Lesbók Morgunblaðsins - 28.07.1968, Blaðsíða 9

Elztu bílarnir og bræðurnir.
Nýjasti bíllinn og' Helgi, einn af bílstjórum Péturs. Hann er svo sterkur,
segir Pétur, að hann flytur aldrei svo þungt stykki, að hann Iáti það ekki
einn á bílinn.
hann var tiibúinn að halda af stað norð-
ur. Þá var þétt lognhríð og auðvitað
myrkt af nóttu. Einn farþegi, karlmað-
ur — annars væri Pétur sennilega ekki
kominn norður enn þá — var með Pétri
norðúr.
Það gekk hægt vegna hríðarinnar og
myrkursins, vegir voru víða ekki ann-
að eh sléttir melar eða rudd leið, sem
fljótlega skefidi í, og merki fá en
beygjllr margar. Pétur hékk með haus-
inn útum gluggann og reyndi að þræða
veginri, en greip ekki til pokans eins og
Sigurður heitinn á Fosshóli, sem undir
svipuðum kringumstæðum, batt hvítan
poka á bakið á einum farþeganna og
sagði honum síðan að hlaupa á undan
bílnum. Farþeginn hljóp og Siguirður
keyrði fast á hæla honum, en athugaði
ekki að maðurinn mædldist en billlinn
ek'ki. Maðurinn þorði ekki að stoppa af
ótta við að bíilinn færii yifir ihann, ogloks
tók hann það ráð að hlaupa út af og
Sigurður ók auðvitað á eftir ...
Þegar Pétur var um nóttina kominn á
móts Við herstöð Breta í Hvalfirði, því
að þetta var í byrjun hernámsins, verð-
ur hann þess var að bíllinn er skyndi-
lega orðinn olíulaus. Hann stanzar auð-
vitað, en það reyndist ekki vera á sem
heppilegustum stað. Þar sem Bretarnir
voru nýkomnir og þekktu ekki
þennán lýð, sem hér bjó, heldur áttu
von á stríðsmönnum, launmorðingjum og
njósriurum úr hverri átt, voru þeir tor-
tryggnir og komu hlaupandi og um-
kringdú fól-k otandi byssustingjum sín-
um, ef það stanzaði í nánd við víghreið-
ur þeirra til að kasta af sér vatni. Það
skiptir nú engum togum, að það er varp
að sterku ljósi á Pétur og hann um-
kringdur þarna af fjölda manna, sem
miða a hann byssum og byssustingjum.
Honúm tekst að gera Bretunum skiljan-
legt, hvað að sé, en þó hvarf þeim ekki
allur uggur: hvað var þessi maður að
ferðast um hánött í blindlhríð og stanza
einrriitt þarna.
Pétri er það minnisstætt, að hann
fann byssusting við afturendann á sér,
þar sem hann bograði yfir bílvélinni
að leita að lekastaðnum.
Hann fann bilunina og gat gert við til
bráðabirgða, en olíu hafði hann næga.
Þegar hann sá sér fært að rétta sig upp,
án þess að vera þræddur um leið upp á
byssusting, gerði hann „honnör“, fór
uppi bílinn og hvarf Bretunum útí hríð-
ina, sem var jafnsvört og áður. Þegar
hann fór yfir Leirvogsána, var eins og
hann æki útúr vegg, svo skörp voru
skilin á blindhríðinni að baki og al-
björtu veðri framundan. Sóttist Pétri
nú ferðin vel, þar til kom yfir Hvítá.
Þar hafði fennt um nóttina og var snjór
mjög jafnfallinn. Þar sem þetta var
snemma morguns, hafði engin slóð náð
að myndast, ekki einu sinni eftir kind
og . varð Pétri nú því vandratað á ný,
þar i sem vegur lá slétt um flatir eða
mela. Veður var bjart og hið ákjósan-
legasta þessa morgunstund í ofanverð-
um Borgarfirðinum, en ferðin gekk hægt
af framangreindri orsök. Pétur var
líka allsyfjaður, því að menn syfjar
mest á morgnana, þegar þeir vaka á
nóttum. Hann staldraði við í Forna-
hvammi að fá sér bita, en hélt síðan
áfram ferðinni, því að hann taldi sýnt,
að hann næði ekki norður þetta haust-
ið, eins og veðri var háttað, ef hann
kæmist ekki í einum áfanga.
Allan næsta dag og fram á nótt var
Pétur að paufast áfram. Fyrir norðan
heiði var snjólétt, en svellalög og læk-
ir bólgnir. Um miðja nótt kom Pétur til
Blönduóss og sá þá það ráð vænzt að
leggja sig til morguns og svaf hann
þarna í tæpa fjóra tíma. Hann lagði af
stað aftur í býti um morguninn. Veður
var þá bjart, snjólítið enn á vegum, en
frost og hálka mikil.
