn og
sóiskin. Jöklar, fjallatindar og hin enda
lausa flatneskja tindruðu eins og milljón
um demanta hefði verið dreift út svo
vítt sem augað eygði. Náttúran var í
drifhvítu hátíðarskrúði, sem ekkert
mannlegt auga hafði áður séð. Við horfð
um hugfangnir yfir þessa mjallhvítu á-
breiðu, sem enginn fótur hafði troðið.
Dagurinn varð að hátíðisdegi, sem ég
veit að enginn okkar gleymir nokkru
sinni. Nú voru okkur goldin að fullu
launin fyrir það erfiði, sem við höfðum
á okkur lagt. Þreytan eítir gönguna upp
jökulinn hvarf á svipstundu, við urð-
um nýir menn. Slíkar sýnir og slíkar
stundir kveikja eirðarlausan óróa, sem
eldrei slokknar, í blóði þess manns, sem
eitt sinn hefir legið úti.
Nú þutum við á rjúkandi ferð niður
I) i bæklingi, sem gefinn var út í Reykja-
vík I9gi til leiðbeiningar útlndum íerSamönn.
um. stendur þessi klausa: „ . . . and as suitable
tents are very baxd to get in Iceland, every
one intending to camp out is strongly advised
to bring a tent with him“.
jökulinn til Arnarfelhs hins mikla. Aldrei
á ævi minni hefi ég vitað slíkt skíða-
færi! Og aldrei hefi ég séð land betur
fallið til skíðaferða heldur en kringum
Arnarfell.
Það þótti okkur illt, er við hittum
enga útilegumenn né heldur menjar
þeirra. Mundum við hafa fagnað þeim
hið bezta og veitt þeim vel, ef einhverj-
ir hefðu orðið á leið okkar.
Frá Arnarfelli fórum við yfir Arnar-
fellskvíslar, sem kváðu vera mjög vatns-
miklar á sumrin, en nú voru þær undir
fönn, og slíkt hið sama Múlakvísl og
Miklakvísl. Landið var þar líkast miklu
stöðuvatni með mjallbreiðu yfir.
Við héldum áfram meðfram land-
suðurbrún Hofsjökuls. Þar sáum við
þess merki, að jökulhlaup hefði orðið
einum eða tveim dögum áður, og þótti
okkur þó kynlegt, að slíkt gæti borið
við um hávetur. Við höfúm hvergi séð
rifu eða sprungu í jöklinum áður, en
vestur af Arnarfelli var hann sprung-
inn þvert og endilangt á 5 km. svæði.
Sprungurnar voru 2—3 m. að dýpt. En
því hygg ég að jökullinn hafi hlaupið
þá alveg nýlega, að ekki var minnsta
ögn af snjó á honum, en sprungurnar
blágrænar eins og að sumarlagL Hvern-
ig veik því við? Fyrir norðan Arnarfell
voru allar sprungurnar barmafullar af
snjó, og til marks um það, hve áköf
snjókoma hafði verið undanfarið, skal
þeiss getið, að við Blautukvísl voru skafl
arnir 5—10 m. að dýpt. Ég hygg því, að
ekki geti verið vafi á því, að jökullinn
hafi brugðið á leik um hávetur.
Þegar leið á daginn sáum við hvönn
(angelica), sem stóð % m. upp úr snjón
um. Þetta hlýtur að hafa verið ein af
þeim risavöxnu hvönnum, sem Daniel
Bruun minnist á í ferðaskýrslu sinni
1902. Þá urðum við einnig varir við
spor eftir rjúpu og ref.
Þá er við fórum yfir slétturnar hjá
Nauthaga, sáum við 11 svarta díla inni
undir jöklinum. Tiyggvi hélt því fram,
að þetta væru hreindýr, en mér þótti
líklegra, að þetta væru steinar. Eftir
nánari umhugsun hallaðist ég þó held-
ur að skoðun Tryggva. Hvers vegna
voru þessir dílar svartir? Allir stein-
ar þar um slóðir hafa vafalaust verið
snævi þakktir. Við komum auga á þessa
díla rétt fyrir myrkur og samtímis skall
yfir él ofan af jSklinum, svo að við
gátum ekki grennslazt nánar eftir þessu.
