Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1965, Page 3

lippljóstrun hjartans
Eftir Edgar Altan Poe
J á, það er rétt, — ég hafði verið
veiklaður á taugum, hræðilega tauga-
óstyrkur, — og það er ég ennþá. En
hvers vegna fullyrðið þér, að ég sé
brjálaður? Sjúkdómurinn hefur skerpt
öll skynfæri mín, — ekki eyðilagt þau,
— ekki truflað þau.
Heyrn mín var alveg óviðjafnanlega
skörp. Ég heyrði sérhvert hljóð á himni
og jörðu og einnig mörg alla leið neðan
úr helvíti. Og hvernig getur yður þá
dottið í hug, að ég sé brjálaður? Hlustið
á! Takið eftir, hversu skýrt og nákvæm-
lega, — hversu rólega ég get sagt yður
aila söguna.
Það er ekki unnt að lýsa því, hvernig
það byrjaði. En þegar það hafði fest
rætur í huga mínum, fyigdi það mér
siööugt dag og nótt. Ég hafði enga
ástæðu. Ég var ekki haldinn hatri. Ég
eiskaði þann gamla. Hann hafði aldrei
unnið mér nokkurt mein. Hann hafði
aldrei beitt mig rangindum. Og ekki
sóttist ég eftir peningum hans.
— Ég held það hafi verið augað! —
Jú, þannig var það! Annað auga hans
var eins og í gammi — bleikblátt og
þakið ógeðfelldri himnu.
Það var sem blóðið frysi í æðum min-
um í hvert sinn, er hann leit á mig.
Og svo þróaðist smám saman innra með
mér sá ásetningur að myrða karlinn og
losa mig þannig við augnaráð hans í
eict skipti fyrir öll.
Þetta er kjarni málsins. — Þér haldið,
að ég sé brjálaður. Þeir brjáluðu hafa
er ga dómgreind. En þér hefðuð átt að
sja, hversu kænlega ég fór að öllu, —
hversu varfærnislega, — hversu þaul-
hugsað, — hversu lymskulega ég gekk
til verks!
A Idrei hafði ég verið vingjarnlegri
við þann gamla en vikuna áður en ég
drap hann. Og hverja einustu nótt ná-
kvæmlega á miðnætti ýtti ég niður hand
fanginu á hurðinni hans og opnaði dyrn-
ar, — svo-o varlega! Og þegar ég hafði
opnað hurðina, svo að ég kæmi inn höfð-
inu, stakk ég lokuðu ljóskeri inn úr
gættinni. Ég bærðist varla, — aðeins
mjög hægt og sígandi, — undur var-
færnislega, svo að ég truflaði ekki svefn
karlsins. Það tók mig heila klukkustund
að koma höfðinu svo langt inn úr gætt-
inni, að ég gæti séð hann, þar sem hann
lá í rúmi sínu.
Hefði kannske nokkur vitfirringur
verið svona klókur!
Og síðan, — þegar ég loks hafði höfuð-
ið fyrir innan dyrastafinn, opnaði ég Ijós
kerið, — svo-o v-a-r-l-e-g-a, því að það
gat ískrað í lömunum. Ég opnaði það
rákvæmlega nógu mikið til þess, að einn
einasti örlítill ljósgeisli gæti sloppið út
og fallið á gammsaugað.
Og þetta endurtók ég sjö langar nætur
i röð, — hverja nótt, alveg á miðnætti.
En alltaf var gammsaugað lokað, og þess
vegna gat ég ekki framkvæmt fyrirætl-
un mína, því að það var ekki karlinn,
sem kvaldi mig, heldur þetta Illa Auga.
Og á hverjum morgni, þegar birti af
degi, gekk ég rösklega inn í herbergi
hans og talaði við hann, eins og ekkert
væri, — heilsaði honum hjartanlega og
spurði, hvernig hann hefði sofið. Svo að
þér getið ímyndað yður, hvort hann
hefði ekki mátt vera meira en lítið skarp
skyggn til þess að láta sér koma til hug-
ar, að ég stæði hverja nótt á miðnætti
skammt frá rúmi hans og starði á hann,
þar sem hann svaf.
Áttundu nóttina var ég enn varfærn-
ari en áður, þegar ég opnaði dyrnar.
Mínútuvísirinn á klukku hreyfir sig
hraðar en hönd mín gerði þá. Aldrei
áður hafði mér fundizt jafn mikið til
um styrk minn og klókindi. Ég gat varla
haldið hrifningu minni í skefjum. Að
hugsa sér, hvernig ég stóð þarna og
opnaði hurðina af þvílíkri varkárni, án
þess hann svo mikið sem dreymdi um
laun'ráð mín eða hugsanir! Mér hló bein-
línis hugur í brjósti, — og kannske hefur
hann heyrt það, því að skyndilega hrökk
hann við í rúminu, eins og hann hefði
orðið hræddur.
Nú haldið þér auðvitað, að ég hafi
laumazt til baka. — Nei, svo sannarlega
ekki! í herbergi hans var þykkt og bik-
svart myrkur, því að hlerar voru fyrir
gluggum. Hann óttaðist alltaf innbrots-
þjófa. Þess vegna vissi ég, að hann gæti
ekki séð, hvernig dyrnar opnuðust, og
ég hélt áfram að ljúka upp hurðinni
meira og meira.
Ég var kominn með höfuðið inn úr
gættinni og var rétt í þann mund að
opna ljóskerið, þegar mér varð það á
að rispa þumalfingur-nöglinni við lok-
ið. Karlinn settist snöggt upp í rúminu
og hrópaði:
— Hver er þar?
