Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1968, Blaðsíða 7

Þótt jafnrœði í menntun og aðstöðu
aukist með hverju ári, er enn mikill
munur á andlegum afrekum
karla og kvenna
dæmi. Það er ekki fyrr en kom-
ið er upp í gagnfræðaskóla, að
í Ijós kemur greinilegur munur
á kynjunum og drengir fara að
skara fram úr, til dæmis í flat-
armálsfræði, hornafræði og al-
gebru. Þegar svo kemur að inn-
tökuprófum í háskóla, kemur
í Ijós, að piltar skara lengra fram
úr í stærðfræði héldur en stúlk
ur í málum. Raunar kjósa stúlk
ur ekki eins oft og drengir að
taka þátt í kennslustundum, sem
völ er á í æðri stærðfræði í
gagnfræðaskóla og er ekki gott
að segja, hvort þar er um að
kenna skorti á hæfileikum eða
því, að áhugamál þeirra beinast
að öðrum sviðum Þau störf, sem
stöðu hluta í þrívíðu rúmL
Drengir mundu til dæmis eiga
hægar með að finna hluti í felu
myndum, þeir virðast hafa
meiri hæfileika til a'ð skynja
hluta úr heild.
Munur kynjanna kemur til
dæmis fram í eftirfarandi til-
raunum: Stúlkum og piltium eru
réttar myndir eða teikningar,
sem sýna fólk í ýmsum stell-
ingum, ýmsum klæðnaði og við
ýmiss konar iðju. Þau eru beð-
in að raða myndunum saman í
hóp eftir því sem þeim finnst
bezt hæfa. Stúlkur eru líklegri
en drengir til þess að raða
myndunum saman í starfsheild-
ir, til dæmis taka saman mynd-
Konur, sem hafa unnið umtalsverð afrek á sviði uppgötvana og
vísinda eins og frú Curie, teljast til sjaldgæfra undantekninga. ♦
Stúlkum gengur oft betur í skóla framan af, en á gagnfræðaskóla-
stiginu fara piltarnir að skara framúr.

