Lesbók Morgunblaðsins - 20.09.1970, Blaðsíða 4

líta framabraut konu sinnar
jafn alvarcegum augum
og sina eigin. Harriet er bams
móðir eldri manns, sem sýnir
engan lit á að skilja við konu
sína og Gunnel er gift ímynd-
unarsnauðum og leiðinlegum
fausk, en á með honum fimm
börn. Undir þessum kringum-
stæðum er það aðeins Bibi, sem
getur stigið skrefið i átt til
jafnréttis, með þvi að lýsa yfir
skilnaði við mann sinn.
Er Zetterling var spurð um
myndina, sagði hún að myndin
endurspeglaði hinar vaxandi til
raunir á Norðurlöndum við að
jafna mismun kynjanna, en
jafnframt er Zetterling sú
fyrsta til að viðurkenna að
kvenfólk sé sérstaklega íhalds-
samt og að breytingin til jafn-
réttis hljóti aðvera hæg. í
„Flickorna" lýsir Zetterling
einnig þeim erfiðleikum, sem
mótmælí og þróun eiga við að
etja, þar sem er sinnuleysi og
kurteislegt áhugaleysi áhorf-
endanna í garð persóna Lysis-
trötu. Veröldin forðast aðlenda
i samræðum við Lysiströtu. Tel
ur Zetterling að á þessum hug-
myndum, sem hún setur fram
í „Flickoma, geti hún grund-
vallað eitthvað acf sinum næstu
myndum.
Vera Cliytilová vakti fyrst at
hygli með stuttri mynd ,,Strop“
(The Ceiling) 1961, en það var
prófmynd hennar frá tékkn-
eska kvikmyndaskölanum, og
siðar með „Something Ðiffer-
ent“ (‘(S). Fjalla báðar þessar
myndir um konur, urn átök
þeirra við sjálíar sig og um-
hverfi sitt. 1967 gerir hún Da-
isies", sem er um tvær ungar
stúlkur, Maríur, sem færa sér í
nyt eldri menn til að komast í
stöðugt finni boð og betri át-
veizlur. Þær leika sér á undar-
legan hátt að lífinu og að hvor
Frh. á bls. 15
Chytilova og maður henn
r, kvikmyndatökumaðurmn
Jaroslav Kucera
Konur
bak við
kvik-
mynda-
vélina
„I am ashamed that women
are svo simple
To offer war where they
should kneel for peace,
Or seek for rule, supremacy,
and sway,
When they are bound to serve,
love and obey.“
The Tamíng of the Shrew.
Hver fj-'cd'rn er nú á seyði?
hi’gsaði bórdinn, þar sem hann
stóð I fjárréttinni og skar mön
á hrossum. Hann heyrði dynki
og langdrengnar drunur, sem
bergmáluðu frá hamrabrúnum
fjallanna báðum megin dalsins.
Þetta var raunar ekki ólikt
þrumuhljóði, en það gat hreint
ekki átt sér stað í þessu veð-
uriagi. Hann sá það á skýja-
farinu, að úti fyrir og uppi á
heiðinni myndx vera bannsett-
ur norðankuldasteytingur, þótt
lygnt væri pg sólbráð sunnan
í móti hér niðri í Þverdalnum.
Bðndi var venju fremur úf-
inn I skapi, þvi að upplagi var
hann rólyndur og hægur i geði,
en ef til vill dálítið latur og
seinn til verka jafnt og vand-
ræða. Um morguninn hafði
gamla konan hún möðir hans
verið málóði, og spurt af þjósti:
Hvort hann ætlaði aldrei að
skeinast til að raka af þessum
truntum þertra, og nú komin
sumarmál. Það sæi á flestu að
hann faðir hans væri fallinn
frá, sem aldrei rakaði af hross-
unum seinna en um áramót, og
búinn að vinna allt hrosshárið
og mikið af togi í síðasta lagi á
krossmessu, I tögl, hnappheld-
ur og.þessar finu oddabrugðnu
gjarðir. Held þú getir látið
strákómyndina gá að fénu, á
meðan þú sækir hrossin inn á
Hjaliana og rakar af þeim, svo
þau verði manni ekki til skamm
ar í allt vor elns og hver önn-
ur andskotans flókatrippi.
Þessu hafði bóndi raunar
ekki anzað einu orði, enda
ekki óvanur álíka brýnxngum
þetta eina ár, sem liðið var fra
andláti föðurins. Ekki þar fyr-
ir, hann hafði ætlað sér að
vera búinn að ljúka þessu
verki fyrir Iöngu. En hvort
tveggja var, hann kveið fyrir
að vinna déskotans hrosshárið,
þvi að hann hafði aldrei náð
almennilega tökum á árans hala
snældunrxi og spunanum, þó að
hann kynni að flétta og bregða
eins og hver annar, og svo gat
hann hvergi fundið spjálkína,
sem gaxixli maðurinn hafði
ávrlt notað við manarsktirð-
Im svo að sárið yrði slétt.
Það hafði því dregizt svona
von úr vití, þar til i óefni var
komið, að þvi er gömtu kon-
unni fannst, enda borin von úr
þessu að ný reipi, hnappheld-
ur eða gjarðir kæmu í gagnið
þetta árið.
