Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1966, Page 11

— Sæll Kobbi,
geturðu ekki lán-
að mér fyrir....
— Nú — já,
ertu sokkinn
svona djúpt?
Farinn að betla á
götuhornum!
— Hvað viltu
að ég geri? Opni
skrifstofu — eða
hvað?
— Okkur vant-
ar dómara.
— Rólegir strák
ar. Þið komizt
ekki allir að í
einu. Hver ykk-
ar þarfnast mest
að fá slysatrygg-
ingarfé?
A erlendum bókamarkaði
Bókmenntir:
Sons of Kings. Joseph-Arthur
Gobineau. Translated with an
Introduction by Douglas Parmée.
Oxford Library of French Class-
ics. Oxford University Press
1966. 35/—.
Gobineau greifi lifði megin-
hluta 19. aldar. Hann var í
frönsku utanríkisþjónustunni og
dvaldist á vegum hennar meðal
annars í Þýzkalandi, Grikk-
landi og í Persíu. Hann setti
saman nokkrar bækur, og sú
þeirra, sem hafði hvað mest
áhrif á sínum tíma, var „Essai
eur l’inégalité des races hum-
aines", snemmborinn áróður fyr-
ir yfirburðum aríska stofnsins.
Hann var mikill aðdáandi Wagn-
ers, og Nietzsche dáðist mjög að
kenningum hans. Sögur hans frá
Austurlöndum eru meðal þess
bezta, sem hann ritaði, ásamt
þessari bók, sem hér kemur út í
enskri þýðingu. Höfundur segir
sjálfur í bréfi til vinar síns 1874,
að þetta sé eftirlætisbók sín, því
að hann tjái í henni margt það,
sem lá honum næst hjarta. Þessi
bók ásamt „La Renaissance" eru
beztu bækur höfundar. Aðall
þessarar bókar er frábær frá-
sagnargleði og írónía, sem er
beitt af hófsemi mannþekkjar-
ans.
Ulysses I-II. James Joyce.
Ubersetzung von Georg Goyert.
Mit einer Einfuhrung von C.
Giedion-Welcker. Deutscher Tas-
chenbuch Verlag 1966. DM 13.60.
Ulysses kom fyrst út í París
1922 og er talin merkasta skáld-
saga tuttugustu aldar, sem rituð
hefur verið á ensku. Fáar bækur
á þessari öld hafa vakið mönn-
um meiri furðu, hneykslun og
aðdáun en þessi bók. Ezra Pound,
Virginia Woolf og Yeats ber öll-
um ■ saman um að hafa orðið
furðu lostin við fyrsta lestur
bókarinnar og enganveginn átt-
að sig á efninu og tilgangi henn-
ar. Eliot sá aftur á móti þegar
hvers kyns var, og kvað upp úr
með það, að þetta væri bezta
tjáning samtímans. Sagan gerist
á einum degi, 16. júní 1904, aðal-
persónurnar eru þrjár, Bloom-
hjónin og Dedalus. Hliðstæða
þessarar bókar er Ódysseifs-
kviða Hómers, og má sjá hlið-
stæðar persónur í Bloom-hjón-
unum við Telemakkus og Pene-
lópu; þó blandast aðrar persónur
þessum, þegar verkið krefst
þess. Efnisinntak bókrinnar er
útlegðin. Ódysseifur kynnist
sjálfum sér á ferð sinni um
ókunn höf og kemst heim, en
persónur Joyces örvænta um
heimkomuna, umhverfið og
skekkt hlutföll eigin lífs þeirra
og umhverfis verða þeim for-
dæming, en þó örlar á voninni í
síðasta hluta bókarinnar, sem er
ein löng setning, sögð af Molly
Bloom, er endar á jái við trú
hennar á ástina og lífið. Þessi
bók hefur verið þýdd á helztu
Evrópumál og er gefin út af dtv
í tilefni af 25 ára ártíð höfundar
í janúar sl.
The Penguin Book of Eliza-
bethan Verse. Introduced and
edited by Edward Lucie-Smith.
Penguin Books 1965. 5/—.
Þessi bók tekur til skálda, sem
merkust eru talin á tímum Elísa-
betar I. Englandsdrottningar.
Höfundur leitast við að velja þau
kvæði, sem gefa bezta mynd af
höfundum sínum og jafnframt
aldarandanum, jafnframt því sem
hann reyndir að taka nokkurt
tillit til smekks nútíma manna á
kvæðum þessara tíma. Sýnis-
bækur sem þessi er því sýnisbók
ljóðagerðar þessara tíma, en
einnig sýnisbók um smekk þess,
sem velur ljóðin og þá vitni um
smekk nútímans. Á þessum tím-
um var einhver þekking á Ijóða-
gerð talin nauðsynlegur þáttur
menntunar og vísnagerð talin
nauðsynleg íþrótt, einkum séntil-
mönnum. Þetta tímaskeið var í
flestum efnum gróskumikið og
frjósamt og ekki hvað sízt í
skáldskap. Leikritagerð hefur
aldrei staðið með meiri blóma, og
ljóðagerð gengur henni næst.
