Lesbók Morgunblaðsins - 23.02.1969, Blaðsíða 4

Sverrir Haralðsson;
Gata og hús
Steinarr, en þær eru ekki í
eigu safnsins. Aftur á móti er
hér ein úr þessum flokki; and-
litsmynd af Halldóri Laxness,
máluð 1942. Þetta er aldeilis
frábært portret, skemmtilega stíl
fært og kunnáttusamlega málað.
Mynd Gunnlaugs Blöndals af
Jónasi Jónassyni, bónda á
Hnjúki í Vestur Húnavatnssýslu
er að sumu leyti dæmigerð fyrir
portret listamannsins. Þó er hún
tæplega með þeim sætleika í
lit, sem spillir sumum ö'ðrum
myndum hans. Mér er ekki
kunnugt um, hvenær þessi mynd
er máluð; ef til vill hefur hún
verið góð á sínum tíma, en mér
virðist hún talsvert í ætt við
nútíma myndskreytingar í
myndablöðum. Eigi að síður er
þetta lifandi mynd.
Hver gæti málað sjófugl úti
við sjóndeildarhring og látið þá
verða álíka stóra og húsin í
forgrunni myndarinnar annar
en ísleifur Konráðsson. Mynd
sú er listasafn Alþýðusambands
ins á eftir ísleif, á að sýna
Grímsey á Steingrímsfirði, mál-
uð 1961. Þar eru bátar að koma
úr róðri, myndarlegir sjófugl-
ar tróna á eyjum oK skerjum
í langri fjarlægð, en næst á
myndinni er allmikil þyrping
húsa, sem helzt gefur hugmynd
um miðaldaborg í Þýzkalandi.
í þessari mynd er sannarlega
mikið samankomið af því bams
lega og óspillta sem einkennir
ísleif.
Arthúr Ólafsson: Draumurinn um Monu Lisu
og miklum mun síðri en flest-
Þetta ágæta safn ætti skilið
að eiga betri mynd eftir Ágúst
Petersen en þá hina stóru mynd,
sem hann nefnir Tröllin á Kili.
Mér finnst hún fremur slöpp
elnhverskonar stlrmelkl hlaup-
inn í teikninguna, sem stórspill-
ir myndinni. Að sumu leyti
finnst mér þessi mynd minna
meira á byrjendaverk úr skóla
en ávöxt af mikilli og lag-
Einar Hákonarson:
Um Adam og Evu
Kristján Davíðsson: Enn syngur vornóttin
og miklum mun sfðri
en aðrar myndir sem ég hef séð
eftir Ágúst.
Vissulega er fróðlegt að bera
saman myndir Þorvalds Skúla-
sonar frá 1942—1966. Þar hefur
sannarlega orðið breyting á.
Hitt er svo annað mál, að ég
er ekki viss um að sú breyting
hafi orðið til verulegs ávinn-
ings fyrir listamanninn. Þó er
bæði erfitt og óæskilegt að
standa í stað og sumir ná sínu
bezta á unga aldri. En það á þó
fremur við um ljóðskáld en
málara. — Sjóvinna, mál-
uð 1942 sýnir glöggt til-
finningu Þorvaldar fyrir fígúr-
unni, afli hennar og rytma. Sjó
mennirnir sveigjast eins og
balletdansmeyjar í pastelmynd-
um Degas, vinnan leikur í
höndum þeirra, eins og myndin
hefur leikið í höndum Þorvald-
ar. í abstraktmynd þeirri frá
árinu 1966, sem Þorvaldur nefn
ir Flug, finnst mér aftur á móti
vinnri leit þroskaðs listamanns.
ÖUu markvissari virðist mér
mynd Jóhannesar Jóhannesson
ar, A gatnamótum, málúð 1961.
Þetta er algerlega abstrakt
verk í geómetriskri útfærslu,
og hefur að minnsta kosti
skreytigi'ldi.
