Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1968, Side 3

Smasaga eftir Guðmund Halldórsson, Bergsstöðum
Mennirnir voru þrír, sinn frá hverjum bæ og komu gangandi neðan frá íbúðar-
húsinu og stefndu að fjárhúsunum, þar sem nýuppborið heyið stóð.
Það rauk smálega upp úr miðjum hringnum í bláu og hljóðu kvöldhúminu.
Tveir mannanna héldu á tunnu á milli sín þannig að annar hafði hendi í opi
hennar en hinn hélt undir löggina: þeir höfðu vatnsfötur í hinum.
Sá þriðji gekk álútur undir sykursekk. Það stóðu bréfpokar með einhverju í
upp úr vasa eins mannsins.
Þeir færðust hægt upp túnið líkt og þessar byrðar væru þeim þyngri en efni
og stærð gaf til kynna. Nokkur háarsæti stóðu enn á túninu og biðu þess, að
kýfa þyrfti missígið hey og pláss myndaðist við hita í hlöðum.
Mennirnir settu byrðar sínar frá sér fyrir ofan heyið, dæstu og horfðu vand-
ræðalega hver á annan. Það var ekki steinsnar frá húsunum upp á þjóðveginn
fyir ofan túnið.
Umferðin hafði farið minnkandi þennan mánuð, eins og venjulega á sama tíma.
Helzt voru það vörubílar með flutninga á milli fjórðunga, sem áttu leið um veg-
inn og svo einstaka fólksbifreið með fólk í brýnum erindum.
ÞETIA AAÁ
ENGINN VITA
verknaðar, sem þyrfti að vera á traustari grunni en þarna var orðið og myrkur
eða efnisgnægtir gátu fyllt upp í. Tolli tók til máls:
— Oft hafa þeir nú látið á glas fyrir mann í apótekinu.
— Það er bara svo djöfull lítið, nokkur grömm, að ekki slái að manni í vondum
veðrum, sagði Valdi.
— Blessaðir nefnið þið ekki þann óþverra, óhreinsað brennsluspritt til að kveikja
með á húsaluktum. Hvur ætli láti sjá sig með svoleiðis drykk í göngum, sagði
Bjössi.
Það hélt áfram að skyggja í kringum mennina þrjá, þar sem þeir stóðu í vand-
ræðalegri verkleysu sinni í fyrsta skipti á þessu sumri. Húmið var ekki lengur
bláleit slikja með unaðsblandna útsýn i vaxandi haustliti, sem fóru fálmandi um
yfirbragð fjallsins.
Það var komið myrkur, sem lítið sá í gegnum en helgaði sér verknað mannanna
og fyllti þá öryggi launsátursmannsins, sem hefur umsátursliðið í sigti byssu
sinnar. Bifreiðarnar, sem óku framhjá voru með ljós.
Bjössi steig eitt skref áfram, leit til félaga sinna og sagði:
— Valdi, þú ert okkar liðugastur í hreyfingum, það er best þú farir upp i
heyið og grafir holu fyrir tunnunna í kollinum þar sem volgran er og takir
síðan á móti henni. Við sækjum vatn á meðan, opnum pokann og tökum til gerið,
Valdi tók nokkurra skrefa tilhlaup upp á túnið og setti sig í stellingar sprett-
hlaupara og fyrr en hina varði, hafði hann snarað sér upp eftir heyhliðinni og
stóð þar uppréttur og horfði niður á mennina, hlessa yfir hraða hans.
— Bærilega byrjar það, sagði Tolli.
— Það skyldi samt enginn skoða endinn í upphafinu, sagði Bjössi. Valdi var
þegar byrjaður að grafa. Þeir sáu hann koma upp með hverja viskina á fætur
annarri og dreifa um upplitað heyið eins og þegar dregð er upp í fúlgum til að
varna sjálfsíkveikju. Hinir voru komnir með vatn í fjórum fötum og biðu. Hann
benti þeim að rétta sér tunnuna. Hún passaði í holuna og hann sagði að allt
væri í lagi.
