Lesbók Morgunblaðsins - 17.09.1967, Blaðsíða 15

ir
A
erlendum
hóka-
markaði
Xhe Taste of Power. Ladislav Mnacko.
Weidenfeld and Nicoíson 1967. 25/—.
„The Taste of Power“ kom út snemma
í júní s.l. Þetta er austantjaldsbók,
skáldsaga, sem hefur þó birzt að hluta
í bókmenntatímaritinu „Plamen“ í Prag,
í ágúst og september í fyrra. Það mun
ekki fullráðið hvort öll bókin birtist
í föðurlandi höfundar, og er það ekki
undrunarefni, þar sem höfundur lýsir
mönnum og málefnum og ástandinu á
þann veg, að slíkar lýsingar hafa hing-
að til ekki sézt á prenti í löndum aust-
an járntjalds. 1 þessari bók er dregin
upp sú skýrasta mynd, sem hingað til
hefur birzt af „stalínistanum“ og höf-
undurinn hikar ekki við, að ljúka upp
öilum gáttum valdakerfisins og leggur
það hrátt og gróft fram fyrir lesand-
ann. A'ðalpersóna er ekki eins og í ýms-
l;m keimlíkum austantjalds skáldsögum,
lágt settur valdapotari, heldur eins og
l\öfundur segir á blaðsíðu 177 „æðsti
maður stjórnarinnar“.
Stjórnin, sem hér um ræðir, er stjórn
Slóvakíu, austurhluta Tékkóslóvakíu og
borgin, þar sem sagan gerist, er greini-
lega Bratislava. Sagan gerist á árunum
1945—'60, hefst um það leyti, sem Slóva-
kía er frelsuð undan leppstjórn Þjóð-
verja og henni lýkur þegar tekur að lina
á stalínismanum. Á þessu tímabili náðu
kommúnistar völdunum og hreinsanirn-
ar voru róttækari í Tékkóslóvakíu en
víðast hvar annars staðar austan járn-
tjalds. Slansky réttarhöldin 1949 drógu
ófagran dilk á eftir sér. Höfundurinn,
Mnacko, er ekki utangarðsmaður í
heimalandi sínu, hann er „frjálslyndur“
kommúnisti og í janúar s. 1. segja tékk-
nesk blöð, að hann sé þá nýkominn
héim frá Víetnam, þar sem hann hafi
verið fréttaritari austantjaldsbláða.
Hann tók þátt í baráttu flokksins frá
öndverðu og segir hér söguna, sem einn
sigurvegaranna, en ekki eins og sá of-
sótti og hundelti. Aðalpersónan, sem
sagan hermir frá liggur á líkbörunum,
einn æðsti maður þjóðarinnar og sá, sem
segir sögu hans er einkaljósmyndari
hans. Ytra borð sögunnar er jarðarför
þessa valdamanns, en jafnframt rekur
vinur hans, ljósmyndarinn, sögu hans
frá því þeir börðust hlið við hlið sem
skæruhermenn gegn ofureflinu, síðar réð
hann þennan vin sinn sem einka-ljós-
myndara og hann fylgdist síðan með
honum upp valdastigann til æðstu met-
oi-’ða. Höfundi tekst ágætlega að sýna
muninn, sem er á hugmyndum almenn-
ings um hinn mikla leiðtoga og stjórn-
málamann og þess, sem hann er í einka-
lífi sínu. Höfundurinu hefur þann boð-
skap að flytja, að stjórn sem ríkir í
lcrafti kúgunar beri í sér niðurkoðnun
og stöðugt vakandi dauðageig stjóm-
endanna, óttinn eyðileggur þá að lok-
um, eins og aðalpersónu þessarar sögu.
Óttinn um völdin, óttinn við nánustu
samstarfsmenn og þjóðina, tortryggnin
einangrar þá að lokum. „Valdið spill-
ir ekki aðeins einvaldanum, heldur
þrælkar það hann og gerir hann áð lok-
um að aumingja".
