Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.1966, Qupperneq 9

YLGEISLAR
Eftir BjÖrgu Thoroddsen
1 ið Bagga Lagga göngum niður
itröppurnar út í sunnudagsmorguninn.
Fylldng síðsum'arsins umvefur okkur,
er við göngum vestur túnið. Ferskleiki
irorgunsins veitir gleði og unað, við
njótum þess að vera til. Tilhlökkun og
eiiirvænting lýsa af andliti telpunnar.
Hún hleypur við fót, með litlu hlýju
ihóndina sána í minni.
Að eyrum okkar 'berst niður lækjar-
ins, þar sem hann rennur niður hlíðina,
og út með túninu.
„Við skulum fara og Iheilsa læknum“,
verður mér að or’ði, um leið og við nálg-
oimst hann. Litla stúlkan litur á mig
fagnandi og hrópar: „Góðan daginn,
lækur minn!“ í>að væri synd að segja,
að hann tæki ekki undir. Hdppar og
skoppar 'kátur og hreinn og glitrar í sól-
skininu. „Ef þið ætlið að verða mér sam-
ferða verðið þið að hafa hraðan á!“
kallar hann til okkar, um leið og 'hann
rtnnur (hjá, og syngur sitt niðandi fagra
lag. En okkur liggur ekkert á. „Sama og
þegið, lækur minn, en við ætlum að
njota þess í næði, sem morgunninn fær-
ir okkur. Það er svo margt, sem við
þurfum að sjá og skoða“.
„Nei, sko!“ hrópar telp'an. „Það er
sápukúla í honum!“ Á einum stað í
læknum er lind. Þar sem vatnið rennur
niður í kvos myndast loftkiúlur, sem rísa
Ihver af annarri og fljóta á vatnsifletin-
um. Með lit sólar að láni. Þarna verðum
við að staldra stund og skoða steina á
botninum og mislit gler, sem eitthvert
Ibarnið hefur hent út í, sér til gamans.
Kannski voru líka litlir fiskar að fela
sig undir bakkanum! „Þetta er skrítið!“
hrópar telpan. „Þa'ð er eins og Ihann sé
að tala við okkur". Við heyrum í lækn-
um, sem nú er kominn spölkorn á und-
an. Hjalandi við jurtir og grös, sem
teygja sig niður að honum eins langt
valdið þesum skrímsladraumum hans.
Þar sem umhverfið var nú svona vin-
gjarnlegt og hreinskilið, gat drengurinn
að minnsta kosti komið áhyggjum sín-
um á framfæri.
Foreldrarnir höfðu þannig án hjálpar
kunnát.tumanna, komizt til skilnings á
einkaáhyggjum sonar síns og áliti hans
á sjálfum sér.
E n þetta, að það skuli veri greini-
lega gagnlegt að segja frá draumum
sínum — gefur það til kynna, að for-
eldrar ættu að fremja sjálf rannsókn á
börnum sínum? Ætti móðir að fagna
barni sínu, morgun hvern, með glasi
af appelsínusafa og spurningu um, hvað
það hafi dreymt í nótt? Areiðanlega
ekki. Ekkert barn yrði hreinskilið, þegar
þannig er í pottin búið, og engir foreldr-
ar ættu að nota drauma barna sinna
sem átyllu til að leggja undir sig hverja
hugsun barnsins.
Dr. Markowitz segir: „Allt og sumt,
sem móðirin á að gera, er að hlusta á
það, sem barnið vill láta hana heyra,
og að hlusta er sama sem að reyna af
einlægni að skilja, hvað það er, sem
þarnið er að reyna að tjá í draumi
sínum. Á þennan 'hátit getur stofnazt
tii sambands, sem er miklu dýrmætara
en 100% nákvæmni túlkunarinnar. Ef
það er satt, að lífið verði betra, eftir
því sem sambandið batnar, ættum við að
hlusta vandlega eftir því, sem bamið
segir úr draumum sínum um sínar eig-
in áhyggjur".
og þau ná. Hann úðaði á þau af krafiti
sínum og þokka, um leið og hann fór
Ihjá.
Nú höfum við skoðað nægju okkar,
kveðjum og höldum áfram.
Á vegi okkar verður tvöfaldur stigi,
sem liggur yfir girðingu. Hér viil telpan
íá að fara sjálf yfir. Síðan tökum við á
rás. Val'hoppum efitir nýslægjunni,
syngjandi lagstúf, sem við endurtökum
hvor í kapp víð aðra. Teygjum Jopann
eftir túninu. Hægjum siíðar á ferðinni,
þvá að nú erum við farnar að lýjast.