Það heyrðist í bifreið í fjarska. Þeir hlustuðu eftir ganghljóði hennar, sem
hækkaði og færðist nær, unz hún staðnæmdist á veginum fyrir ofan þá. Síðan
var opnuð hurð og einhver, sem þeir ekki gátu greint í myrkrinu, kom út með
vasaljós í hendinni. Örskamma stund var því beint að heyinu. Þeir sáu geislann
á sjálfum sér, á vatnsfötunum og pokanum liggjandi á jörðinni. Þá heyrðu þeir
stuttan, opinskáan hlátur og geislinn féll á afturhjól bílsins og aftur barst
sama röddin ofan af veginum til þeirra, um að allt væri heilt að aftan. Menn-
irnir þrír, einn upp í heyinu og tveir niðri, stóðu á öndinn og fundu hjarta
stt slá upp í hálsi. þangað til þeir heyrðu hurðina lokast og bifreiðina aka af
stað. Nokkur augnablik liðu þangað til þeir fengu mál, Bjössi fyrst.
— Ó, fari þeir í heitasta helvíti.
— Það má mikið vera ef þessi uppákoma á ekki eftir að draga dilk á eftir
sér, sagði Tolli.
— Látið þið vatnið koma, sagði Valdi.
Það var hljótt yfir mönnunum á meðan þeir blönduðu kunnáttusamlega í tunn-
una og bjuggu vandlega um op hennar og komu sér niður á jafnsléttu, kvöddust
og fóru hver heim til sín.
Framh. á bls. 15.
— Jæja, sagði Valdi.
— Það er nú það, sagði Tolli.
— Sama er mér, sagði Bjössi.
Svo varð stundarþögn. Þeir litu hver á annan og sóttu í sig veðrið.
— Þetta varðar auðvitað við lög, sagði Valdi.
—Það er alltaf verið að fara í kringum þau, sagði Bjössi.
Aftur varð drykklöng þögn.
Vandræðasvipurinn nvarf af andlitum þeirra og hann hlóðst íhygli og þyngdist.
— Hvað ætli helvítis fantanir séu búnir að hækka oft fyrir manni vínið frá
því við komumst til vits og ára. Eg nefni það svona sem dæmi, sagði Bjössi.
— Ég á flösku með níu verðmiðum, hverjum ofan á öðrum, sagði Valdi.
— Því í helvíti komstu ekki með hana, maður, sagði Tolli.
— Það er búið að drekka úr henni fyrir löngu.
Ég á hana bara sem sönnunargagn á móti stjórnarvöldunum, sagði Valdi.
— Ég held þú hefðir þá átt að halda kjafti um hana, sagði Bjössi.
— Satt er það. En oft eru þeir búnir að fara illa með okkur, sagði Valdi.
Bjössi horfði góða stund á ílátið sem þeir höfðu borið á milli sín, þangað upp-
eftir og sagði:
— Ekki hef ég samvizku af, að setja saman í þetta tunnukríli fyrir réttirnar.
— Þá ekki ég, sagði Tolli.
— Ef að þessir stóru herrar fyrir sunnan gera eitthvað, sem þeir vita að er
rangt, búa þeir bara til lög að réttlæta sig með, sagði Bjössi.
— Nú, sagði Tolli.
— Já, ef ráðherra langar í vín en tímir ekki að kaupa það, þá lætur hann
bara samþykkja lög um að hann fái það með innkaupsverði, sagði Bjössi.
— Hvað er það, sem ráðherrar ekki leyfa sér, sagði Valdi.
— Það er slæmt að þurfa að vera með þetta svona nálægt þjóðveginum,
sagði Bjössi.
— Ertu hræddur um að lenda í klandri?
— Nei, Valdi minn. Ég er hræddur um að þessu verði stolið, sagði Bjössi.
— Þjóð veit ef þrír vita, sagði Valdi.
— Ekki ef þeir eru aðgætnir og hleypa engum í það og fyrir alla muni að
steinhalda kjafti, hvað miklir vinir manns, sem eiga í hlut, sagði Bjössi.
— Þetta er bara fyrir okkur, sagði Tolli.
— Bara fyrir okkur, sögðu hinir.
Samt stóðu þeir með hik í augum og hófust ekki handa þótt þessi texti væri
saminn og samþykktur. Það var eins og eitthvað vantaði enn í guðspjall þessa
Kristmann Guðmundsson:
KVEÐJA
Einn á ferð og aldurhniginn
enn ég geng um tún,
þar sem litla þúfan geymist
þín, við hraunsins brún.
Hér var, fyrir fimmtíu árum,
fjórtán vetra mær
lögð í sína hinztu hvílu,
harla fáum kær.
Einn þó man þig allar stundir,
aldrei gleymi ég þér;
vorblá augu, ljósir lokkar
löngum fylgdu mér.
Og ég held að handan grafar,
hrein sem brúðarlín,
fagni mér á lífsins landi
litla stúlkan mín.
25. febrúar 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3