Við fórum nú í kapphlaup við élið, sem
var á hælum okkar. Það var auðvitað
sama svarta skýið, sem við allan dag-
inn höfðum séð yfir Skrattabæli. Nú
reið okkur á að komast sem fyrst yfir
flatneskjuna, svo að við gætum valið
okkur tjaldstað undir hól eða hæð, —
í betra skjóli en við síðast höfðum haft.
Við urðum á undan élinu og tjölduðum
á góðum stað. Skriðmælirinn sýndi að
við höfðum farið 32 km. Kuldinn var
14’.
Þennan dag hafði allt gengið að ósk-
um. Við vorum himinlifandi yfir öllu
10 kilómetra á klukkustund
því, sem á daginn hafði drifið, og spör-
uðum nú ekki mat við okkur/enda gerð
ist þess engin þörf lengur. Við átum
hafrasúpu, harðfisk, svínasteik, smurt
kex með osti og ávexti. Síðan drukk-
um við kaffi. Má þetta heita sæmilegur
málsverður uppi í óbyggðum um há-
vetur. Síðan fórum við í húðfötin og
vorum allfegnir hvíldinni, því að svefn
höfðum við þá ekki fest í 42 klukku-
tíma.
Þriffjudaginn 24. marz komumst við
ekki á fætur fyrr en kl. 8, því við þurft-
um tíma til að sofa úr okkur þreytuna
eftir vistina í Skrattabæli. Færðin var
enn ágæt. Á hádegi komum við að
Blautukvísl. Hún var auð, og veittist
okkur all-erfitt að finna vað á henni.
Snjóveggirnir meðfram ánni voru 5—10
m. háir, svo sem fyrr sagði, og var ó-
kleift að koma sleðunum úr þeirri hæð
niður að ánni án þess að farangur okk-
ar yrði alvotur. En Tryggvi hafði ráð
undir rifi hverju og fann ágiætt vað.
Hygg ég hann manna kænastan til þess
að sjá vöð á ám. Nú fórum við í vöðl-
urnar og náðu þær okkur upp undir
hendur. Óðum við síðan yfir ána og
var hún okkur í mitti. Ekki dignaði
einn þráður á okkur. Ef við hefðum
ekki haft vöðlurnar hefðum við að lík-
indum orðið að krækja upp undir jökul
til þess að komast þurrum fótum yfir
ána. Mundi það hafa tafið okkur mjög.
Nú höfðum við á fótinn upp að vatna
slcilum Hvítár og Þjórsár, en bæði færð-
in og veðrið var í bezta lagi, svo að okkur
skilaði furðu vel áfrám, þó að við ætt-
um upp á móti að sækja. Við vorum nú
líka orðnir vanir aktýgjunum, og þar að
auki léttust sleðarnir með degi hverj-
um.
Útsýnið af hæðum þessum var svip-
mikið. í norðri blöstu við Kerlingar-
fjöll, Hofsjökull og Arnarfell, í land-
norðri Ódáðahraun og Tungnafellsjök-
ull, í austri Hágöngur og Vatnajökull,
en í suðri Hekla og fjöllin kxingum
Þjórsárdal.
Hvergi sást ský á himni, nema yfir
Skrattabæli. Þar var alltaf sama skýið,
kolsvart bg illúðlegt, og gizkuðum við
helzt á, að þar mundi sífellt vera sama
illviðrið. Kvöldið var undrafagurt.
Kvöldroðinn steypti logahjúp, sem
dimmbláir skuggar ófust inn í, yfir fjöll
og jökla. Hér sáum við undralönd ævin-
týranna. Sá, sem aldrei hefir verið uppi
á öræfum sólskinsbjartan dag í marZ-
mánuði, hann veit lítið um þá seiðandi
fegurð, sem felst inni í óbyggðum ís-
lands. Engin orð geta lýst henni, menn
verða að sjá hana með eigin augum.