Göngum upp í 'brekkuna, setjumst nið-
ur og hvtílum okkur, ■
Al,lt í einu segir telpan: „Hvað er
að vera klók?“
„Þegar þú biður mig að setja „túgið“
þitt niður í kommóðuskúfifu, en ekki upp
í skáp. Það er að vera klók!" Hún á það
líka til að stjaka við manni, ef henni
mislikar. En þegar Ihún kemur einlæg og
hlý, þá á hún hug manhs og hjarta.
Þetta ihugsa ég, en segi henni ekki.
Blásilfruð slikja liggur yfir fijöllun-
um, sem gnæfa í fjarska. Úti vfð sjón-
deildarhringinn sér á sól-lygnan sæ-
inn, sem krýpur gróðursælli jörðinni.
Bæði hafa gefið rikulega af auði sánum
þetta óvenjugóða sumar. Beint af aug-
um liggur Syrtlingur. í dag er þessi
kynngimaghaði kraftur hægfara, og
hefur hljótt um sig. Líður upp í háiloftin
hvítum gufiubólstrum í tignarlegri ró.
Niðri í túnfætinum vappa fuglarnir
frá í vor — þeir hafa líka tekið sina
ró, og bera blæ fullnægju. Það heyrist
hundgá í fjarska. Angan af fljótþurru
heyi berst til okkar.
Þetta er sumardagurinn! Geislum rík-
cjx — andistæða myrkursins. Bróðir hinna
ljósu nátta. Ein dýrmætust gjafia á norð-
unhveli jarðar.
Telpan situr hljóð og hugsar. Er hún
máski a'ð safna í „sarpinn“ þvá sem
þessi stund friðar og fegurðar veitir?
Þýður andvarinn fer um, eins og blíð-
ir barnsfingur, er eitt sinn léku þér um
vanga — létt fótatak — eða Ijiúfir hlátr-
ar — sólarforos — eða harmagrátur!
Minningar koma og fara, fara og koma.
En heitir sóilargeislarnir verma — og
sti’jiúka sefandi. Eins og móðir við barn.
Heyrist henni kallað? Hún leggur við
hlustir. Kannski er það golan? Eða hinn
duldi máttur samfoljómsins? Hugurinn
fyllist þakklæti sem 'blandast treganum.
T
A telpan hefur farið upp í brekk-
una til að tína blóm.
„Komdu! Komdu! Sjáðu litla fuglinn!“
Hún foorfir í barnslegri hrifningu á fiðr-
ildi, sem flýgur þ'öndum silfurvængjum
og ber við grænan grassvörðinn. Ég bið
hana áð líta upp; þar .fljúgi þeir frjálsir
Við fo'ljáilpumst að við að tina blómin.
Ekki nefnir hún litina alitaf réttum
möfnum, en skynjar fegurð þeirra engu
síður fyrir þvá. Hún veit ekki að foiún er
sem eitt af þeim, þegar augun blika skír
og Ihlý. Og spékoppurinn læðist fram í
kinnina, þegar Ihún hlær. Töfrar barns-
ins vefja hana ljóma sínum.
Enn folöldum við áfram. Litla stúlkian
með blómin sín í hendinni. Ég með koss
á kinn frá glöðum gefanda.
TeLpan hefur komið auga á hesta í
girðingu og vill nú fara að sjá þá. Hún
hefur ekki fyrr komið út í sveitina og
séð alLt sem þar fiyrir augu og eyru
ber. Henni er nýnæmi að þessu öllu.
Hestarnir eru tveir, annar ljós, hinn
— - ■ — ,« .. — . - i - - — ■ ,, , — - - -
Man eftir mér á þriöja ári
Eftir Sigurð Sveinbjörnsson frá LangeY
Eg er fæddur í úthafseyju,
nánar til tekið Bjarneyjum í Breiða-
firði. Fæddur fyrir aldamótin 1900
og man því vel eftir aldamótaárinu
enda þá 6 ára. Ég man fyrst eftir
mér á þriðja árinu af atvikum sem
hér verður sagt frá. Ég var látinn
sofa á daginn eins og títt er með
börn á þeim aldri. Bærinn okkar var
eins og allir aðrir bæir. Veggirnir
voru hlaðnir úr grjóti eins og það
fannst í fjörunni og mold höfð innaní
og var vandlega troðið með fótum.
Ef vel og vandlega var unnið gátu
slíkir veggir staðið í áratugi. Þakið
var raftar og þiljað á með þunnum
fjölum sem hvergi pössuðu saman
og sá sumstaðar í torf á milli, því
þakið var allt tyrft. Loft var í bæj-
unum og voru rúmin meðfram
veggjum og voru oft tveir í rúmL
Rúmið hennar mömmu var við gafl,
sem var óþiljaður og strekkti hún
því strigapoka fyrir gaflinn til þess
að moldin hryndi ekki niður í rúmið.
