Lesbók Morgunblaðsins - 20.09.1970, Blaðsíða 7

Byggðin mun mynda síbreytilegt „gervilandslag“.
Fólksfjölgunin krefst þess af
okkur að við hefjum loftslags
stjórn á þeim svæðum jarðar
sem eru byggileg (25% af yfir-
borðinu). Hús og íbúðir fyrir
milljarði fólks geta aðeins orð
ið að veruleika ef við hagnýt-
um okkur kjarnorkuna. Verk-
smiðjuframleiðsla á byggingar-
hlutum og iðnvæðing bygging-
arhandverkanna er engin lausn
í sjálfu sér. Því er það hlut-
verk arkitektanna að finna ein-
hverja þá lausn sem getur brú-
að bilið milli núverandi bygging-
arhefðar (immobiler) og hinna
óþekktu kerfa og aðferða fram
tíðarinnar. Það á meðal annars
að vera innifalið í þessari
lausn að hún þarf að vera þess
megnug að auka það svæði sem
er ræktanlegt og ábúðarhæft,
i stað þess að skerða það eins
og gert er í dag. Hér kemur til
sögunnar eitthvert það kerfi
sem er breytilegt en ekki ein-
skorðað. L'arehitecture mobiler
þýðir ekki hreyfanlegur ai’ki-
tektúr. heldur arkitektúr sem
getimr verið rammi um endur-
nýjun og hreyfingar lifandi
mannféfags. Við þöi’fnumst
„óráðiims borgarskipulags“.
Slikt er undirorpið tvennu:
byggingareiningum sem hægt
er að nota margsinnis og á ólík
um stöðwm: og í öðru lagi end
urnýjað'rf afstöðu gagn-
vart eigriarréttinum. Það síðar-
nefnda er aðeins mögulegt þeg-
ar „f;ast land“ er ekki lengur
undir íótum og edaaaaig b-uncíið
því skilyTði að fyrfr hendi séu
íæranleg kerfi nauðsynlegra
áhaldá og þarfaþmga. Hm hefð
bundna ibúð (hús) ákvarðast
af ákveðinni tölu herbergja
ófæranlegra sem öll hafa sér-
hlutverki að gegna. 1 framtíð-
inni mun verða mögulegt að
kaupa einingar, fjölskylduein-
ingar, einmenningseiningar á
sama hátt og við kaupum hús-
gögn í dag. Þegar þarfirnar
breytast verður mögulegt að
skila einingunum. Einingarnar
verða sniðnar við þarfir fjöl-
skyldunnar á hverjum tima,
bæði of fá herbergi og of mörg
verða úr sögurmi Að atiki
hverfa forstofur, stigagangar
og hin hefðbundnu baðher-
bergi. Þetta allt gerir oss kleift
að verksmiðjuframleiða ibúðar
einingar og eínmenmngseining
ar. Fyrirkomulagið gerir þann
draum að veruleika að mógu-
legt verður að flytja búferlum
án alls tilkostnaðar eða taps
og mun jafnframt tryggja að
emgin röskura verði á jarðveg-
intEm.
En ailt þetta er þvi aðems
mögxategt að borgjn snerti jörð-
ina á sem minnstum möguleg-
um flötum sem þurfa að vera
í sem mesti’i innbyrðis fjai’lægð.
