Lesbók Morgunblaðsins - 12.07.1970, Blaðsíða 7

AHlr erfiðleikar okkar og
ágreiningur frá fyrri tíð voru
gleymdir. Hiinir kíiniversikiu vin-
ir okikar vioru stórikiostlegir.
Vinna mín var ánægjuleg og
Peking sjálf ótrúlega fögur.
Ég átti mjög annríkt við
fyrirlestrana, og ég hélt auk
þeiss eiras koiniar námskeið fyrir
þá stúdenta, sem lengst voru
komnir. >eir voru allir bolsé-
vikar nema einn, sem var bróð-
ursoour keisarains. I>eir fóru
til Moskvu hver á fætur öðr-
um. Þetta voru geðfelldir pilt-
ar, í senn einlægir og gáfaðir,
ákafir að kynnast veröldinni
og losna úr viðjum gamallar,
kínverskrar hefðar. Andrúms-
loftið var rafmagnað af von
um vakningu þjóðarinnar af
löngum blundi. Eftir margra
alda sljóleika, var Kína að fá
vitund um veröld nútímans, og
á þessum tíma voru umbóta-
mennirnir ekki enn orðnir sýkt
ir af þeirri ágiimd og siðferði-
leigu tilslöikiuin, sem offcast fylgja
stjórnimélaleigri ábyrgð.
Loftslagið í Peking á vet-
urna er mjög kalt. Vindurinn
blæs næstum alltaf af norðri,
og ber með sér ískalt loft úr
'fjöllum Mongólíu. Ég fékk
lungnakvef, en skeytti engu
um það. Það virtist vera að
batna, og dag nokkurn fórum
við í fjögurra klukkustunda
ökuferð frá Peking í boði nokk
urra vina okkar. Þegar við
ástríðu. Þegar ég komst að því
að það átti ekki aðeins fyrir
mér að liggja að lifa sjálfan
mig, heldur og að eignast barn,
stóð mér nákvæmlega á sama
um allar ytri aðstæður á bata-
skeiðinu.
Japanskir blaðamenn voru sí
fellt að ónáða Doru, þegar hún
vildi vera að hjúkra mér. Að
síðustu varð hún dálítið stutt í
spuna við þá, svo að þeir létu
birta í japönsku blöðunum
fregnir um það að ég væri dauð
ur. Þessar fréttir birtust í
ensku blöðunum sama dag og
fréttin um skilnað minn við eig
inkonu mína. Þetta varð til þess
að ég hafði þá ánægju að lesa
minningargreinar um sjálfan
mig, en til þess hafði mig alltaf
lajnigað mikið, þótt ég byglgist
aldrei víð að fá þá ósik upp-
fyllta.
í trúboðsblaði nokkru var
dánarumsögn um mig í einni
málsgrein: „Það verður tæp-
lega lagt trúboðum til lasts
þótt þeir varpi öndinni léttar,
er þeim berst fregnin um lát
hr. Rertrands Russells.“ Ég er
hræddur um að andardrætti
þeirra hafi hrakað snögglega
aftur, er þeir komust að því að
ég var ekki dauður eftir allt
saman. Fréttin olli vinum mín-
um í Englandi nokkrum sárs-
auka. Við í Peking höfðum enga
hugmynd um hana fyrr en
skeyti barst frá bróður mínum
stöðupollur án frárennslis inn í
framtíðina. Þetta upplifði ég
allt saman, og í nokkur ár fyllti
það líf mitt hamingju og friði.
Fyrst lá fyrir mér að finna
okkur bústað. Ég reyndi að fá
leigða ibúð, en ég þótti ókræsi-
legur bæði í stjórnmálalegum
og siðferðilegum skilningi, og
húsieiiigeinidiur nieituðu að fcaka
mig sem leigjanda. Þess vegna
keypti ég hús í Chelsea, númer
31 við Sydney Street, þar sem
eldri börn mín fcvö fædduist. En
mér virtist það ekki nógu gott
fyrir börnin að búa í London
allan ársins hring, svo að vorið
1922 fengum við hús í Porth-
curno á Cornwall.