E g stóð grafkyrr og svaraði ekki.
Hanga stund bærði ég hvorki legg né
lið, og ég heyrði hann ekki leggjast fyrir
aftur. Hann hélt áfram að sitja uppi og
hlusta, — nákvæmlega eins og ég hafði
setið uppi nótt eftir nótt og hlustað á
tifið í úrverki dauðans inni í veggnum.
Að lokum heyrði ég veikburða stunu,
og ég vissi, að það var stuna dauða-
angistarinnar. Það var hvorki sársauka-
stuna né sorgarstuna, — onei, — það
var þetta veika og hálfkæfða hljóð, sem
þrengir sér upp úr djúpi sálarinnar,
þegar hún er barmafull af skelfingu.
Ég þekkti þetta hljóð. Marga nóttina,
— einmitt um miðnætti, — þegar allur
heimurinn svaf, hefur það stigið frá
mínu eigin brjósti og aukið á skelfingu
mína með sínu hræðilega bergmáli.
Já, ég sagði, að ég þekkti það vel.
Ég vissi, hvernig þeim gamla var innan
brjósts, og ég hafði samúð með honum,
þótt mér hlægi hugur í brjósti. Ég vissi,
að hann var glaðvakandi allt frá þeirri
stundu, er hann heyrði nögl mína rispa
ljóskerið, og ég vissi, að skelfing hans
hafði stöðugt magnazt með hverri
mínútu.
Hann hafði reynt að róa sjálfan sig:
— Þetta er bara vindurinn, sem þýtur
í reykháfnum, — það er bara rotta, sem
hefur hlaupið yfir gólfið — eða var það
aðeins klukk í veggjatítlu? Já, hann
hafði reynt að sefa óttann með alls kon-
ar ágizkunum, en allar þær tilraunir
höfðu reynzt honum árangurslausar. —
Allt var unnið fyrir gýg, því að Dauð-
inn, sem nálgaðist hann nú, hafði sveip-
að svörtum skugga sínum um bráðina.
Og mitt í þessum ósýnilega skugga fann
hann, þótt hann hvorki sæi né heyrði,
að höfuð mitt var inni í herberginu.
Þegar ég hafði beðið langa hríð, mjög
þolinmóður, án þess að heyra hann leggj
ast fyrir aftur, ákvað ég að opna ljós-
kerið örlítið,— aðeins agnar ögn. Svo
opnaði ég það, — þér getið ekki ímynd-
að yður, hversu hægt og varlega, unz
að lokum örmjór geisli, — eins og þráð-
ur í köngurlóarvef, smaug út um rifuna
og hitti beint í gammsaugað. — Það var
opið, — alveg galopið, — og ég varð
hamstola, þegar ég leit það.
Ég sá það svo greinilega, — gráblátt,
þakið ógeðslegri himnu, — og ísingin
smaug um æðar mínar alla leið inn
í merg og bein. En ég gat ekki greint
neitt annað af andliti eða líkama karls-
ins, því af einhvers konar eðlisávísun
hafði ég einmitt beint ljósgeislanum ná-
kvæmlega á þennan bölvaða stað.
Og nú--------hefi ég ekki þegar sagt
yður, að það sem þér ranglega skil-
greinið brjálsemi eru þvert á móti óvið-
jafnanlegir skynjunarhæfileikar? Og nú
— takið eftir — heyrði ég dauft og veikt
hljóð, síendurtekið eins og klukkutif inn
an úr þykkum baðmullarumbúðum.
Þetta hljóð þekkti ég einnig prýðilega.
Þetta var hjartsláttur gamla mannsins,
og það æsti mig um allan helming, alveg
eins og truimbusiáttur tendrar bar-
áttuvilja hermannsins.
E n jafnvel á þeirri stundu stillti
ég mig. — Ég stóð grafkyrr. — Ég andaði
varia. Eg hélt ljóskerinu hreyfingar-
lausu. Ég lét ljósgeislann hvíla stöðugt
á gammsauganu, og þessi djöfullegi hjart
sláttur karlsins jókst og hækkaði jafnt
og þétt. Hann varð sterkari, segi ég, —
sterkari og sterkari með hverju augna-
bliki! Skiljið þér mig fullkomlega? Ég
hefi sagt yður, að taugar mínar hafi
verið óstyrkar, og það er satt. Og nú
fylltist ég skelfingu að hlusta á þetta
viðurstyggilega hljóð þarna í hræðilegri
þögninni í þessu gamla húsi. Samt sem
áður stillti ég mig enn í nokkrar mín-
útur.
Hjartslátturinn varð hærri og hærri.
Ég bjóst við, að hjarta hans mundi
bresta á hverri stundu. Og nú greip mig
önnur skelfing, — nágrannarnir gætu
heyrt þennan hávaða!
Fraimhald á bls. 14.
HEILLARÁÐ
Eftir Dorothy Parker
Ef mætirðu eitt sinn, ungfrú góð,
ungu skáldi, er tjáir þér,
að konunni sinni hvert sitt ljóð
kveðið hafi (eins og vera ber) —
að aldrei í lífinu hafi hann
nenni brugðizt, og með sann
dáð hana bæði dag og nótt....
í guðsbænum legðu á flótta fljótt,
eins og fjandinn sé á hælum þér.
Guðmundur Frimann
íslenzkaði.
9. tbl. 1965.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3