Höfundur segir sögu þessa tímabils í
skáldsöguformi og honum tekst að tjá
aldarandann með svipmyndum úr fortíð
og nútíð og mjög vel gerðum persónu-
lýsingum.
Það er óhugsandi, að kaflar úr þess-
ari bók hefðu fengizt birtir á valdatím-
um Stalíns og af því má draga þá álykt-
un að eitthvað hafi verið linað' á ein-
strengingslegustu flokks- og kennínga-
viðjunum, að minnsta kosti í Tékkó-
slóvakiu, enda bera tékkneskar kvik-
myndir þess einnig vott.
Wir sind das Abendiand. Gestalten,
Máchte und Schicksale Europas durch
7000 Jahre. Ivar Lissner. Walter-Verlag
1966. DM 28.—.
„Wir sind das Abendland“ er svar
Ivars Lissners vi'ð spurningunni, „Hvað
er Evrópa?“. Lissner er fæddur í Riga,
hann stundaði nám í Berlín, Erlangen,
Lyon og við Sorbonne og er mikill
ferðamaður. Hann hefur sett saman
bækur varðandi sögu og fornminjafræði,
skrifar mjög læsilega og gerir allt
það, sem hann skrifar um skemmtilegt
aflestrar.
í þessari bók bregður hann upp mynd-
um úr sjö þúsund ára gamalli sögu Evr-
ópu, myndum af örlagaatburðum, ör-
lagastundum úr þessari gömlu og nýju
sögu. Höfundur virðist ætla sér, að lýsa
með þessu inntaki evrópskrar sögu og
hvert sé einkenni hennar. Hann segir að
þrátt fyrir togstreituna innan Evrópu,
eigi menning álfunnar sameiginlega
uppsprettu, umhverfis Miðjarðarhafið
og áð þessi menning hafi sigrað heim-
inn. Þessa sögu má segia á margvísleg-
an hátt og háfa um það hátíðleg orð
með fjasi um óljós hugtök og með
mærðarfullum útlistunum, en þegar
þessi sónn er endurtekinn á sama lipra
og læsilega mátann sjötíu eða áttatíu
sinnum þá er nóg komið. Þessi skrif
eru skrifuð til þess að skemmta og gera
það, þetta er laglega rituð söguleg
undanrenna, smekklega gefin út og vel
myndskreytt.
Pauline Baptism and The Pagan My-
steries. Gúnter Wagner. Oliver & Boyd
1967. 63/—.
Skírnin, skírnarsakramentið hefur
undanfarið orðið tilefni nokkurra um-
ræðna og athugana. Menn hafa rann-
sakað uppruna skírnarinnar, merkingu
hennar og form í kristinni trú. Höfund-
ur þessarar bókar er prófessor í nýja-
testamentis fræðum í Sviss og í þessari
bók ræðir hann og rýnir sjötta kapítula
Rómverjabréfs Páls postula, en sá kafli
er grundvöllurinn að skilningi Páls á
skírninni. Höfundur rannsakar hvort
kenningar Páls um skírnina hafi að ein-
hverju leyti markazt af áhrifum heið-
innar dulspeki og hafi áhrif á skilning
okkar á skírnarkenningunni, eins og
hún birtist í Nýja Testamentinu og í
síðari tíma guðfræði. Höfundurinn rann-
sakar skilning ýmissa guðfræðinga á
textum og síðan rekur hann hliðstæðu
skírnarathafnarinnar í trúarbrögðum
Babýloníumanna, Egypta, Grikkja og
Rómverja og loks texta Páls. Þetta er
nauðsynleg bók þeim, sem vilja kynna
sér náið eðli og uppruna skírnarinnar
og þær deilur, sem eiga sér sta'ð um
efnið. Bókinni fylgja bókaskrár og reg-
istur.
17. september 1967
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15