Edmund Spenser setti saman
stórkostlegan kvæðabálk, „The
Faerie Queen“, sem skyldi vera
nokkurs konar hliðstæða við
Eneasarkviðu Virgilíusar. Sir
Philip Sidney var dæmigerður
maður þessara tima, ágætt skáld
og mikill kavalér. En þótt kvæði
þessara tveggja og fleiri, sem
yrkja í hefðbundnum stíl þessa
tímabils, séu talin ágæt, hefjast
Sonnettur Shakespeares langt of-
ar þeim. Á þessu tímaskeiði
vaknar þjóðin til meðvitundar
um eigin styrk og ágæti tung-
unnar; þetta kemur hvergi betur
fram en hjá höfuðskáldi þessara
tíma, Shakespeare, bæði í leik-
ritum og kvæðum. Ýmsir telja,
að þjóðerniskenndin vakni með
mönnum á tímabili frönsku
stjórnarbyltingarinnar, en fáir
hafa ort heitari ættjarðarkvæði
en skáld þessa tímabils á Eng-
landi. „This precious stone set in
the silver sea“, segir Shakespeare
um England. Þessi bók gefur
góða mynd af ólgandi lífsþorsta
og ljóðablóma þessa litauðuga
tímabils í sögu Englendinga.
Minningar:
Great Contemporaries — My
Early Life. Winston S. Churchill.
Collins — Fontana Books 1965.
6/— & 6/—.
Merkir samtíðarmenn, og nú
er óhætt að telja höfundinn
merkastan þeirra allra. Hann lýs-
ir mörgum ágætum mönnum í
þessari bók sinni, sem hann
skrifaði í skugga yfirvofandi
heimsstyrjaldar, sem hann vissi
fremur öðrum, að myndi skella á
bráðlega. Þessi bók er löngu
fræg og hefur komið út í fjölda
útgáfna.
Ævisaga Churchills, sem hann
gaf út 1930, spannar árin 1874-
1908. Hér lýsir hánn uppvexti
sínum, námsferli og her-
mennsku. Hermennskan var hon-
um stöðug freisting og kom þar
til ætt hans og erfðir. Hann dáði
fáa forfeður sína meira en her-
togann af Marlborough, sem
hann skrifaði um ágæta bók.
Báðar þessar bækur eru ágæt-
lega skrifaðar, eins og allt, sem
hann setti saman.
Hagalagðar
HANGIKJÖT Á KYNDILMESSU.
Gamall bóndi á Norðurlandi hafði
þann ófrávíkjanlega sið, ef mikil
hríð var á kyndilmessu (2. febr.) að
biðja konu sína að sjóða ríflega
hangikjöt og gefa fólkinu vel að
borða. En ef bjart var veður og sól-
skin, lagðist karl upp í rúm sitt aft-
ur og breiddi upp yfir höfuð og tal-
aði ekki við nokkurn mann, bragð-
aði ekki vott eða þurrt og gegndi
ekki nokkurs manns ávarpi.
En einhverjir glaðlyndir vinnu-
menn gamla mannsins, sem ekki
vildu verða af hangikjötsveizlunni
hugsuðu ráð sitt þegar þeir fóru á
fætur. — Þeir mokuðu snjó á glugg-
ana, og þegar þeir komu heim frá
gegningunum, voru þeir allir fann-
barðir, þeir höfðu ausið sig alla út
í fönn áður en þeir komu inn.
Þá var fljótlega settur upp hangi-
kjötspotturinn.
(Hlín)

Tungan og bókmenntirnar.
Vér getuim heldur ekki talað um
bókmál vort sem tungu hinna mennt-
uðu manna, sem sé ólíkt aiþýðumál-
inu, heldur er hið hreinasta bókmál
vort jafnframt hið hreinasta alþýðu-
mál, sem vér heyrum lifa á vörum
karla og kvenna, þar sem vér köll-
um bez.t talað mál vort í sveitunum.
Þessi sambljóðan tungunnar er ein-
mitt hinn ljósasti vottur um, að þjóð-
mál vort hjá öllum stéttum hefur
sína föstu rót og reglu í bókmálinu,
svo að það eru bókmenntir vorar sem
hafa haldið tungu vorri við og geymt
hana um margar aldir.
(Jón Sigurðsson)
29. maí 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H