Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1965, Side 9

tíl'i
i
ágúst fór ég til berja me3
dóttur minni, sem er ekki í frásög-
ur færandi. Hún er á þeim aldri þeg-
ar börn búa til falleg og merkileg orð
eins og „eplalúður“ fyrir „leppalúði".
Þá mundi ég allt í einu eftir því að
þegar ég var á hennar aldri, þá fór ég
einu sinni til berja suður-í Öskjuhlíð.
Það hét þá að fara út úr bænum. Ætli r
það hafi ekki verið um svipað leyti J
og Zeppelin greifi kom til íslands.
Þeir sem yngri eru en fertugir halda
náttúrlega að ég sé að tala um borða-
lagðan Prússa með einglirni, en ég
á nú bara við loftskipið sem hét
Zeppelin greifi. Ég man eftir því í
blíðskaparveðri þar sem það mókti í
loftinu fyrir vestan turninn á Landa-
kotskirkju, eins og milljón króna
vindill út úr trölli.
Þetta var á þeim árum þegar flug-
vélar voru stórkostlegt ævintýri.
Börnin þustu út á götu og söngluðu
í kór: „Flugvél! Flugvél!“ Sá var
mestur, sem hafði séð flugvél niðri á
jörðinni eða hafði jafnvel snert hana
með höndunum. Ég komst í færi við
flugvél suður í Vatnsmýri, og mér
finnst núna eins og hún hafi eiginlega
ekkert verið nema strigi og stög, og
það er víst ekki fjarri lagi. Ég man
mjög vel eftir flugmanninum, sem
mér finnst endilega að hafi verið ann
aðhvort Hollendingur eða Belgíu-
maður, og hann var vitanlega með
feiknstóran leðurhjálm spenntan und
ir kverk og í leðurfötum frá hvirfli
til ilja og svo auðvitað með griðarmik
il „fluggleraugu".
Flugmenn voru geimfarar þessara
ára: þeir hétu enda flugkappar eða
flughetjur. Ég var líka svo þrælhepp-
inn einhverntíma um þetta leyti og
þó kannski ögn seinna að sjá sjálfan
konung geimfaranna. Lindberghjón-
in komu fljúgandi til Kaupmanna-
hafnar í sjóflugvélinni sinni, og
spyrjið ekki hversvegna ég var þar,
en mér tókst að týnast þegar allt fór
á annan endann í Kaupmannahöfn
af hrifningu. Seinna fannst ég uppi
á annarri eða þriðju hæð á Hótel
d’Angleterre, og einmitt þegar ég er
að meðtaka umvöndunarræðuna, þá
koma þau Charles og Anna Lindberg
labbandi inn ganginn, alveg ijóslif-
andi. Ég man hvað mér fannst Lind-
berg flugkappi svakalega langur, og
ég man hvað mér fannst Anna kona
hans svakalega falleg. Þau voru bæði
í leðurfötunum ennþá af því þau
komu eiginlega beint úr flugvélinni,
og Lindberg þrammaði á undan með
leðurhjálminn niðri í augum en Anna
var búin að taka sinn ofan, líklegast
af því hana hefur grunað að hann
færi henni ekki sem best, og hún var
með fullt fangið af rósum. Hún var í
stórum, grænlenskum stígvélum, sem
hún hafði eignast á Grænlandi, og
hún var eins og barn við hliðina á
manninum sínum. Seinna var barnið
hennar myrt og maðurinn hennar
lenti í erfiðleikum vegna skoðana
sinna á stríðinu, og þau eru fyrir
löngu hætt að fljúga í ævintýraljóma
um heiminn í tveggja sæta opinni sjó
flugvél.
gengt að fólk hafi svona ómerkilegar
minningar. Það er ekkert vit í þessu,
ekkert samhengi. Þetta er eins og rifr
ildi af gríðarstórri bók, fáeinar velkt-
ar blaðsíður eftir og hending ein ræð-
ur hvað er læsilegt ennþá. Hvers-
vegna man maður kannski aðeins eft-
ir einni flengingu o’g man hana þar
að auki óglöggt, en man aftur á móti
eftir andlitinu á ókunnugri konu, sem
maður sá eitt augnablik í afleitu veðri
og síðan ekki söguna meir: man meir
að segja nákvæmlega hvernig hún
bar sig og nákvæmlega hvernig hún
var til fara og nákvæmlega hvernig
blautt og gremjulegt andlitið sást allt
í einu bera fyrir í rigningunni um