Upp á teningnum er því eins-
konar „svifbyggð” sem yrði
samhangandi þrívíð grind bor-
in af lóði’éttum stólpum með
álitlegu millibili. Þau tómarúm
sem myndast í grindinni verða
nýtt sem „herbergi". Hin sam-
eiginlegu svæði verða af tveim
ur tegundum: stórir salir og
gangsvæði. Fólksflutningatæk-
in verða sameiginleg, bifreið-
ar aðeins notaðar á langleið-
um. Margir slíkir svifbæir
munu til samans mynda „gerfi
landslag". Svifborgin mun
verða byggð á 6 til 20 hæðum
í brúm sem hvíla á lóðréttum
súlum sem áður segir. Þær súl-
ur verða með 25 til 65 metra
rmllibili og innihalda lyftur og
leiðslur allskonar. Tómarúms-
einingin i grindirmi verður
grundvölluð á 5 metra rúm-
einingu. Það mtin vera hæfilegt
til að veita ötl'um eírtstaklingum
færi á að sníða athöfnum sín-
um stakk. Svifhverfi um það
bil 350 ferrnetrar sem rúma
mun 10000 íbúa virðist munu
henta vel. Allt hvei’fið hefur
stjórnanlegt loftslag. Til þess
að það sé mögulegt mun þunn
himna umlykja grindina. 25%
alls flatar mun verða auður til
þess að ávallt séu fyrir hendi
nægilegir möguleikar á breyt-
ingum. Svifgrindin er einnig
vel til þess fallin að mynda um
ferðaræðar, einnig iðnaðar- og
landbúnaðarsvæði. Grindin
sjálf breytist ekki en mögu-
leikai’nir innan hennar á breyt
ingum eru óteljandi. Svifbyggð
in er tilvalin til að skapa tengsi
milli þéttrar byggðar og land-
búnaðarsvæða. Ef áætluð er
20 m2 flatarþörf til ábúðar og
40 m2 til jarðyrkju þá mundu
20 þúsund m2 fullnægja milljón
manns. Á því landsvæði sem
París er byggð að fráskildum
úthverfum væri þvi mögulegt
að hýsa og ræra á að gizka 7
milljónir manna. Hugmyndin
sem lögð er til grundvallar svif
byggðinni er margföldun flatar
ins i hæðum. Hún sker sig úr
flokki venjulegra borga á þann
hátt að þetta verður ekki ein-
ungis á örfáum spildum, held-
ur á öllu því svæði sem boi-gin
spannar. Það hefur ávallt verið
fyrsti starfi ai’kitekta aðveita
skjól gegn veðri og vindum.
Ilugsanleg gerð svifgrinda.
Með fullkominni stjóra álofts
laginu munu íbúar nor&laegari
landa geta gengið á g&tum úti
án þess að eiga sífellt veðra-
brigði yfir höfSi sér, götumar,
torgin og það sem þar fer fram
mun gegna nýju hlutverki í
samfélaginu.
I dag er loftrúmið milli bvgg-
inganna 3—4 sinnum staerra
heldur en rúnrmál bygginganna
og yfirborð húsanrta 3—4 sinn-
um raeira heldur en flatarmál
box-garsvæSLsins. Loftlags-
stjói-aun svifboi-garmnar mun
því aðeins þurfa þriðja eða
fjórða hluta þeirrar orku sem
til þyrfti í venjulegri borg. Loft
kápa Buckmineters Fullers er
alþekkt. Hún er hagkvæm í
rekstri en klæðir flöt sem er í
engu samræmi við hið hagnýtta
rúm. Þar að auki veitir hún
enga möguleika á að halda
breytilegu hitastigi eftir hlut-
verkaskiptingu svæða.
Það mun ekki ofreiknað að
80—85% af mannkyninu muni í
náinni framtið búa í borgum.
Allt bendir til að brauðstritið
taki þá ekki jafn mikinn tíma
og nú. Einnig sú staðreynd
mun stýra þróuninni til þess
vegar að fólk þjaripist saman
á tiltölulega afmörkuð svæði.
L'areiteeture mobiler er mögu
leg lausn á þessum vanda.
Það er heldur ekki óliklegt,
já í hæsta máta líklegt að meg-
inlöndin muni verða tengd sam
an með svífandi brúm sem einn
ig verði borgir, verksmiðjur,
hafnir o.fl. Hægt væri að hefj-
ast handa á að reisa slíka svif-
brú milli Frakklands og Eng-
lands, og gæti hún horið öll við
skipti lanöanna. Þetta er í
hæsta máta aðka'iandi og yrði
góður prófsteinn á umtalaðar
hugmyndir.
Ólafur Haukur Símonarson
þýddi.
20. sept. 1®70
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7