Lesbók Morgunblaðsins - 10.07.1966, Blaðsíða 8

geislaði frá sér tortryggni. „Ég þarf ekki
að taka það fram, að sem greindur og
menntaður ungur maður munir þú fara
eftir reglunum í þessari stofnun. Ég
ætlast til þess, að þú gerir enga vitleysu
af þér“.
Þegar skilríki mín voru komin í
lag, fór ég inn í braggann, sem ég bjóst
við, að yrði heimili mitt næstum þrjú
ár.
af arna voru 300 fangar, allt út-
lendingar eða landlausir menn, í deild
nr. 5, sem var ætluð útlendum föng-
um einum. Þarna voru Grikkir, sem
höfðu barizt sem skæruliðar með komm-
únistum eftir síðari heimsstyrjöldina,
íransmenn, sem höfðu strokið yfir
landamærin í leit að betri lífskjörum,
Kóreumenn, sem höfðu átt heima á so-
vézku (áður japönsku) eyjunni Saklh-
alin, Spánverjar, sem höfðu verið flutt-
ir frá heimalandi sínu á barnsaldri í
borgarastyrjöldinni, Þjóðverjar, sem
Ihöfðu flutzt til Sovétríkjanna, og svo
slangur af Kínverjum, ves.tur-evrópskir
menn, sem höfðu einhvern veginn kom-
izt inn í Sovétríkin, og ýmsir aðrir.
Þetta voru menn á öllum aldri, gram-
ir og kærulausir, og glæpir þeirra
náðu yfir allan sovézka glæpabálkinn,
allt frá smávægilegum skemmdarverk-
um til fjöldamorða.
Deild 5 var ekki ólik öðrum deildum
þarna að öðru leyti en því, að hún
var ætluð útlendingum. Flestir með-
fangar mínir höfðu verið mestalla ævi
sína í Sovétrikjunum og höfðu engar
fyrirætlanir — og víst heldur enga
von — um að fara þaðan nokkurn tíma.
Þeir skoðuðu sig sovézka borgara — að
öllu nema skilríkjum sínum.
Braggarnir voru óvistlegir en vel lýst-
ir, nýmálaðir og hreinlegir. Beddarnir
okkar voru þægilegir með tréspóna-
dýnum í. Við fengum hrein nærföt, bað
og krúnurakstur á tíu daga fresti. Við
vörum vaktir klukkan 6 og fengum
enn að heyra rússneska þjóðsönginn.
Smám saman færðist líf í braggana,
svo var bölvað og farnar göngur til
holunnar í jörðina, sem köliuð var
kamarinn, og klukkan sjö stikuðum
við inn í borðsalinn, þar sem við feng-
um morgunverð, sem var þunn súpa og
sneið af svartabrauði. Þegar aftur kom
í braggann, fengum við fyrsta te dags-
ins. „Te“ var brennt korn, soðið í vatni
á ofni, sem kyntur var viði, og oft
fengum við soðnar kartöflur, ef þeir,
sem unnu í grænmetisgeymslunum,
höfðu getað smyglað nokkrum til okk-
ar. Með þéssu var brauð og svo það
sælgæti, sem við annað hvort höfðum
verið svo heppnir að fá sent, eða gát-
um keypt í búðinni þarna. Þetta gat
verið smjör, sulta, niðursoðinn fiskur
eða flesk. Þetta var mikilvæg, félags-
leg athöfn: Þrír eða fjórir sátu saman
á neðri kojunni og deildu því, sem
þeim hafði áskotnazt, þótt ekki væri
nema klessa af smjörlíki.
V-
T mnudagurinn hófst klukkan
átta og var átta stundir. Mánud. til laug-
ardags vorum við í byggingarvinnu við
Fangelsisvagnarnir þutu í
austurátt frá Moskvu, en
stönzuðu á brautamótum, þar sem
við vorum settir inn í flutninga-
vagna og fluttir eftir ótrúlega ó-
sléttum vegum í fangagistihúsin. —
Fimmtán dögum eftir brottförina
frá Minsk komum við að lítilli
sveitastöð, og þegar verið var að
útskipa okkur fékk ég fyrstu hug-
myndina um landslagið og andrúms-
loftið á staðnum. Vegurinn var ein
leðjuræma gegnum þétta birki-
skóga. Allt hafði á sér þetta frum-
stæða útlit rússneskra sveita. Við
vorum reknir inn í vinnubúðir, þar
sem voru gaddavírsgirðingar á
stólpum, ljóskastarar og varðturnar
úr timbri. Þetta var nákvæm eftir-
mynd af fangabúðunum í heims-
styrjöldinni síðari.
Fangabúðastjórinn, grófgerður of-
ursti með gremjulegt augnaráð, lagði
fyrir okkur nokkrar spurningar um
persónur okkar, og hreytti síðan út úr
sér nokkrum skipunum í tón, sem gaf
til kynna, að við hefðum eitthvað ver-
ið að pretta hann. Svo var gerð leit,
sem náði til hverrar blaðsíðu í bókun-
um mínum, og að því loknu var ég
spurður spjörunum úr af foringja, sem
■1 •
f anni EftirPeterLanderman
í Sovétríkjimum
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
10. iúlí 1966