Fegurð strandar Cornwall-
skaga er órjúfanlega samflétt-
uð minningum minum um þá
sælu að horfa á tvö heilbrigð,
hamingjusöm börn, kynnast
ánægjunni af hafi, grjóti, sól-
sikiini og illviðri. Ég eyddi fcals-
vert mieiri tíma í félaigisakap
þeirra en flestir feður hafa
færi á.
Þá sex mánuði ársins er við
dvöldumst á Cornwall, höfðum
við reglubundna dagskrá. Á
morgnana unnum við hjónin,
meðan fóstra gætti barnanna.
Eftir hádegið héldum við öll til
einhverrar af hinum mörgu
baðströndum, sem voru innan
göngumáls frá húsi okkar. Börn
in léku sér nakin, böðuðu sig,
klifruðu eða byggðu sandkast-
Myrkur úti og inni
komumst loks heim aftur, var
ég mjög veikur.
Áður en mér gæfist ráðrúm
til að átta mig á því hvað væri
um að vera, hafði ég fengið
óráð. Ég var fluttur á þýzkt
sjúkrahús. f hálfan mánuð
héldu læknarnir á hverju
bvöldi að ég yrði daiuður áðiur
en dagur risi á ný. Ég minn-
ist einskis á þessum tíma, að
undanteknum fáeinum draum-
um.
Er ég kom aftur til meðvit-
undar, sagði Dora mér að ég
hefði verið mjög veikur og
hefði sloppið naumlega úr klóm
dauðans. Ég svaraði: ,,En merki
legt!“ Ég mundi ekki hvað ég
hét. Þótt læknarnir héldu
áfram að segja mér í mánuð eft
ir að óráðinu lauk að ég gæti
gefið upp öndina á hverri
stundu, þá trúði ég aldrei orði
af því.
Allan þann tíma sem ég var
að jafna mig eftir sjúkdóminn,
var ég í sjöunda himni, þrátt
fyrir það hvað ég var lasburða
og leið rniklar líkamlegar kval-
ir. Dora sýndi mér mjög mikla
umhyggju, og hollusta hennar
fékk mig til að gleyma öllum
óþæigiinduim. Smeanimia á biaita-
skeiðinu komst Dora að því að
hún var með barni, og sú upp-
götvun færði okkur báðum af-
skaplega mikla hamingju. Allt
frá þeirri stundu er ég gekk
um Richmond Green með Alys
(fyrstu konu Russels), hafði
löngunin til að eignast börn
verið að verða sterkari og
sterkari hjá mér, þar til hún
var að lokum orðin að logandi
með fyrirspurn um það hvort
ég væri enn á lífi. Hann hafði
á meðan látið orð falla á þá
leið, að það væri ólíkt mér að
taka upp á því að gefa upp
öndina í Peking.
Við komum aftur til Liver-
pool í lok ágústmánaðar. Hinn
27. september vorum við gefin
saman í hjónaband, þar sem
okkur hafði heppnazt að flýta
afgreiðslu mála hjá fógetanum,
þótt til þess þyrfti ég að sverja
við almáttugan Guð á palli í
Charing Cross að Dora væri sú
kona sem ég hefði drýgt hór
með. Hinn 17. nóvember fædd-
ist sonur minn John, og frá þvi
augnabliki voru börn mín
helzta áhugamál mitt í lífinu
um margra ára skeið.
Föðurtilfinningin, eins og ég
hef reynt hana, er mjög flók-
in. Fyrst og fremst er hún
óblandin, frumstæð ástúð, og
ánægja yfir því að virða fyr-
ir sér það sem er hríiandi í
fari ungviðisins. í öðru lagi er
tilfinniinig um óurnflýjanlega
ábyrgð, sieim gefur athöfmufln
hversdagslífsins dýpri tilgang
en svo að efahyggja fái grand-
að. Síðan er eigingjarn eðlis-
þá'fcfcur, sieim er mjög hæfcfculeg-
ur, sú von að börnum manns
muni takast það sem manni hef-
ur sjálfum mistekizt, að þau
geti haldið áfram starfi manns,
þegar dauðinn eða ellin binda
enda á það, og að börnum geti
að minnsta kosti veitt manni
líffræðilega undankomuleið frá
dauðanum, þar sem líf manns
verði hlekkur í samfelldri
keðju lífsins, en ekki aðeins
ala, eftir því hvert hugurinn
stefndi hverju sinni, og við tók
um auðvitað virkan þátt í þess-
um athöfnum. Við komum dauð-
þreytt heim og drukkum te
seinit oig borðuðium feifcnin öll
af mat með. Síðan var börnun-
um stungið í rúmið, og hinir
fullorðmu srneru sér affcur að
störfum fullorðinna. Mig minn-
ir, þótt minni mínu sé varla
treystandi, að alltaf hafi verið
sólskin eftir apríllok. En í apríl
var vindurinn svalur. Apríldag
nokkurn, þegar Kate var
tveggja ára og þriggja og hálfs
mánaðar gömul, heyrði ég að
hún var að tala við sjálfa sig
og sagði:
Norðanvindurinn blæs yfir
Norðurpólinn.