Pétri varð tafsamt að komast yfir
svellbólstrana og lækina og það var orð-
ið aldimmt, þegar hann kom í Silfra-
staðahlíðina í Skagafirði. Þar runnu
lækir víða yfir veginn og jafnvel verra
yfirferðar en verið hafði í Langadaln-
um. Á þessum kafla bognaði stýris-
stöngin og varð þá Pétri vandstýrt
bílnum. Það hafði verið velbúið um gas-
flöskurnar, en nú var orðið lát á þeim
umbúnaði af öllu skakinu og jaskinu,
og skullu flöskurnar saman svo að
glamraði í, þegar bíllinn tók siæma
hnykki. Farþeginn hafði orð á því, hvort
þeir ættu ekki að gista á Silfrastöðum
og bíða birtu yfir Öxnadalsheiðina. Pét-
ur aftók það og taldi sem fyrr, að ekki
væri ráðlegt að gera stanz á ferðinni.
Hann lagði því á Öxnadalkheiðina.
Það er flest illt -að segja um þessa
heiði. Þar eru draugar á ferli á veg-
um, tröll í svörtum klettum og skrímsli
í hyldjúpum giljum. Giljareitirnir á
Öxnadalsheiði eru ekki árennilegir að
haustlagi í hálku og eru þeir þó ekki
nema svipur hjá sjón hjá því sem áður
var, því að nú er þarna breiður vegur
og lækir allir leiddir í rásir undir veg-
inum. I þá daga, þegar Pétur var þarna
á ferð sinni, var vegurinn svo mjór
víða, að hann var rétt nægur bílnum,
þó að áuður væri.
Þar, sem lækur fellur niður af kletti
og yfir mjóan veginn og síðan niður í
gljúfur, myndaðist svelibólstur þykkast
þar sem lækurinn kom niður í krikann
milli vegarins og klettsins og varð síð-
an jafnhallandi alveg fram á brún á
hinu uggvekjandi gili. Pétur bölvaði
stýrisstönginni og síðan veginum og þá
örlögum sínum, en áfram hélt hann og
renndi bílnum hiklaust því að hik var
sama og dauði — yfir hvern svell-
bólsturinn á fætur öðrum og varð oft
að fara fremst á nöfinni.
Það hefur kannski létt farþeganum
lífið, að svartamyrkur var komið og
hann hefur ekiki séð jafngreiniílega og
ef bjart hefði verið, það gímald fullt af
myrkri en grjóturð í botni, sem beið
hans, ef eitt hjólið skrikaði út af þegar
brúnin var naumlega þrædd. Hann
mælti ekki orð af vörum frá því að
þeir fóru framhjá Silfrastöðum og þar
til þeir komu að Gloppulæknum í Öxna-
dal, sem nú segir frá.
Þegar Pétur hafði lolungrazt yfir heið
ina og renndi sér niður brekkuna hjá
Bakkaseli, þóttist hann vita, að hann
myndi verða langlífur maður, fyrst hann
hafði ekki drepið sig á heiðinni. Hann
htyrði flöskurnar lyftast og skella nið-
ur, þegar hann rúllaði undan brekk-
unni ofan af heiðinni, en hann var orð-
inn svo vanur þessu glamri, að hann
gaf því lítinn gaum.
Hann hélt sig nú eiga sæmilega greiða
ferð á láglendi til Akureyrar og það
munaði litlu að hann væri farinn að
syngja. Tillitssemi við farþegann, sem
hann taldi nóg hrjáðan fyrir, aftraði
honum frá því.
Hann var orðinn syfjaður mjög, þar
sem hann hafði ekki sofið nema fjóra
tima á Blönduósi í þrjá sólarhringa, en
það lá sem sagt vel á honum og er ekki
ólíklegt að hann hafi átt von á þægi-
legri hvílu, þegar hann kæmi til Akur-
eyrar, en fátt er jafnyfirþyrmandi ljúft
segir Pétur, eins og að sofna í konu-
örmum eftir svaðilfarir og mannraunir.
En það ér hættulegt og hefur margan
drepið að fara of snemma að hugsa um
þær dásemdir. Hafi Pétur verið farinn
að hugsa um eitthvað slíkt þá var það
enn ekki tímabært. Allt í einu skinu
ljósin á svellbólistra mikinn framundan.
— Helvítis Gloppulækurinn. Hann
var eftir. Auðvitað.
