Lesbók Morgunblaðsins - 10.10.1965, Blaðsíða 11

Couseau ljósmyndar eitt hinna mörgu neðansjávartækja, sem liann hcfur látið
nefnt „Köfunardiskurinn“. ber tvo menn og er búið miklu magni fínlegustu m
ni'ð'ur á 350 m dýpi.
gera til liafrannsókna. Þetta tæki er
ælitækja. „Köfunardiskurinn“ kemst
Homo aquaticus
Framhald af bls. 7.
Inn, sem er tveggja manna kafbátur,
knúinn þrýstilofshreyflum, og er ætlað-
ur til könnunarferða. Með honum hafa
lotningarfullir vísindamenn farið tugi
ferða niður á um 350 metra dýpi.
Fyrir átta árum valdi alþjóðleg nefnd
vísindamanna Cousteau kaptein til að
veita forstöðu Hafrannsóknasafninu í
QVTonaco, sem er elzta og stærsta stofnun
sinnar tegundar. Hann hefur ákveðinn
hafnað bæði kyrrsetulífi forstöðu-
mannsins og því tízkufyrirbrigði meðal
rannsóknarstofnanna að gera samninga
um leynilegar rannsóknir í þágu hern-
aðar. Starfsmennirnir í hinum 50 deild-
um í safni hans birta opinberlega niður-
stöður sínar og annarra haffræðinga í
vísindariti sínu. Innan sex vikna frá því
að vísindamaðurinn hefur lesið prófarkir
að ritgerð sinni er ritið farið af stað
í pósti til 1800 hafrannsóknastöðva um
víða veröld.
Sem önnum kafinn neðansjávarkönn-
uður hefur Cousteau margt á sinni
könnu. Hann er meðal annars forseti
Heimssambands kafara, sem í eru áhuga-
menn í 36 löndum. Hann er stjórnarfor-
maður í fyrirtækinu U.S. Divers Co. í
Los Angeles, sem er stærsti framleið-
andi í heiminum á hvers kyns tækjum
til köfunar. Hann er einn bezti við-
skiptavinur alþjóðlegu flugfélaganna.
Hin hugaða kona hans, Simone, fékk
martröð eina nóttina og dreymdi, að
maður hennar hefði ráðið sig sem næt-
urvörð á hóteli einu í New York, þar
sem hann vissi ekki hvað hann ætti við
tímann að gera.
rátt fyrir sín fjölmörgu störf gef-
ur Iramkoma Cousteaus ekki til kynna,
að honum liggi neitt sérlega á. Hann
er hinn fjörlegasti maður, en er ró-
lyndur og þenkjandi að eðlisfari. Með-
an á viðtali okkar stóð fyrir skömmu,
hvarflaði hugur hans að skyldleika
rannsókna sem miða að því að senda
mann út í himingeiminn og að senda
mann niður í undirdjúpin. Hann tók
sem dæmi tilraunir bandarískra lækna,
sem starfa að geimvísindum, til að búa
til „nokikurs konar gervitálkn í örlitlu
ihylki, sem myndi gera geimfara kleift
að endurnýja súrefnisforðann í blóðinu
án þess að hann andaði að sér lofti.
„Tálknunum“ væri hægt að koma fyrir
í handarkrikanum og tengja við aðal-
6lagæðina með skurðaðgerð“.
„Hvað viðkemur kafaranum er vand-
inn meiri“, sagði Cousteau. „Þar verður
einnig að taka þrýstinginn með í reikn-
inginn. Súrefnishylkið, sem kæmi í stað
öndunar með lungunum, myndi hafa
það í för með sér, að þau féllu saman
við þrýstinginn í djúpunum. Ef til vill
yrði unnt að leysa þetta atriði með því
að setja ósveigjanlegt, sótthreinsað
plast í brjóstkassann".
Hann brosti og sagði svo: „Auðvit-
að væri langheppilegast að búa bara
hreinlega til sjávarmann. Hann myndi
anda að sér sjónum í staðinn fyrir loft
eins og fiskarnir gera. Það yrði að hafa
sérstök tæki til að vinna súrefnið úr
sjónum. Sú hugmynd er alls ekki fá-
ránleg. Fyrstu 9 mánuði ævinnar vöxum
við umlukt legvatni í móðurkvi'ði. I
rauninni er hin fyrsta mikla hættu-
stund ævinnar þegar vi'ð hættum því
og tökum að anda að okkur lofti við
fæðinguna“.