Gæsablómin lemja grasið.
Vindurinn fellir bláklukkurnar
um koll.
Norðanvindurinn blæs til vinds
ins í suðri.
Hún vissi ekki að neinn væri
að hlusta á hana, og hún vissi
svo sannarlega ekki hvað „Norð
urpóll“ þýddi.
SKÓLINN UNDARLEGI f
TELEGRAPH HOUSE
Þegar litið er á aðstæðurnar,
er ekki að furða þótt ég fengi
áhuga á fræðslumálum. Ég
hafði þegar skrifað lítillega um
það efni í „Primciplies of Social
Reconstruction", (Grundvöllur
félagslegrar endurskipulagning
ar), en nú lagði það undir sig
mikinn hluta huga míns. Ég
skrifaði bók, „On Education
Especially in Early Childhood“,
(um fræðislu, eiintouim ungra
barna) sem var gefin út árið
1926 og seldist í mjög stóru
upplagi. Þegar ég fletti henni
nú, þykir mér sálfræðin í henni
í bjartsýnna lagi, en hvað við
kemur verðmætamati finn ég
ekkert, sem ég vil taka aftur,
þótt ég telji nú að aðferðirnar,
sem ég lagði til að beitt yrði
við mjög ung börn, séu óþarf-
lega strangar.
Árið 1927 tókum við Dora
ákvörðun, sem við bárum bæði
jafnmikla ábyrgð á, um það að
stofna eigin skóla til þess að
börn okkar gætu hlotið þá
menntun sem við töldum bezta.
Við höfðum þá trú, sem kannski
var ekki á rökum reist, að
börn þörfnuðust félagsskapar
hóps annarra barna, og að þess
vegna ættum við ekki lengur
að láta okkur nægja að ala
börn okkar upp ein saman. En
okkur var ekki kunnugt um
neinn skóla, sem okkur sýndist
á neinn hátt fullnægjandi.
Áform okkar var undarlega
saman sett: Annars vegar höfð
um við óbeit á uppgerðarhátt-
vísi oig trúarfræðslu oig mörg-
um fleiri frelsishömlum, sem
þykja sjálfsagðir þættir í starfi
hefðbundinna skóla. Hins veg-
ar vorum við ekki sammála
Fraimih. á bls. 13
Lárus H.
Blöndal
Kveðja til
vinar míns
Jóhannes-
ar skálds
Horfinna daga
döggvað gras
drúpir hnípið
í Dölum vestur;
heiman er farinn
og horfinn því
léttstígur fótur
lítils drengs.
Niðaði laekur
í leik við steina,
silungar stukku
og stigu dansa;
blikuðu geislar
á blátærum gárum
og létu vatn leika
um íófa sér.
Bikar blóma
barstu þér að vörum,
angaði dagur
af ævintýrum;
á gullnum skýjum
skínandi himins
dreyminn hugur þinn
hleypii fákum.
Úr Kötlum klettar
kölluðu á þig,
báru þér bergmál
úr brjósti þínu;
undraðist þú,
að ótal raddir
tunga þín
tali gæddi.
Huldur hreif þig
til heima sinna,
hélt í hönd þér
og hörpu sló;
hljóma æ síðan
hörpustrengir,
er þú heyra lætur
hjarta þitt slá.
ur
Kötlum
Logans eldar
í orðum þínum
kulnandi hug
kveikja funa.
Lindir Islands
í ljóðum þínum
syngja sumrinu
sólskríkjulög.
Lárus H. Blöndal.
12. júlí 1070
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7