Lesbók Morgunblaðsins - 13.10.1968, Blaðsíða 13

Brezka lögreglan notar
sjónvarpið og biður um
hjálp áhorfenda að
leysa afbrotamál
■ / . í
mm
mMSmM
Éftir að Scotland Yard hefur snúið sér til sjónvarpsáhorfenda, er vafasamt, að afbrotamaðurinn fái leynzt í manngrúanum
Vinsamlegast hjálpið okkur
að finna þennan mann
Oft reynist erfitt að fá fólk til að
gefa upplýsingar um náunga sína, og
hvað því viðkemur verður hið beina sam
band lögreglusjónvarpsins við áhorf-
endur geysilega þýðingarmikið. Það
lcom meðal annars í ljós í námuhéraði
í Cardiff, þar sem leitað var að kyn-
ferðislega afbrigðilegum manni, sem
þegar hafði brotið af sér gagnvart
mörgum börnum. Lögreglusjónvarpsþátt
urinn á staðnum birti teikningu af
manninum og jafnframt bar stjórnandi
þáttarins fram eftirfarandi áskorun til
almennings:
„Ef þér getið bent lögreglunni á
þennan mann, gerið þér honum greiða.
M aðurinn er andlega sjúkur og verð-
ur látinn gangast undir læknismefðerð,
ef til hans næst í tíma. Meðan hann
gengur laus er hann bæði sjálfum sér og
öðrum hættulegur". Árangurinn varð sá
að maðurinn kom stuttu síðar í leitirn-
ar.
Ýmsir stolnir munir hafa komið í leit-
irnar vegna lögregluþáttanna. Sé
minnzt á þá í sjónvarpinu verða þeir
svo kunnir að enginn þjófsnautur vill
við þeim snerta. Mike Hollingsworth,
frá sjónvarpsþættinum Police Call,
skýrir svo frá: „Dýrmætu segulbands-
tæki var stolið úr salarkynnum okkar á
sl.ári. Við birtum strax lýsingu á því
og þá varð þjófurinn svo smeykur að
hann þorði hvorki að selja tækið né hafa
það undir höndum. Hann valdi þann
kostinn að skila því aftur, og skildi
það eftir í nálægum útisímaklefa. Þaðan
hringdi hann til okkar og sagði hvar
tækið væri að finna. Hann varð þess
ekki var, að það var sjálfvirki símsvar-
inn okkar, sem tók á móti skilaboðun-
um. Daginn eftir þekkti lögreglan rödd-
ina á segulbandinu og þjófurinn var tek-
inn höndum. Að sögn Scotland Yard
eru lögreglusjónvarpsþættirnir ákaf-
lega þýðingarmiklir, hvað sparnað á
vinnuafli lögreglunnar snertir. í Stóra-
Bretlandi, þar sem íbúatalan er 53
milljónir, eru aðeins 94.600 lögreglu-
menn, það er að segja aðeins einn lög-
regluþjónn á hverja 560 íbúa. Hver
rannsóknarlögreglumaður þarf að fást
við 150 mál á ári hverju og hefur því
brýna þörf fyrir aðstoð lögreglusjón-
varpsþáttanna.
í ágúst 1964 fann Scotland Yard tvær
stolnar bifreiðir, sem skildar höðfu ver-
ið eftir í skúr í South Ruislip. Undir
aftursæti annarrar bifreiðarinnar lágu
þrjár dagblaðakvittanir, en nöfn og
heimilisföng á þeim voru svo útmáð að
ógerlegt reyndist að komast framúr
þeim. En raðnúmer þeirra voru læsileg.
Var sama númer á öllum eyðublöðun-
um: 994768 AL. Og nú kom þýðing sjón-
varpsþáttanna greinilega í ljós. í næsta
þætti sýndi Taylor stækkanir af eyðu-
blöðunum. „Er einhversstaðar blaðasali,
sem hefur raðnúmerið 994768 AL í
kvittanahefti sínu?“ spurði hann áhorf-
endur. „Sé svo mun sá hinn sami hafa
undirhöndum afrit af eyðublöðunum,
afrit þar sem lesa má nöfn og heimilis-
föng.“ Dóttir hlutaðeigandi blaðasala
horfði á þáttinn og gerði föður sínum
aðvart. Daginn eftir upplýstist málið.
Þótt ekki takist alltaf að handsama
afbrotamanninn hefur aðstoð sjónvarps-
notenda mikla þýðingu fyrir lögregl-
una, hvað tímann snertir. í júlí 1965
flýði Ronald Biggs, einn af þátttak-
endunum í „Lestarráninu mikla“, úr
Wandsworthfangelsinu. Við flóttann
notaði hann níu metra langan alumin-
iumstiga, og í næsta þætti sýndi Shaw
Taylor áhorfendum þennan stiga, sem í
raun og veru var ætlaður til hellarann-
sókna. „Þér munuð sjá að á stiganum
tr lítill límbandsbútur (tape) og að á
hann er prentað orðið BLACK. Hvað
táknar það?“
Blaðamanni, sem horfði á þáttinn,
datt strax í hug verzlun, sem seldi
ferðaútbúnað, Thomas Black og Sons.