Cousteau trúir því, að hin nýja
manntegund muni verða til eftir um
það bil öld. Hún ætti að verða fær
um að synda niður 1.6 km. dýpi,
í stað 50 faðma, eins og nú er unnt
án köfunartækja, að því er hann segir.
„Homo aquaticus mun ekki geta far-
ið niður fyrir 1.6 km., því að þegar
komið er niður á það dýpi er þrýst-
ingurinn 170 loftþyngdareiningar, en
þegar svo er komið taka vefir líkam-
ans að gefa sig og hann getur bókstaf-
lega tætzt sundur“,
En hann var bjartsýnn á, hvað unnt
yrði að gera innan þessa 1,6 km.
dýpis. „Heita má, að öll sú fæða og
hráefni, sem við gætum hagnýtt okkur
á sjávarbotninum, sé innan þeirrar
dýptar á landgrunninu og hlíðum
þess“.
Hann gerði gys að þeirri fullyrð-
ingu, að erfitt yrði að finna fólk, sem
féllist á að láta umbreyta sér í sjávar-
menn. „Það er hægt að fá sjálfboðaliða
til hvers sem vera skal. Sjáðu alla þá,
sem sótt hafa um að fá þjálfun sem
geimfarar, og sjálfboðaliðana við hættu
legar lækningatilraunir. Maðurinn er
vogaður og forvitinn að eðlisfari",
sagði Cousteau.
H
um haffræðingum með ákveðnar rann-
sóknir í huga, sem þeir vildu geta
leitt til lykta. Síðar yr'ði hægt að skapa
hina nýju manntegund við fæðingar
á sérstökum sjúkradeildum neðansjáv-
ar með því gera uppskurði á börnun-
um þegar í stað til a'ð venja þau við
hinar nýju aðstæður eins fljótt og
mögulegt væri. Ekkert er eðlilegra í
þessu skyni en barni'ð með sína ný-
afstöðnu reynslu í móðurkviði."
Myndi homo aquaticus dvelja allt
sitt líf neðansjávar? „Auðvitað ekki,“
sagði Cousteau, „hver myndi neita hon-
um um dásemdir heimsins fyrir of-
an yfirborðið? A'ðlögunarskurðaðgerðin
myndi ekki koma í veg fyrir heim-
sóknir upp í andrúmsloftið. Fólk und-
irdjúpanna myndi njóta þess að fara
á skíði, fljúga og sjá sólarlagið. Og
tæknilega séð hefði það fjölmargar á-
stæður til að hafa gott samband við
land.
En homo aquaticus mun ekki verða
til nema að undangengnum geysimikl-
um rannsóknum viðvíkjandi köfun,“
sagði Cousteau. „Langvarandi dvöl
neðansjávar gæti leitt í ljós veikleika,
sem við höfum ekki hugmynd um í
dag.“
Þar sem ég hafði séð litla kafbátinn
hans Cousteaus, Köfunardiskinn, í
notkun, spurði ég hann, hvers vegna
hann gæti ekki fullt eins vel unnið að
djúpsjávarrannsóknum og ný teg-
und manna. Diskurinn hefur sjón með
rafeindamyndavélum sínum og augum
áhafnarinnar. Hreyfanleiki hans er
mjög mikill og hann hefur vökvaknú-
inn arm til að taka sýnishorn, og sú
getur líka beitt verkfærum.
Cousteau sagði: „Engin vél vinnur
eins vel og maðurinn. Það eru mikil-
vægari ástæður fyrír yfirráðum manns-
ins yfir hafsbotninum. Við þurfum að
gera fólki kleift að lifa neðansjávar til
að létta undir vegna hinnar fáránlega
miklu mannfjölgunar. Hafið hefur upp
á að bjóða margfalt meira rými til bú-
setu en fyrir hendi er á landi uppi“.
