Lesbók Morgunblaðsins - 12.07.1970, Blaðsíða 6

Valdimar Kristinsson
VEGIR
UM
HÁLENDIÐ
A3 undanförnu hefur mikið verið
rætt um vegi yfir hálendið, og mun
ástæðan einkum vera fréttir af hinni
ódýru vegarlagningu frá Búrfelli að
Þórisvatni, sem unnið er að á vegum
Landsvirkjunar. Á síðari árum hafa
ferðalög um hálendið stöðugt aukizt, og
með tilkomu brúarinnar á Tungnaá
munu þau enn aukast verulega. Ferðir
um þessar slóðir eru þó engin nýjung,
enda er þeirra oft getið í fomum sög-
um. Síðar tóku við aldir útilegumanna
og óhollra vætta, og það var ekki fyrr
en á öldinni sem leið, að menn tóku að
hætta sér inn á hálendið á ný. Fyrsti
" bíllinn fór Sprengisandsleið árið 1933,
og síðan hafa ýmsir látið sig dreyma um
raunverulega hálendisvegi, en veruleik
inn hefur virzt fjarri í þeim efnum
þangað til nú, að góður vegur er allt
í einu farinn að teygja sig upp á há-
lendið í sambandi við virkjanamál.
Flestir munu hafa litið á hálendisvegi
sem skemmtiferðaleiðir eingöngu, en
ekki virðist útilokað, að þeir geti einn-
ig haft mikilvægu hlutverki að gegna
fyrir fólksflutninga milli byggðarlaga
og fyrir meiriháttar vöruflutninga. Er
því nauðsynlegt að fá úr þvi skorið,
hvort u.m hagkvæma fjárfestingu gæti
orðið að ræða með lagningu hálendis-
vega.
Aðaltilgangur þessara hugleiðinga
héir C'r að gera nokkra grein fyrir, um
hvaða leiðir er einkum að ræða, en þær
eru sýndar á meðfylgjandi korti. Tölum-
ar á kortinu sýna fjarlægðir í km frá
Reykjavík, og endatölurmar eru i sam-
ræmi við upplýsingar, sem Vegagerðin
hefur látið frá sér fara.
Fyrst er haldið sem leið liggur frá
Reykjavík og austur að Selfossi og sið-
an upp í Þjórsárdal. Þjórsárdalur hlýt-
ur að verða fyrir valinu, þar sem þang-
að hefur verið lagður mjög góður veg-
ur vegna Búrfellsvirkjunar og jafn-
framt styttir efri brúin á Þjórsá leið-
ina norður. Að vísu er hún köllu'5
bráðabirgðabrú, en samgöngumálaráð-
herra hefur lýst því yfir, að ekki mætti
hverfa brú af þessum stað, og þörfin er
einnig augljós vegna áframhaldandi
virkjanaframkvæmda. Verður því að
telja víst, að bráðabirgðabrúin veröi
leyst af hólmi af varanlegri brú síðar.
Frá Þjórsá liggur nú nýr og góður
vegur að Tungnaárbrú. Þar verður ein
mitt hin fyrirhugaða Sigölduvirkjun, og
hljóta einhverjir eftirlitsmenn að búa
þar að staðaldri í framtíðinni. Þarna verð
ur væntanlega efsta byggð sunnan
jökla, og þá eru yfir 170 km að Þov-
móðsstöðum syðst í Sölvadal, Eyjafjarð-
armegin, yfir 180 km að Mýri í Bárðar-
dal og um 240 km að Möðrudal fyrir
austan. Þetta geta reynzt drjúgir áfaug
ar í misjöfnum veðrum, og ef fært yrði
á öðrum árstímum en á sumrin, þyrftu
helzt margir bílar að fara saman. Ann-
ars færi það e-ftir umfeirðinni og al-
mennri reynslu, hve varlega þyrfti að
fara. og mikið öryggi er fólgið í tal-
stöðvunum, sem nú eru komnar í svo
marga bíla. En hvað sem því líður, þá
þyrfti að vera að minnsta kosti einn
góður áningarstaður á leiðinni, sem væri
opinn, meðan einhverrar umfcirðar væri
von.
„Nýi jökuldalur" (með þessu móti er
hægt að komast hjá deilum um nafn-
giftina) virðist kjörinn í þessu sam-
bandi. Hann er nokkuð miðja veg-i
milli Norður- og Suðurlands, og þar er
þegar risið myndarlegt sæluhús. Væri
auðvelt að bæta þar við fjölbreyttari
þjónustuaðstöðu, eftir því sem umferðin
leyfði.