En rtú stóð hann þó hér, und
ir grjötveggnum í réttinni og
Verk Shakespeares „Taming
of The Shrew“ ætti samkvæmt
ölium lögmálum að eiga erfitt
uppdráttar í þjóðfélagi, þar
sem kvenréttindabaráttan er i
slíkum hávegum höfð. En þetta
virðist samt á engan hátt há
myndinni hér heima, en hvort
rauðsokkur eða aðrar frelsis-
gyðjur samþykkja þá lexíu,
sem Elizabeth Taylor gefur
undir lokin, um undirgefni eig-
inkonunnar, er þeirra höfuð-
verkur.
En nú hefur kvenþjóðinni
bætzt allverulegur liðsauki á
sviði kvikmyndanna, þar eð æ
fleiri konur brjóta sér leið
þangað jafnt og á aðra staði í
þjóðfélaginu.
Mai Zetterling sneri sér að
leikstjórn 1962 í myndinni „The
War Game“, eftir að hún var
fræg orðin sem leikkona. Zett-
erling hefur alltaf látið þjóð-
málin til sín taka og í mýj-
ustu mynd smni, „Flickorna",
notar hún Lysiströtu Aristoph-
anes til að koma að mótmæl-
um sínum fyrir veika kynið.
Stúlkumar þrjár, Bibi Ander-
son, Harriet Anderson, og
Gunnel Lindblom eru á ferða-
lagi um Svíþjóð og sýna Lysis-
trötu í sveltaleikhúsum. Til að
auka áhrifamátt verksins, nota
leikkonurnar eigin vandamál í
samhandi við karlmenn, til að
lýsa persónxxm verksins.
Bibi, sem lc!kur Lysiströtu, er
gift kauphaL'íirbraskara, sem á
stöðugt í litlum ævintýrum með
alls konar stúikum og neitar að
stýfði mön hrossanna, með ný-
hvöttum tálgukuta Og ekki að
gleyma taglinu, sem orðið var
alltof sítt. Eitthvað fengi hann
liklega að heyra, ef ekkert
taglhár yrði til i þvögurnar,
þegar sumarið kæmi með öll-
um þrifunum á trogum og bytt
um undir sauðamjólkina. Ann-
ars voru allir hættir þessu
ólukkans fráfærustússi, nema
þau. En hann fengi áreiðanlega
ekki að ráða því að gefa þær
upp á bátinn, þó að ekki vissi
hann hvernig þá færi með
mjaltirnar, þvx að bössulega
hafði það nú gengið til síðast
liðið sumar. Kaupakonuskinn-
ið hlaupið burt á miðjum engja
slætti, undan sáryrðum gömlu
konunnar, sem dróst þá sjálf á
kviarnar, þótt hún drægi á eft-
ir sér annað lærið vegna gigt-
arinnar, sem alltaf öðru hvoru
ætlaði hana lifandi að drepa.
Jæja, aldrei fór það svo,
loksins var þetta. búið, og hafði
gengið þolanlega, þó að enga
hefði hann spjálkina. Aftur á
móti hafði hann notazt við tvö
hrifuskaftsbrot, sem hann setti
sitt hvors vegar við makkann
og batt þau svo saman með
seglgarnsspotta. Nú komru
dv’ckirnxr aííur. Hvað gat
þetta verið? Eldur uppi syðra?
Varia þö Kötlugjá? Þar eð
enn var svo skammt um liðið
frá því, að hún Iétti á sér sið-
ast. Hann hafði svo sem heyrt
til hennar þá alveg þvert yfir
landið, norður á þennan út-
skaga. Veríð um það bil tiu
ára og mundi vel þann október-
dag. Sólarlaust og dimmt yftr,
en þungur dynur fór að heyr-
ast öðru hvoru um nónleytið.
Svo endurómaði hann dumbu
hljóði frá fjalli til fjalls, ?n
er að nóttu leið og myrkur steig
á hauður og haf, stóð eldbjarm-
inn eins og gullroðið ský á
himní yfxr Grjótárf jallinu.
Hver fjandinn ætli að sé á
sey??? hugsaðj bóndi aftur. Sið
an vísaði hann hrossunum, sem
nú höfðu fengið búningsbót,
inn á Hjallana á ný. Þau yrðu
að bjarga sér sjálf úr þessu,
ekki veitti af að spara þessi
heystrá, sem enn voru eftir, of-
an í ærnar komtiar að burði.
Loks sópaði bóndi saman
hrosshárinu, sem lá í flygsum
undxr réttarveggnum, tróð þvi
x forolega skinnskjóðu og hélt
heimleiðis. Skjóðuskjattanum
vingsaði hann í annari hendi,
en hélt á hrifuskaftsbrotunum
og hnífgrélunni í hinni. Þessu
skaut hann inn fyrir dyrastaf-
inn á gamalti útiskemmu, sem
klúkti yzt á bæjarhólnum, laus
frá öðrum og nýlegri húsum.
Bærinn var i aldamótastil.
Timburhlið fram á hlaðið gegnt
suðri, hálfgafl úr sama efni til
vesturs, en að öðru leyti torf-
veggir og torfþak. I eystri
enda niðri var eldhús og eld-
stó úr járni, gestastofa i hin-
um vestri og svefnloft yfir
hvoro tveggja, en hlóðaeldhús
og matarbór á bak húsum.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
20. sept 1970