C ousteau hefur aðrar skoðanir en
flestir aðrir á hinni efnislegu au'ðlegð
hafsins. „Það er í tízku nú á dögum að
tala um hin óendanlegu auðæfi hafsins“,
sagði hann. „Úthöfin eru álitin geta gef-
ið sikjótfenginn gróða. Ég get ekki fall-
izt á þetta. Öflun fæðu í höfunum hlýtur
a'ð verða að takmarka. Mjög fáir reyna
að nýta hafið á skynsamlegan hátt.
Tökum til dæmis fiskveiðitæknina. Ef
við öfluðum fæðunnar á landi einungis
með iþví að senda skotmenn til að veiða
villibráð myndum við öll svelta innan
skamms tíma. En togveiðarnar eru
nærri því eins frumstæðar. Framfarir
munu brátt verða á þvi sviði með því
að nota net, sem stjórnað verður af köf-
urum, en ef til vill verður það samt
ekkert betra en aíi nota vélbyssur á
bráðina. 1 hvert skipti, sem fiskveið-
arnar skila meiri afla, er hann gleyptur
upp af mannfjölguninni".
Cousteau álítur, að framtíðin í sjávar-
útvegi verði fiskirækt fremur en að
elzt verði við villtar fiskitorfur. „Fyrir
mörgum öldum valdi maðurinn þau
villtu dýr úti í náttúrunni til tamningar,
sem mestan afrakstur gáfu — hestinn
vegna aflsins, geitina og kúna vegna
mjólkurinnar, hænsnin vegna eggjanna,
og öll þessi dýr, að svíninu viðbættu,
vegna hins ætilega kjöts þeirra", sagði
hann.
„Ræktun er næsta rökrétta skrefið til
hagnýtingar sjávarins. Það er ein mik-
ilvægasta ástæðan fyrir þessum sjávar-
manni. Hann mun velja heppilegustu
dýrin til ræktunar í sjónum. Nú ræktum
við aðeins skelfisk og þang á grynning-
um. Þegar við höldum dýpra út til að
yrkja víðáttur hafsins, mun valið á beztu
fæðutegundum verða breytilegt og gera
mataræðið fjölbreyttara. Ef til vill
munum við neyta sjósniglá eins og Kín-
verjar gerðu. Við komumst ef til vill að
því, að fyrirmyndardýrið til ræktunar
er ekki fiskur með uggum heldur geysi-
stór sjávarormur, sem safnar ætilegri
eggjahvítu hraðar en nokkur fiskur“.
Neðansjávaríbúarnir, sem Cousteau
sér fyrir sér, munu lifa í þurrum húsum
á botninum fylltum andrúmslofti, og á
sama hátt og fólkið uppi á landinu. En
vinnudeginum verður varið í sjónum.
zl. síðastliðinu hausti dvöldust
tveir menn úr köfunarflokki hans, þeir
Albert Falco og Claude Wesley, í viku-
tíma neðansjávar. Bjuggu þeir í 6 m.
sívalningi, sem var 3 metrar í þvermál.
Loftið í honum hafði sama þrýsting og
var í sjónum fyrir utan, og mennirnir
fóru út með Aqua-Lung tækin til að
vinna þar 5 klukkustundir á degi hverj-
um. Tilraunin sýndi, að menn gátu að-
. ann var þeirrar skoðunar, að
fyrstu sjálfboðaliðarnir við tilraunirn-
ar yrðu rólyndir, gáfaðir, ungir menn
á aldrinum 25—30 ára, sem hefðu tals-
verða þjálfun í köfun.
„Þeir verða menn, sem löngu áður
hafa hætt að óttast hið nýja umhverfi.
Þeir munu hafa löngun til að verja
tíma sínum til dvalar neðansjávar, en
ekki aðeins til a'ð sjá, hvort þeir geti
það,“ sagði Cousteau. „Ætti ég að velja
þá úr myndi ég svipast um eftir ung-
Me'ð'an tveir samstarfsmenn Couseaus, þeir Claude Wesly og Albert Falco,
dvöldust vikutíma ne'ðansjávar við ran nsóknir, buð'u þeir Cousteau til miðdeg-
isverðar í sivalningi sínum einn daginn.
'32. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11