Greinileg áhrif frá klettum
og landslagi koma fram í Há-
göngum Svavars Guðnasonar,
sú mynd er máluð 1947, þegar
gómetriska abstraktstefnan átti
hug og hjarta svo margra mál-
ara. Svavar bætir samt and-
liti ofarlega í myndina og get
ég ímyndað mér að það eigi að
gefa hugmynd um klettadrang
og setja myndina í samband
við landslagið. Annars fannst
mér myndin furðulega hrá í lit,
og önnur mynd eftir Svavar
máluð 1958, gat tæplega talizt
vel uppbyggð, en liturinn jafn
hrár. Miklum mun betur út-
færð í lit þótti mér abstrakt-
Framh. á bls. 10
Halldór Laxness
Steinn Steinarr
Gunnar Gunnarsson Þórbergur Þórðarson
Jón úr Vör
Hannes Pétursson
Thor Vilhjálmsson
SJÖ ÍSLENZK SKÁLD I
NORRÆNU SAFNRITI
Áke Runnquist: Moderne nordiske
litteratur gennem fire ártier. Fin-
land, Island, Norge, Sverige. Gylden-
dals Ugleböger 1968.
Áke Runnquist, höfundur þessarar
bókar, er fil. kand. 1945, var ritstjóri
og' er nú framkvæmdastjóri Bonniers
bókaútgáfunnar í Stokkhólmi. Bókin
kom upphaflega út á sænsku árið 1966
og voru danskir rithöfundar með í
þeirri útgáfu, en í þessari dönsku út-
gáfu hefur þeim verið sleppt, en sænsk-
ir teknir með í staðinn. Dönsku þýð-
inguna gerðu Susanne og Erik C. Lind-
gren.
í þessari handbók er fjallað um 131
Norðurlandahöfund og í tíma miðað við
fjóra undanfarna áratugi, eins og tit-
illinn gefur til kynna. Að vísu efnir
höfundur minna en hann lofar hvað
jsnertir bókmenntir íslands og Finn-
lands, og gerir hann raunar grein fyr-
ir því strax í formála. Þar ræðir hann
ástæður sínar fyrir vali á rithöfundum
í bókina og segir: „Valið á finnskum
og íslenzkum rithöfundum hefur að
nokkru verið háð því, sem til er eftir
þessa höfunda í danskri, norskri eða
sænskri þýðingu — þar sem þetta er
handbók ætluð til uppsláttar, og ekki
bókmenntasaga.“ Að öðru leyti tekur
höfundur skýrt fram, að persónulegt
bókmenntamat hafi ráðið valinu, en
ekki nein tröllatrú á norrænni sam-
vinnu eða önnur annarleg sjónarmið,
skáldverk sé engan veginn neitt áhuga
verðara, þótt það sé skrifað í nágranna-
landi. „Að mínu áliti er aðeins eitt sem
ræður í slíkum málefnum: Eru þetta
góðar bækur? Eiga þær erindi til mín?
Get ég haft ánægju af að lesa þær?“
íslenzkir rithöfundar, sem fjallað er
um í þessari handbók eru sjö talsins:
Gunnar Gunnarsson, Halldór Kiljan
Laxness, Hannes Pétursson, Steinn
Steinarr, Þórbergur Þórðarson, Thor
Vilhjálmsson og Jón úr Vör. Gerð er
grein fyrir persónulegum ritferli skáld-
anna, metin staða þeirra í bókmennt-
unum og að nokkru gerð tilraun til að
skipa bókmenntaframlagi þeirra í
stærra þjóðfélagslegt samhengi. Fæ ég
ekki betur séð en þar sé fjallað um af
kunnáttu. Talin eru upp verk þeirra,
og þó að það hafi ef til vill ekki verið
ætlun höfundar að hafa þá upptaln-
ingu tæmandi, hlýtur þó að vekja
furðu, að síðasta bók Jóns úr Vör er
talin vera „Með örvalausum boga“
(1951) og að sleppt skuli t.d. Brekku-
kotsannád í upptalningu á verkum Hall-
dórs Laxness, svo að eitthvað sé tínt
til.
En þó ánægjulegt sé að sjá íslenzka
höfunda í riti sem þessu, má ekki
gleyma því, að hér er sjór af fróð-
leik um flesta samtímahöfunda á hinum
Norðurlöndunum, samankominn á einn
stað, í ódýrri og handhægri útgáfu.
sv. j.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23. febrúar 1969