Við nálguðumst nú Kisá og sáum við
árgljúfrin uppi undir Kerlingarfjöllum
langa vegu að. Um tíma leit út fyrir að
okkur mundi verða torsótt yfir ána,
því að hún var auð á löngu svæði, en
loks fann Tryggvi spöng, svo að við
þurftum ekki að fara í vöðlurnar.
Við tjölduðum kl. 7, og höfðum við
farið 31 km. um daginn. Kuldinn var
um síðan í húðfötin. Það má furðu-
18°. Við átum góðan kvöldverð og fór-
legt heita, hve fljótt maður venst öllum
sköpuðum hlutum. Hér lögðumst við til
svefns í 18° kulda, kviðalausir og á-
nægðir eins ,og við hefðum aldrei þekkt
annað náttból. Og þó hafði enginn okkar
„legið úti“ fyrr að vetrarlagi, nema ég.
Áður en við fórum hafði ég sofið eina
nótt úti á Landakotstúni til þess að
prófa útbúnaðinn. En þó getur enginn
sofið fastar og værar, þótt hann hafi
dúnsæng bæði yfir sér og undir, hel$l-
ur en við sváfum þarna uppi á öræfum.
Miffvikudaginn 25. marz fórum við á
fætur kl. 5%. Kuldiíin var 10° og loft
skýjað. Færðin var enn sem fyrr góð, en
með því að veðrabrigði virtust í loftL
lögðum við upp sem fyrst við máttum.
Skyggnið var hið versta, við sáum ekk-
ert fram undan okkur, og þó var veður
svo bjart, að vel sá til fjalla. Allt var
hvítt, mjallhvítt, augað gat hvergi
hvílzt á dökkum díl. Einn gekk á undan
og eins og þreifaði sig fram, hann fann
að hann tróð snjó, en hann sá það
ekki. Það var eins og að svífa í lausu
lofti. Það reyndi því á þolrifin að hafa
V forustuna til lengxlar, enda skiptumst
við á um það með örstuttu millibili.
Þeir sem síðar gengu gátu hvilt augun
á dökkleitum fatnaði hinna, sem á und-
an voru. Þegar leið fram yfir hádegi
gerði kafald, og urðum við þá aftur að
hafa taug á millum okkar. Vegna alls
þessa höfðum við engin not af því að
þann dag hallaði undan fæti. Um nón-
bilið skall á ákafur kafaldsbylur og
samtímis varð landslagið ógreiðfært og
illt yfirferðar, en þó tókst okkur að
halda nákvæmlega réttri stefnu. Loks
varð fyrir okkur brattur ás, og með
því að við sáum engan veg til þess a'ð
krækja fyrir hann, þá neyddumsf við
til að draga sleðana upp á hann. Ekki
komumst við nema með annan sleðann
í einu, og var þetta ein hin mesta þrek-
raun. Loks komumst við þó upp á ás-
inn og héldu-m enn áfram. Þá sjáum
við Tryggvi allt í einu, að þeir Axel
og Sörensen missa stjórn á sínum sleða
og fjúka undan veðrinu fram af hengju.
Ofviðrið var nú svo óimt, að við sjálfir
áttum fullt í fangi með að verjast þ\'í,
að við færum sömu leið. Við skrifuðum
nú á seðil: „Eigum við fara niður nokkru
sunnar eða nokkru norðar?“ Síðan hnýtt
um við seðilinn í vasaklút, festum klút-
inn í eyrað á einurn matarpottinum,
fylltum pottinn með snjó og festum 60
faðma langa taug í hann. Létum við
svo vindinn feykja honum fram af hengj
unni. En annað hvort fengu þeir Axel
aldrei þetta pottskeyti eða þeir skildu
það ekki, því að svar fengum við aldreL
Ég hélt nú í sleðann af öllu afli, en
Tryggvi gekk dálítinn spöl frá til þess
að íleygja pottinum aftur fram af og
reyna á þann hátt að fá vitneskju um,
hvort fært mundi niður. Kuldinn var nú
aðeins 3°, en veðrið var ótrúlega nap-
urt og hráslagalegt. Ég stóð þarna og
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 13
9. tölublað 1964