Ég man vel þegar kisa var að stinga
sér upp fyrir rúmið og beint niður
á gólfið, þá hrundi moldin. Ekkert
var þiljað í bænum nema það sem
þegar hefir verið sagt.
'brúnn. Sá ljósi liítur mig hvasseygur
skamma stund. Kemur til miín. Hann
reisir makkann af tignum krafti. Hrifsar
í ermina mína svo skín í tennur. Þetta
er.durtekur foann nokkrum sinnuim.
Hann er ekki ánægður. Hvernig átti
mér að detta í hug, áð hann vildi fá
biauð — eða sykurmola, innan um allt
safagresið! Það er auðséð á því hvernig
hann ber foöfuðið, að hann muni ekki
láta sitt eftir liggja. Það er í hionum
„'kópseðli". Hann mundi þess umkiominn,
að koma samferðamanni sínum á áfanga-
stað.
Sá brúni h&ldur sig fjær. Hann
snýr sér að lokum að telpunni, hægt og
hægt. Nasar út í lioftið, eins og til að
Verst var þegar mikið rigndi úti
þá láku þessir bæir svo ekki var
vært í rúmunum. Þá varð að fara
á kreik og ná sér í hörð skinn og
skinnklæði til að breiða á rúmin og
svo komst maður í værð aftur, ->n að
morgni var allur bærinn fljótandi í
vatni svo varla var hægt að stilla.
Frambærinn var löng grjótveggja-
göng, á aðra hönd var eldhúsið, byggt
úr sama efni en aðeins raftaþak með
torfi á og hlóð til að elda í allan mat.
Mætti vel segja um þetta fleira. En
búrið var á hina höndina og þar var
geymdur matur, ýmist í tunnum eða
á hillum, en þá voru mýsnar, kett-
irnir, myglan og maurinn sem ekki
má gleyma þótt reynt væri að verjast
þessu öllu eftir föngum,
E g vik þá að minni fyrstu
minninga. Ég var látinn sofa á dag-
inn. Það átti að rífa bæinn og byggja
hann upp og endilega þurfti Palli
gamli að byrja þar sem barnið svaf.
Ég vakna því við að komið er gat
á þakið yfir mér og mold farin að
hrynja ofan á mig. Mér mun hafa
brugðið, en í því kom mamma og
Ranka frænka mín og tóku mig á
burt. Við bjuggum í fjárhúsinu á
meðan bærinn var byggður, kven-
fólkið og börnin. Fullorðnir karlmenn
bjuggu í hlöðunni. Kindur voru allar
komnar upp á land til sumardvalar
eins og venjulegt er í eyjum, en samt
var ein kind bækluð, eftir: Grár
hrútur að mig minnir. Hann var í stíu
inn á gafili í þeirri krónni sem bræð-
ur mínir svófu í og fleiri, en ekki
ég, því ég var snemma hugdeigur.
Eitt sinn man ég eftir að Sefta fór
að vatna hrútnum, en var nokkuð
gustmikil og helti því úr vatnsföt-
unni niður í rúmið hjá bræðrum
mínum sem voru fáum árum eldri
en ég. Þeim mun hafa fundizt þetta
heldur köld kveðja hjá Seftu, en ekki
man ég nánar um það.
Nú fengum við endurbyggðan bæ-
inn, bjartari og að mörgu leyti vist-
legri en áður. Sá bær var notaður
þar til um 1930 að aðrir settust þar
að.
Til fróðleiks vil ég loks geta þess
að þegar ég man eftir mér fyrst í
Bjarneyjum voru þar 8 býli í byggð,
en lítið um grasnyt og þurftu menn
að fá gras úr öðrum eyjum en það
var sjórinn sem hjálpaði, stutt á
miðin.
Bjarnareyjar fóru svo algerlega í
eyði árið 1945.
vita hverju hann geti átt von á. Hann
fiinnur, a'ð óþarft er að hræðas.t þessa
litlu mannveru, og kemur nær. Telpan
réttir hikandi fram höndina. Hesturinn
strýkur foana mjiúkum grönum. Það fer
hlýju-þel milli barnsins og skepnunnar.
„Þú ert góður, hestur minn!“ Það er
■gsela í rómnum. Hún masar blíðlega við
hann og kjáir.
Niðri á veginum æðir hinn óábyrgi
fararskjióti nútímans. Þessu sinni er
slóðin ryki mettuð, en ekki blóði og tár-
um drifiin.
Nú er sól í hádegisstað og mál að
halda heiim. Við göngum á veginn og
höldumisit í hendur.
Hugur barnsins, opinn og næmur,
sameinast mínum — líður þögiull og leit-
andi upp í heiðbláan himininn.
11. desember 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9