mt að er skrýtið hvað maður man
eftir kjánalegum eða óverulegum at-
vikum úr barnæsku sinni, hvernig það
virðist vera eintóm tilviljun eiginlega
hvað hefur brennt sig inn í vitund
manns og hvað hefur skolast út í tim
ann. Ég þarf einhverntíma að spyrja
eitthvert gáfnaljós hvort það sé al-
leið og strætisvagninn valt framhjá.
Þetta var á æskuárum strætisvagn-
anna, svo að maður hefur verið með
ógnarstuttan fót: þetta var þegar um-
ferðarregla númer eitt, tvö og þrjú
hljóðaði þannig að menn ættu að
„pípa fyrir horn“. Konan eins og
hrökklaðist út á vegarbrúnina skammt
fyrir innan Tungu um leið og strætis-
vagninn dró hana uppi og buslaði
framhjá henni. Mér er í barnsminni
hvað mér fannst hún hræðilega göm-
ul og slitin, og hvað ég kenndi sárt í
brjósti um hana að þurfa að vera úti
í svona stormi og rigningu, og hvað
mér fannst hún hljóta að vera hræði-
lega fátæk, af því það var ekki nóg
með að hún væri í stagbættum og
rennblautum og garmskítugum nan-
kinsfötum: hún var ekki einu sinni í
yfirhöfn. Ég man hvernig hún var
eins og öll í hnipri að ofan, öll í öxl-
unum, eins og hún væri að reyna að
láta axlirnar taka allan barninginn,
man líka augnaráðið, sem var ekki
blítt þegar aurbáran frá strætisvagn-
inum skall á stígvélunum hennar, og
man þetta eins og það hefði skeð í
gær; og fyrir kannski tíu árum gæti
ég trúað, þá rann það allt í einu upp
fyrir mér og gerði mér reyndar tals-
vert bylt við að þessi veðurhrakta
kona, sem barninu hafði fundist svo
skelfilega, svo hræðilega, svo óum-
ræðilega gömul — ætli hún hafi ver-
ið meira en þrítug?
O vo man ég eftir augafullum ná-
unga, sem stóð úti í bátskel og þreif
fötu sem lá í botni hennar og byrjaði
að veifa henni yfir höfði sér og byrj-
aði að öskra eins hátt og hann gat:
„Fata morgana!“ þangað til hann datt
kylliflatur ofan í bátinn yfir þóftuna.
Af hverju man maður aðra eins vit-
leysu og af hverju man maður annað
augnablik úr öðrum tíu þúsund
augnablika degi, þegar strákpjakkur
stalst upp á langan og ljótan skúr og
gægðist niður um glugga og sá tvær
konur, aðra gamla og hina unga, vera
að moka glerbrotum í poka. Ekkert
annað: tvær hljóðar konur, sem
standa bognar við haug af glerbrot-
um og moka glerinu í poka sem þær
drógu síðan á milli sín fram að dyr-
um. Ég skil þetta ekki. Mér finnst
skiljanlegra að ég skuli til allrar
hamingju muna daginn þegar stóri
frændi fór á fyllirí. Hann hélt hálfrar
klukkustundar bindindisræðu fram
af svölunum heima hjá sér þangað til
konunni hans hugkvæmdist að egna
fyrir hann með brennivínsflösku, sem
nágranni hennar var svo góður að
lána henni.
Nú þætti mér gaman að vita hvort
hún dóttir mín sem fór með mér til
berja sé einmitt núna að safna augna
blikum svona eins og ég, af fullkomnu
handahófi að best verður séð, án
nokkurs skiljanlegs tilgangs, án nokk
urs sjáanlegs samhengis. Af hverju
man maður þrjátíu og fimm árum
seinna vinnuklædda, þrituga erfiðis-
konu, sem öslar forina skammt fyrir
innan Tungu, gegndrepa og illa
haldin og gröm á svipinn; en man
ekki fyrir sitt litla líf svipinn á sjálf-
um kónginum þegar hann kom á al-
þingishátíðina uppstrokinn og fínn og
tyllti tánni á dregilinn á Steinbryggj
unni.
Og hef ég þó fyrir satt að ég hafi
þá togað í ermina á honum afa mínum
og hvíslað: „Er þetta kúkurinn?"
■»

SVIPMYND
Framh. af bls. 2
\hugi hans á því að koma Bret-
um inn í Efnahagsbandalagið — gera
Breta að Evrópumönnum — hefur ekki
dvínað, þrátt fyrir andstöðu de Gaulles.
í Bretlandi hafa skoðanir hans orðið
ofan á meðal þorra fólks, þegar undan
er skildir gallharðir og þjóðernissinnaðir
hópar íhaldsmanna, sem vilja halda í allt
gamalt (bæði gott og illt), er gerir Breta
frábrugðna frændum sínum á megin-
landinu, og hópar vinstrimanna, sem ótt-
ast án frambærilegra ástæðna, að Bretar
muni líkjast um of Frökkum og Þjóð-
verjum í fyrirhuguðum Bandaríkjum
Evrópu.
Hann var einu sinni spurður á blaða-
mannafundi, hvort hann mundi ekki iðr-
ast þess, að Bretar gengju í Efnahags-
bandalagið, ef það kostaði, að Bretar
glötuðu ýmsum þjóðarsérkennum sínum.
Það hnussaði í honum, þegar hann svar-
aði: „Mér mundi finnast það alveg prýði-
legt, ef við Englendingar glötuðum viss-
um þjóðareinkennum okkar. Til dæmis
þessu langa te-hléi okkar á vinnustöðum.
Ég opnaði fyrir skömmu tesýningu
Lundúnum, og hið bezta er ég gat óskai
teframleiðendum og verkamönnum í te
framleiðslunni, var það, að keppinauta:
okkar tækju upp enn þá lengri te-tím;
en við höfum á vinnustöðum okkar. Þ;
iramleiddum við meira, og þeir hefði
meiri tíma til að drekka te, framleiddi
minna og drykkju meira“.
32. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9