Nálægt Fjórðungsöldu mundu leiðir
skiptast. Greiðfær leið yrði norður í
F.yjafjörð, ef sæmilega tækist til með
brekkuna niður af hálendinu. Niður í
Bárðardal er að nokkru leyti greiðfært
nú þegar, nema hvað brú vantar á
Skjálfandafljót hjá Mýri. Austurleiðin
mun ekki þurfa að bíða eftir stóru Aust-
urlandsvirkjuninni, heldur er hægt að
gera hana færa með tveimur stuttum
brúm, og vegarlagning þar mun að öðru
leyti ekki miklu erfiðari en á leiðunum
norður. Amar, sem um er að ræða, eru
Jökulsá á Fjöllum og Kreppa. Nálægt
Upptyppingum falla þær í svo þröngum
gljúfrum, að innan við 20 metra brýr
mundu ná vel yfir hvora þeirra. Þarna
mundu fullkomin brúarmannvirki því
kosta tiltölulega lítið. Þegar mun hafa
verið athugað um brúargerð á Kreppu,
enda mun virltjanamönnum vera orðið
nauðsynlegt að komast auðveldlega um
svæðið allt að Kverkfjöllum. Er líklegt,
að þangað verði fljótlega flutt gömul
brú, og má segja, að þarna opnist þá
nýr heimur fyrir vísindamenn og nátt-
úruunnendur. 'En þegar svo væri kom-
ið, mætti ekki lengi dragast, að Jökulsá
á Fjöllum yrði brúuð líka, þar sern
Austurleiðin væri þá þegar opin.
Samkvæmt þessu virðist ekki þurfa að
leggja í mjög mikla fjárfestingu til að
stórbæta leiðirnar um hálendið. Brúa
þyrfti Fjórðungskvisl hjá „Nýja jökul-
dal“, leggja allgóðan veg niður af há-
lendisbrúninni niður í Eyjafjörð, brúa
Skjálfandafljót hjá Mýri og koma áð-
urnefndum brúm á Kreppu og Jökulsá á
Fjöllum. Með þessu móti væri að vísu
aðeins kominn sumarvegur, en siðan
mætti smám saman leggja upphleyptan
veg um þessar slóðir og haga fram-
kvæmdum eftir aðstæðum. Reynist unnt
að gera hálendisleiðirnar greiðfær-
ar meiri hluta árs, þá væri ekki um lít-
ið mál að ræða. Miðað við Reykjavík
mundi leiðin til Akureyrar styttast um
Framh. á bls. 14
•t
Úr sjálfsævisögu
Bertrands
Russells
Þriðji hluti
Niðurlag
Sá tími, sem ég dvaldi í Rúss
landi, var eins og samfelld og
stígandi martröð. Ég hef skýrt
frá því á prenti hvað mér virt-
ist vera sannleikurinn, þegar
ég velti þessu öllu fyrir mér
eftir á, en ég hef ekki lýst
þeim hryllingi sem þyrmdi yfir
miig, á mielðlan éig dvaldist þarma.
Andrúmsloftið sem við dróg-
um að okkur var þrungið
grimmid, örbirigð, tortryigigini o-g
ofsóknum. Njósnarar lágu sí-
fellt á hleri til að heyra sam-
ræður okkar. Á nóttunni heyrð
um við oft skothvelli, og viss-
um að þá var verið að myrða
hugsjónamenn í fangelsum. Hin
ráðandi yfirstétt hafði engu
minna sjálfstraust en fram-
leiðslan frá Eton og Oxford.
Mér þótti sem verið væri að
eyðileggja allt er ég mat mikils
í mannlífinu, í þeim tilgangi
eiinium aið þjóinia þrönigri heim-
spekistefnu, og af völdum þessa
ríkti ólýsanleg eymd hjá millj-
ónum manna.
Meðal bréfanna sem biðu mín,
þegar ég kom heim frá' Rúss-
landi, var eitt frá Kína, þar
sem mér var boðið að koma og
dveljast um eins árs skeið við
fyrirlestrahald á vegum Kín-
verska fyrirlestrasambandsins,
kínverskrar stofnunar sem
stefndi að því að flytja inn
einn merkan útlending á ári.
Ég ákvað að þiggja boðið, ef
Dora vildi koma með mér.
Við ferðiuð-umst til Kína frá
Marseilles með frönsku skipi
siem nief-nidiist Po-rtois. Fyrstu
mánuðir okkar í Peking voru
sannkallaðir hamingjudagar.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
12. júlí 1970