Skammt frá býlinu Gloppu í Öxna-
dal, en það er fremsta býlið í dalnum,
því að Bakkasel stendur uppi í heið-
inni, rennur lækur ofan úr hlíðinni.
Ekki er þetta neitt Skaðræðis vatns-
fall og nú rennur það undir veginn,
sem kurteis og prúður lækur, þó að
kannski bregði af því í verstu leys-
ingum. En á þessum árum var vegurinn
þarna ékki hlaðinn heldur lá á sléttum
melnum og vöru hjólför við lækinn orð-
in djúp og einnig' í læknum sjálfum.
Nú hafði myndast miklir svellbólstrar
beggja vegna læksins og Pétur þurfti
ekki lengi á það að horfa, að þarna var
algerlega ófært.
Það var ekki búið í Gloppu, þegar
þetta var, heldur mun býlið hafa verið
x eyði milli ábúenda. Það var heldur
enga hjálp að saékjá eitt eða neitt, nema
þá mannsöfnuð, því að menn réðu ekki
almennt yfir hjálpartækjum til dráttar
eða annarrar aðstoðar, heldur varð hver
að bjárgast, serii mest sjálfur. Hjálpin
var sem sé ekki nærtæk, það var um
langan veg að fara fótgangandi í myrkr-
inu, og það var farið að slíta úr honum,
þó að énn væri ekki hríð. Skylli hann
á gat orðið með öllu ófært til Akur-
eyrar um ófyrirsjáanlegan tíma. Pétur
hugsaði ekki lengi sitt ráð. Jörðin var
harðfrosin og melrani upp hlíðina þar
upp af, sem lækurinn rann yfir veginn.
Skammt fyrir ofan vegtroðninginn,
beygði lækurinn meðfram veginum og
rann spöl samhliða honum áður en hann
rann yfir hann.
Pétri kemur nú í hug, að geti hann
komizt upp melranann, og snúið bíln-
um þar, þá eigi hann miklu auðveldara
með að komast yfir lækinn úr þeirri
átt, hann féll þar þrengra, efri bakkinn
var hærri en neðri bakkinn og ferðin
á bílnum undan brekkunni yrði mikil.
Hann ætlaði að láta bílinn stökkva. Að
vísu ekki langt, því að fremri hjólin
yrðu komin yfir á neðri bakkann áður
en aftari hjólin skryppu af efri bakk-
anum.
Pétur bregður nú á þetta ráð. Hann
ekur bílnum uppeftir melrananum, snýr
hcnum þar, þannig að hann veit und-
an hallanum og stefnir á lækinn, þar
sem hann var mjóstur og árennilegast-
ur.
Nú varð farþeganum fyrst orð á
munni frá því á Silfrastöðum. Hann
rýndi skelfingu lostinn út í myrkrið.
— Ha, ertu ekki kominn uppí hlíð?
— Eg er náttúrulega ekki kominn
langt til fj'alls, en þó spöl, ég ætla
nefnilega að láta hann stökkva, en hann
þarf að fá tilhlaup.
— Hver? Bíllinn?
— Já, bíllinn, hefurðu aldrei séð bíl
stökkva?
— Nei, farþeginn hafði ekki séð það
og virtist ekki langa ýkja mikið til
þess.
— En gasið . . . . ?
— Það blandast sálinni, hún er loft-
kennd líka, sagði Pétur, steig benzínið
í botn og bíllinn brunaði af stað und-
an hallanum framá klakahöggið á efri
lækjarbakkanum og fram af því og
framhj ólin flugu yfir og náðu að skella
r.iður á klakahögginu á neðri bakkan-
um og sökum hallans og hins rösklega
tilhlaups hélzt ferðin á bílnum og aftur
hjólin flugu einnig yfir. Þegar bíllinn
kom niður úr stökkinu, tókst farmurinn
á loft. Það segir Pétur að hafi verið
stutt en óhugnanlegt andartak, sem
leið frá því að hann fann að farmur-
inn losnaði við bílpallinn og þar til
hann skall niður aftur. Hlassið kom nið-
ur með þungum dynk sprakk ekki og
kastaðist ekki af og sálin er enn í PétrL
Bíliinn kom svo til þvert á veginn,
þegar hann kom yfir lækinn, en fyrir
neðan vegtroðninginn voru móar og
jurðvegur gljúpari en fyrir ofan hann,
og þar hefði bíllinn festst, ef hann
hefði haldið áfram niður fyrir veginn.
Pétúr lagði því á stýrið, eins og honum
var unrit, bíllinn rambaði nokkra stund
óráðinn í hvort hann ætti að hvölfa sér
þarna eða halda áfram á hjólunum, en
Framhald á bls. 12.
28. júM 1008 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9