Næsta morgun fór hann í verzlunina,
til að athuga hvort nokkurt samband
gæti verið þar í milli. Og viti menn:
einn afgreiðslumannanna minntist þess
aö hafa selt stiga, eins og þann sem um
var að ræða, óþekktum kaupanda. Á
þennan hátt losnaði lögreglan við þá
feiknarlegu vinnu að grennslast fyrir um
í hundruðum ef ekki þúsundum verzl-
ana, hvar stiginn hafði verið seldur.
„Þegar um er að ræða eitthvað sér-
kennilegt, í sambandi við mál, tekst í
níu af hverjum tíu tilvikum að ná ár-
angri fyrir atbeina lögreglusjónvarps-
þáttanna", segir ráðgefandi Scotlands
Yards við þátt Lundúnasjónvarpsins.
,,Og á þann hátt komumst við hjá geysi-
miklum vanastörfum“.
Auk þess er lögreglusjónvarpsþáttur-
inn afbragðs úrræði til að koma í veg
fyrir afbrot, m.a. gegn auðtrúa húsmæðr-
um. Vel klæddur og vel máli farinn
„sölumaður" hringdi dyrabjöllunni hjá
írú Louise Wyman í Southampton, einn
góðan veðurdag. Hann kvaðst vera fast-
eignasali. „Ég hefi frétt að þér hafið
verið að auglýsa eftir húsi og held að
ég viti einmitt um hús handa yður.“
Hann sýndi henni myndir af fallegum
einbýlishúsum og var eftirtektarvert
hve söluverð þeirra var lágt. „Ef þér
greiðið mér tvö hundruð krónur í trygg-
ingu afhendi ég yður lykilinn að því
husi sem yður lízt bezt á“, sagði „sölu-
maðurinn“. „Þér getið skoðað það áður
en þér gerið upp við yður hvort þér
viljið kaupa það“.
„Þetta virðist mjög athyglisvert",
sagði frú Wyman, „en gætuð þér ekki
komið aftur eftir tvær klukkustundir,
þá verður maðurinn minn kominn heim“.
Þegar svikarinn kom aftur, voru það
ekki aðeins Wymanhjónin, sem tóku á
móti honum, heldur einnig tveir lög-
regluþjónar, sem handtóku hann.
„Starf“ hans var í því fólgið að af-
henda lykla að húsum, sem ekki voru
til.
Svikarinn, sem var þekktur undir
nafninu „Lyklapeninga-Karl“, spurði
mjög undrandi hvernig komizt hefði
upp um sig.
„Mjög einfalt“, svaraði frú Wyman.
„Ég fylgist með dagskrárþættinum
Crime Desk, og í síðasta þætti var þar
varað við yður“.
Stjórnandi sjónvarpsþáttarins Crime
Desk er hinn 29 ára gamli Peter Clark.
Eins og aðrir framleiðendur hagnýtir
hann sér filmubúta í sjónvarpsþáttum
sinum, til að opna augu auðtrúa fólks.
í einum þættinum komu fram tveir lög-
reglumenn, dulbúnir sem mælaaflesarar.
Þeir óku um og hringdu bjöllum hjá
tuttugu húsmæðrum í Portsmouth, en
faldar kvikmyndavélar tóku myndir á
meðan. Þeir voru báðir með skyggnis-
húfur, en í stað einkennismerkis höfðu
ölflöskutappar á hvolfi verið festir á
þær. Þrátt fyrir það hleyptu 19 af þess-
um 20 konum þeim orðalaust inn á heim-
ili sín. Með næsta sjónvarpsþætti tókst
Peter Clark að stöðva afbrotafaraldur,
þar sem kaldrifjaðir þjófar höfðu verið
að verki, meðal annars þótzt vera mæla-
afiesarar.
Þau áhrif hinna stuttu og greinagóðu
sjónvarpsþátta sem talin eru hvað þýð-
ingarmest: „Þeir hafa bætt sambúð lög-
reglunnar og almennings mjög mikið“,
segir sir Joseph Simpson lögreglustjóri.
Én eins og Shaw Taylor orðar það:
.Enginn getur unnið með lögreglunni
án þess að gera sér ljóst að við erum
öll þátttakendur í baráttunni gegn af-
brotunum".
Stöðugt fleiri Englendingum verður
þetta ljóst, og þeir láta sér ekki nægja
að grípa símann, geti þeir gefið upplýs-
ingar. Fólk mætir fyrir rétti til að stað-
íesta framburð sinn. Margir koma fram
í sjónvarpsþáttunum og skýra frá
reynslu sinni, í von um að aðrir verði
þá betur á verði. Það er þungamiðja
persónulegrar þátttöku í hinu ómissandi
starfi heimalögreglumannanna.
13. október 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13