Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1964, Qupperneq 4

,,Svo illar hvíldir ég af þér fékk
og óhreinan hef ég setið bekk,
því ertu nú dauðadeigur. —
Þótt svikir þú mig, skal orð mitt efnt,
mín er eftir þessa nóttu hefnt
Séra Oddur, nú ertu feigur.“
— Bót er. að skammt er bæjar til,
blasa við hurðir og stafna þil,
glitrar á glugg einn í ranni.
Voði og tjón er allt tómt og hljótt.
Tryllt getur draugur í auðn og nóí
vitið af mennskum manni.
.
Vafið af afli að kviði knýr
keyri úr sporum nötrandi dýr.
Duna dynkir í svellum.
Vofan glottir og víkur á snið
úr vegi, en flýjandi gellur við
hlátar i hófaskellum.
Ógæfuþrungin og ygld á brá
sig yfir húsþekjur breiðir
dauðamóksvættur, er drungann frá
dauflegri óttu seiðir.
En höfgum í svefni heimalið
í híbýlum inni dvelur,
og svefnlætin blandast við næturnið.
Hver neisti af lífi sig felur.
En reimt er þá nótt, og menn dreymir dátt;
djöfiazt er uppi á þaki,
en Soiveig heitin í hverri gátt,
rneð höfuðið aftur á baki.
„Nú sofðu sem fastast, maður minn,
á morgun er nýtt að heyra.“ —
Svo hallar hún sér að hálfu inn
og hlær frá eyra til eyra.
„Á Miklabæ svo margt til ber,
sem mundi ei nokkurn gruna.“ —
Menn láta illa — og láta ver,
slíkt er leiður draumur að una.
— Þá er hastarlega ljóra á
lagzt yfir miðjum palli,
og rökkurþögnin um rjáfur há
rofin með neyðarkalli. 1
Hvert mannsbarn vaknar og horfir í húm.
Enn er hrópað í ógn og trylling.
Líkamir naktir rúm við rúm
rísa í titrandi hryliing.
En út til þess, er átti þá raust,
fýsir engan af vinnusveinum.
Fyrir hurðum úti er hjálparlaust
háður leikur af einum. —
Svo næsta dag. þegar dyrum frá
dragbröndum verður skotið,
liggja handvettir klerksins hlaðinu á,
höttur og keyri brotið.
En presturinn hefur ei síðan sézt.
Menn segja, að hvarfinu valdi
draugur, er mann hafi dregið og hest
í dysina — og báðum haldi.
Fru Ralrin Einansdóttir, móðir Einars með þrjú börn sín. Einar til vinstri
(8 ára), Kriistín til hægri. Frúin heldur á Sveinlaugu.
Einar Benediktsson
Fraínhald af bls. 2
fyrst og fremst rneð áburðarvinnslu úr
lofti fyrir augum. Langmests hluta
fjármagnsins tií þessara framkvæmda
var afiað í Frakklandi og Þýzkalandi.
Einar Benediktsson fylgdist vel með
því sem var að gerast ytra I þessurn
efnum. Hann sá réttilega að það sem
unnt var að gera í Noregi myndi eigi
síður vera unt að gera á íslandi.
En til þess þurfti forustu. Hann vissi,
að hennar var ekki að vænta á þeim
tíma hjá íslenzkum stjórnarvöldum,
enda voru slíkar framkvæmdir hjá öðr-
um Evrópuþjóðum þá í höndum félaga
og einstaklinga, en ekki ríkisvaldsins.
Frú Valgerður segir í Endurminning-
unum: „Einar hafði árum saman dreymt
mikla drauma um stórfelldar verklegar
framkvæmdir til þess að hefja ísland
á hærra stig menningar og framfara.“
Nú var eins og forlögin tækju í taum-
ana. Á ferðalagi í Rangárvallasýslu
hrapaði hestur Einars fram af ísskör í
Þverá. Einar meiddist alvarlega, lær-
bein hans brákaðist og hann átti mán-
uðuim siaman mjög erfitt með ferðalög
í hinni viðlendu sýslu, en þá var þar ein
göngu ferðazt á hestum. Einar undi
ekki kyrrsetunni.
