Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1964, Blaðsíða 4

,,Svo illar hvíldir ég af þér fékk
og óhreinan hef ég setið bekk,
því ertu nú dauðadeigur. —
Þótt svikir þú mig, skal orð mitt efnt,
mín sr eftir þessa nóttu hefnt
Séra Oddur, nú ertu feigur."
— Bót er. að skammt er bæjar til,
blasa við hurðir og stafna þil,
glitrar á glugg einn í ranni.
Voði og tjón er allt tómt og hljótt.
Tryllt getur draugur í auðn og nól
vitið af mennskum manni.
Vafið af af li að kviði knýr
keyri úr sporum nötrandi dýr.
Duna dynkir í svellum.
Vofan glottir og víkur á snið
úr vegi, en flýjandi gellur við
hlátar i hófaskellum.
Ógæfuþrungin og ygld á brá
sig yfir húsþekjur breiðir
dauðamóksvættur, er drungann frá
dauflegri ótt'u seiðir.
En höfgum í svef ni heimalið
í híbýlum inni dvelur,
og svefnlætin blandast við næturnið.
Hver neisti af lífi sig felur.
En reimt er þá nótt, og menn dreymir dátt;
djöfiazt er uppi á þaki,
en SoJveig heitin í hverri gátt,
xneð höfuðið af tur á baki.
„Nú sofðu sem fastast, maður minn,
á morgun er nýtt að heyra." —
Svo hallar hún sér að hálfu inn
og hlær frá eyra til eyra.
„Á Miklabæ svo margt til ber,
sem mundi ei nokkurn gruna." —
Menn láta illa — og láta ver,
slíkt er leiður draumur að una.
— Þá er hastarlega ljóra á
lagzt yfir miðjum palli,
og rökkurþögnin um rjáfur há
rofin með neyðarkalli.
Hvert mannsbarn vaknar og horfir í húm.
Enn er hrópað í ógn og trylling.
Líkamir naktir rúm við rúm
rísa í titrandi hrylling.
En út til þess, er átti þá raust,
fýsir engan af vinnusveinum.
Fyrir hurðum úti er hjálparlaust
háður leikur af einum. —
Svo næsta dag. þegar dyrum frá
dragbröndum verður skotið,
liggja handvettir klerksins hlaðinu á,
höttur og keyri brotið.
En presturinn hefur ei síðan sézt.
Menn segja, að hvarfinu valdi
draugur, er mann hafi dregið og hest
í dysina — og báðum haldi.
Fru Ratrin Einansdóttir, inóðir Einars með þrjú börn sín. Einar til vinstrl
(8 ára), Kriistín til hægri. Frúin heldur á Sveinlaugu.
Einar Benediktsson
Framhald af bls. 2
fyrst og fremst með áburðarvinnslu úr
lofti fyrir augum. Langmests hluta
fjármagnsins tii þessara framkvæimda
var afiað í Fralcklandi og Þýzkalandi.
Einar Benediktsson fylgdist vel með
því sem var að gerast ytra í þessuim
efnum. Hann sá réttilega að það sem
unont var að gera í Noregi myndi eigi
síður vera unt að gera á íslandi.
En til þess þurfti forustu. Hann vissi,
að hennar var ekki að vsenta á þeim
tíma hjá íslenzkum stjórnarvöldum,
enda voru slíkar framkvæmdir hjá öðr-
um Evrópuþjóðum þá í höndum félaga
og einstaklinga, en ekki ríkisivaldsins. "
Frú Valgerður segir í Endurminning-
unum: „Einar hafði árum saman dreymt
mikla drauma um stórfelldar verklegar
framkvæmdir til þess að hefja ísland
á hærra stig menningar og framf ara."
Nú var eins og forlögin tækju í taum-
ana. Á ferðalagi í Rangárvallasýslu
hrapaði hestur Einars fram af ísskör í
Þverá. Einar meiddist alvarlega, lær-
bein hans brákaðist og hann átti mán-
uðuim saman mjög erfitt með ferðalög
í hinni viðlendu sýslu, en þá var þar ein
göngu ferðazt á hestum. Einar undi
ekki kyrrsetunni.