krefjast þjálfunar í æðri stærð-
fræði, svo sem verkfræði og
vísindastörf eru yfirleitt ólitin
vettvangur karlmanna og kunna
stúlkur því að hætta að lesa
stærðfræði sökum þess, að þær
leggja áherzlu á að búa sig und
ir önnur og „kvenlegri" störf.
En á þessu er önnur skýring
hugsanleg, sem sé sú, að stúlk-
ur kunni að skorta hæfileika
til óhlutbundinnar hugsunar og
greiningar — sem ekki er þörf
á þegar fengizt er við kvað-
ratrætur, tugabrot og svo fram
vegis á fyrri skólaárum — og
að það sé ekki fyrr en stærð-
fræðin verður óhlutbundnari,
sem þessi skortur hæfileika seg-
ir til sín. Enn sem komið er
liggja ekki fyrir óyggjandi
upplýsingar, sem hægt er að
leggja til grundvallar vali á
skýringum á þessu. En þeir erf
iðleikar, sem stúlkur eiga við
að etja í flatarmáls- og rúmmáls
fræði eru sennilega tengdir all
greinilegum mun á kynjunum,
sem hægt er að finna allmiklu
fyrr á ævinni.
Á barna- og miðskólaárum
gengur drengjum betur en stúlk
um að gera sér grein fyrir af-
ir af lækni, hjúkrunarkonu og
hjólastól, á þeirri forsendu. að
allar séu þær tengdar hjúkrun.
Piltar eru aftur á móti líklegri
en stúlkur til að raða saman,
t.d öllum þeim, sem hafa hægri
höndina upprétta. Þannig slíta
þeir sig frá fyrirfram ákveðn-
um og viðteknum hugmyndum,
sem stúlkurnar aftur á móti
halda sér betur við
Það er því ekki ósennilegt,
að þeir erfiðleikar, sem stúlk-
ur eiga við að etja í æðri
stærðfræði eigi að taka að
mörkuðu leyti rætur að rekja til
þess, að þessar greinar teljast
venjulega svið karlmannsins.
Það er ekki ósennilegt, að stúlk
ur þroski yfirleitt með sér aðr-
ar leiðir en drengir í meðhöndl-
un og úrvinnslu upplýsinga.
Að sjálfsögðu eru margar
konur gæddar þeim hæfileikum
að sjá hluta úr heild og marg-
ir karlmenn, sem ekki hafa þá
hæfileika. En almennt er það
á hinn veginn. Og þar sem hér
er um að ræða að finna mun
kynjanna og leita uppruna og
orsaka þess munar, höldum við
okkur vi'ð hið almenna.
Þá er spurningin hvers vegna
eru sumir gæddir meiri hæfileik
um en aðrir til þess að sjó
hluta úr heild og skapa nýjar
heildir? Tilraunir til að finna
svör við þessari spurningu eru
enn aðeins á byrjunarstigi. Það
sem tii þessa hefur verið gert
á þessu sviði, bendir í ákveðna
átt. Skýringuna virðist vera að
finna í því, hvort og hversu
fljótt barn er hvatt til þess að
taka frumkvæði og bera ábyrgð
á sjálfu sér, leysa vandamál sín
fremur en reiða sig á leiðbein-
ingar og umsjón annarra
Könnun, sem David Levy ger
árið 1943, benti þegar til þess,
hve mikilvægt væri andlegri
starfsemi að þjálfa sjálfstæði
barna. Hann kannaði hóp
drengja, sem hann kallaði „of-
verndaða. Mæður þessara
drengja fóru með þá eins og
ungbörn fram eftir öllum aldri.
Þess voru dæmi, að mæður
leiddu tíu eða ellefu ára drengi
við hönd sér til og frá skóla.
Þessir ofvernduðu drengir voru
góðir í málum í skólanum, þeir
voru góðir í lestri en áberandi
lélegir í reikningi. Nýlega gerðu
vísindamenn við Stanford há-
skóla samanburð á hópum barna
sem annars vegar voru betri í
málanámi en stærðfræði og hins
vegar betri í stærðfræði en mál
um. Af þeirri athugun var kann
að sambandið milli mæðra og
barna. Mæðurnar voru beðnar
að leggja fyrir börnin einhverj
ar prófraunir og síðan kannað,
hvort — og þá hversu mikið
— þær skiptu sér af því, hvern
ig börnin leystu vandamálin.
Svo a'ðeins sé minnzt á athug-
unina á stúlkunum og sambandi
þeirra við mæðurnar, kom í ljós
að mæður stúlknana, sem voru
góðar í málum, skiptu sér mik-
ið af þeim, komu með uppá-
stungur, hældu stúlkunum, þeg-
ar þær gerðu vel og rétt en
gagnrýndu, þegar þær gerðu
illa. Mæður stúlknanna, sem
voru beztar í stærðfræði, létu
dætur sínar oftast einar um að
leysa verkefnin.
Enn fleiri vísbendingar um á-
hrif uppeldisins komu fram í
athugunum, sem gerðar voru
árið 1962, á uppeldisaðferðum
mæðra barna, sem ýmsar próf-
raunir voru lagðar fyrir. Höfð
voru ýtarleg viðtöl við mæðurn-
ar um afstöðu þeirra til upp-
eldis barna og þær aðferðir,
sem þær hefðu beitt við upp-
eldi sinna eigin barna. Útkom-
an reyndist sú, að mæður barn-
anna, sem voru betri í stærð-
fræði og vísindagreinum, höfðu
leyft þeim að hafa töluvert af
frelsi til þess að kanna um-
hverfi sitt upp á eigin spýtur.
Hinsvegar höfðu mæður barn-
anna, sem miður voru í þess-
um greinum, haldið þeim bundn
um við svuntustrenginn, höfðu
rækilega fyrir þeim bættur um-
hverfisins, varað mjög við rann
sóknarferðum barra sinna og
yfirleitt verið tregar að leyfa
þeim að sýna siá f 'mði leik
og framferði. Ým'slegt annað
kom fram í þessum athugunum
og bar allt að saina brunni,
sem sé, að börn foreldra, sem
stuðla að sjálfstæði þeirra og
hv=tja þau til að taka frum-
kvæði eru líklegri til að ná
lengra í stærðfræði og vísindum
en börn foreldra, sem verja þau,
halda á þeim miklum aga og
hömlum og gera þau þannig
háðari sér.
Reynist þetta rétt, liggur það
beinast við að spyrja, hvort
stúlkubörn búi við minna sjálf-
Framh. á bls. 12

15. sept. 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7