Hann fann köllun hjá sér til þess að
taka forustuna í verklegum framkvæmd
um á íslandi og gerast bjargvæittur þjóð
arinnar og þar með þjóðarieiðtogi. Hann
var þá auðugur maður á íslenzkan rnæli
kvarða og í blóma lífs síns. Árið 1907
segir hann af sér sýslumannsembættinu
í Rangárvallasýsilu. Hann fer frá Stóra-
Hofi, þar sem hann hafði búið vel um
sig. Hann flytur búferlum til Bretlands
og ætlar sér að sækja „lykil hins gu'.lna
gjalds" í hendur auðjöfra Evrópu til
þess að skapa nýja gullöld fslendinga.
Kom sér þá vel, að hann var málamaður
með afbrigðum góður
E kki er of djúpt tekið í árinni,
þótt sagt sé, að ailt frá fyrstu byggð
Islands hafi fáir jafnokar Eina.rs Bene-
diktssonar sótt á vit erlendra höfðingja
né viljað þjóðinni betur.
Guðmundur Hiíðdal, sem þá var
nýútskrifaður rafmagnsverkfræðingur I
Þýzkalandi, var með Einari skv. ósk
hans í Osló þá um haustið. Að lokinni
stuttri dvöl þar fór Hlíðdal síðar um
haustið heim til íslands, að beiðnj Ein-
ars, til þess að ffamkvæma bráðabirgða-
mælingar á nokkrum fossum.
Hefur Hlíðdal sagt mér, að hann hafi
þá oft verið boðinn með Einari í kveld-
verðarboð í Osló hjá helztu fésýslumönn-
um og lögfræðingum Noregs. Þegar
staðið var upp frá borðurn fór jafnan
á sömu lejð. Húsbændur og boðsgestir,
karlar sem konur, hópuðust umihverfis
Einar og hlýddu á boðskap hans hug-
fangnir, jadEnt hvort sem rætt var um
framtíð íslands, bókmenntir fslands og
Noregs, heimsbókmenntir, heimspeki,
trúarbrögð, tækni á 20. öld eða framtíð
mannkynsins. í veizlum þessum flaut allt
í víni, en Einar neytti þá ekki áfengis.
Árið 1914 tókst honum eftir langan
undirbúning að stofna hlutaféiagið „Tit-
an“. Var stofnfundurinn haldinn 1
Reykjavík 18. febrúar 1914. Var hluta-
fé í byrjun kr. 360.000,—, en var á
næstru þremur árum aukið smám sam-
an upp í 12 milljónir krónia. Myndi það
svara til a.m.k. 1200 milljóna króna I
dag. Voru flestir hluthafanna Norð-
menn. Undirbúningur að stórvirkjun
Þjórsár, sem Einar hafði aflað sér vatns-
réttindia í, var hafinn undir forustu G.
Sætersmoens, hins færasta verkfræðings,
og unnið að honum næstu árin með
milljón króna tilbostnaði.
Skömmu eftir formlega stofnun fé-
lagsins kom heimsstyrjöldin fyrri í
opna skjöld-u. Heimsstyrjöldin ger-
breytti viðhorfi Evrópumanna til fjár
festinga í fjarlægum löndum. f kjölfar
hennar fylgidi kreppa, sem segja mátti
að stæði nær óslitið fram að heims-
styrjöldinni síðari 1939.
Nú hafði almenn svartsýni gripið uim
sig varðandi fjárfestingar erlendis i
stað bjart-sýni áður. Við þetta bættist,
að Þjóðverjar höfðu fundið upp nýja
aðferð til vinnslu tilbúins áburðar og
hafði virkjun fallvatna í því skyni þá
ekki sömu þýðingu og áður.
JL oks hurfu stórframkvæmdir J
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSIN S
33. tbl. 1964