Hann fann köllun hjá sér til þess að
taika forustuna í verklegum framkvæmd
um á íslandi og gerast bjargvæittur þjóð
arinnar og þar með þjóðar'.eiðtogi. Hann
var þá auðuigur maður á íslenzkan mæ-li
kvarða og í blóma lifs síns. Árið 1907
segir hann af sér sýslumannsembættinu
í Rangárvallasýs.lju. Hann fer frá Stóra-
Hofi, þar sem hann hafði búið vel um
sig. Hann flytur búferlum til Bretlands
og ætlar sér að sækja „lykil hins gu'.lna
gjalds" í hendur auðjöfra Evrópu til
þess að skapa nýja gullöJd Islendinga.
Kom sér þá vel, að hann var málamaður
með afbrigðum góður
E
I kki er of djúpt tekið í árinni,
þótt sagt sé, að allt frá fyrstu byggð
íslands hafi fáir jafnokar Einars Bene-
diktssonar sótt á vit erlendra höfðingja
né viljað þjóðinni betur.
Guðmundur Hiíðdal, sem þá var
nýútskrifaður rafmagnsverkfræðingur l
Þýzkalandi, var með Einari skv. ósk
hans í Osló þá um haustið. Að lokinni
stuttri dvöl þar fór Hlíðdal síðar um
haustið heim til íslands, að beiðni Ein-
ars, til þess að ffamikvæima bráðabirgða-
mælingar á nokkrum fossum.
Hefur Hliðdal sagt mér, að hann hafi
þá oft verið boðinn með Einari í kveld-
verðarboð í Osló hjá helztu fésýslumönn-
um og lögfræðingum Noregs. Þegar
staðið var upp frá borðum fór jafnan
á sömu leið. Húsbændur og boðsgestir,
karlar sem konur, hópuðust umdiverfis
Einar og hlýddu á boðskap hans hug-
íangnir, jiafnt hvort sem rætt var um
framtíð íslands, bókmenntir fslands og
Noregs, heimsbókmenntir, heimspeki,
trúarbrögð, tækni á 20. öld eða framtíð
mannkynsins. í veizlum þessum flaut allt
í víni, en Einar neytti þá ekki áfengis.
Árið 1914 tókst honum eftir langan
undirbúning að stofna Mutafélagið „Tit-
an". Var stofnfundurinn haldinn i
Reykjavík 18. febrúar 1914. Var hluta-
fé í byrjun kr. 360.000,—, en var á
næstu þremur árum aukið smám sam-
an upp í 12 milljónir króna. Myndi það
svara til a.m.k. 1200 milljóna króna I
dag. Voru flestir hluthafanna Norð-
menn. Undirbúningur að stórvirkiun
Þjórsár, sem Einar hafði aflað sér vatns-
réttinda í, var hafinn undir forustu G.
Sætersmoens, hins færasta verkfræðings,
og unnið að honum næstu árin með
milljón króna tilkostnaði.
Skömmu eftir formlega stofnun fé-
lagsins kom heimsstyrjöldin fyrri í
opna skjöldu. Heimsstyrjöldin ger-
breytti vi&horti Evrópumanna til fjár
festinga í fjarlægum löndum. f kjölfar
hennar fylgdi kreppa, sem segja mátti
að stæði nær óslitið fram að heims-
styrjöldinni síðari 1939.
Nú hafði almenn svartsýni gripið um
sig varðandi fjártestingar erlendis í
stað bjartsýni áður. Við þetta bættist,
að Þjóðverjar höfðu fundið upp nýja
aðferð til vinnslu tilbúins áburðar og
hafði virkjun fallvatna í því skyni þá
ekki sömu þýðingu og áður.
JLi oks hurtu stórframkvæimdir J
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSIJNS
33. tbl. 1964