Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1971, Blaðsíða 5

AF MINNISBLOÐUM
Almenningsvagn
no. 12
inu, sem í staðinn kam, iikast
þvi, senn augasteinninn befði
og stónnerki.“
„Takið nú eftir,“ hrópaði
ræðuimaður. „Ég skai segja
ykkur sögu. —“ Athygli álieyr
enda hans var sem snöggvast
vakin af þessu loforði um eitt-
hvað, sem hug yrði á festandi
en það virtist þó ekiki sefa
hann, þótt garola konan hætti
að prjóna. Hann hreytti út úr
sér yfir hópinn: „Undur
og stórmerki“.
Svo tapaði hann þræðinum
gersaimíiega.
Hann strauk hendinni i si-
fellu um háls sér og vltnaði i
Shakespeare og því næst
Galatabréf Páls postula. Ræða
hans hægðist enn og komst úr
öllu rökrænu sambandi, enda
þótt Crashaw furðaði sig við
og við á því, hve sniðuglega
hann hliðsetti óviókomandi
hugmyndir. Þetta var likast
ræðu gamals mannSi, sem fer úr
einu í annað, og þráður eng-
inn tii, nema undirmeðvitaður.
„Þegar ég var í Simla,“ sagði
hann og setti i brýnnar eins
og til að forðast sólglampann,
en kannski frostið, þokan og
óvistlegur salurinn hafði hj<álp
azt að því að kæfa minningar
hans. Hann tók enn á ný að
fullvissa þreytta áheyrendur
um það, að andinn dæi eíkki,
þegar Mkaminn dæi, heldur
starfaði líkaminn aðeins fyrir
vilja andans. Maður yrði að
þráast við, takast á við vand-
amn . . .
Átakanlegí, hugsaði Cra-
shaw með sér, hvemig hann
heldur dauðahaldi í trú sína,
fárveiibur maðurinn. Það var
þvi likast, sem lífið væri deyj
andi einkasonur hans, og hann
vildi halda við hann einhvers
konar samfoandi áfram . . .
Crashaw var réttur miðd úr
áheyrendahópnum. Miðinn var
frá Brown lækni, litlum, tovik-
um manni á þriðja bekk; hann
var i miklu eftirlæti meðal fé-
lagsmanna fyrir efagimi sína.
Á miðanum stóð þe.íta: „Gefaið
þér ekíki fengið hann til þess
að þagna? Maðurinn er ber-
sýnilega fársjúkur. Og hvaða
tilgangi þjónar þetta raus
hans líka?"
Crashaw leit út undan sér
og upp i laftið og fann með-
aumkun sina bráðna undan
hæðnislegu augnaráðinu, sem
siífellt elti hann, og lyktinni, af
boðslega sætri, senn lagði úr
vasaklút Weavers. Maðurinn
var „utangarðsmaður"; það var
bezt að ÍLetta upp á honum í
foringjaskránum, þegar heim
kæmi.
„Ótviræð sönnun," sagði
Weaver og dæsti með skræk-
um hvini milli orða. Crashaw
lagði úrið sitt á borðið, en
Weaver virti hann ekki viðlits.
Hann studdi annarri hendi á
borðröndina og hallaðist fram
á hana. „Ég skal færa fram,"
sagði hann og gerðist nú æ
óhægara um miái, „ótviræða
sönn . . .“ Rödd hans varð að
sargi og þagnaði, eins og nál
að leikinni hljómpílötu, en
þögnin varði ekfki lengL Ur
sviplausu andlitinu barst
hljóð, sam líktist helzt háu
mjáimi og vakti áheyrendur á
ný til athygli. Hann fjylgdi þvi
eftir, og enn án nókkurra
merkja um geðshræringu elieg
ar skilning, með nokkruim
óskiljanlegum hljóðum, lágu
hvísli og einstaka óþýðum tóni
og hamraði jafnframt mieð fingr
unum á borðplötuna. Hljóðin
köliiuðu fram i hugann ótalda
miðilsfundi, stjarfan miðilinn,
bjöilubumbuna, hvíslað blað-
ur framliðinna ástvina í
rökkrinu, óvistleg, loftlaus
herbergL
Weaver settist hægt í sæti
sitt og lét höfuðið falla á bak
aftur. Gamalli konu varð
um og ó og fiór að snökta og
Brown læknir klöngraðist upp
á ræðupallinn og laut yfir
hann. Crashaw ofursti sá hönd
læknisins titra, er hann tók
upp vasakSúiinn og Qeygði
honum frá sér. Crashaw fann
aðra og óviðfeildnari iybt ber-
ast að vitum sér og heyrði
Brown lækni hvisla; „Komið
þeim öllum út héðan. Hann er
dáinn.“
Hann var óvenju bugaður í
máli af lækni vönum alts kyns
dauðsföíllum. Áður en Crashaw
varð við bón hans kíkti hann
yfir öxl Browns læknis á hinn
látna. Útlit Weavers majórs olli
honum órólerka. Á lamgxi ævi
sinni hafði hanm séð menn
deyja á margan hátt, menn,
sem féliu fyrir eiigin hendi og
rnenn, sem féLlu á vigvelLinum,
en aldrei svo afdráttarlaus
merki dauðleika. Likið hefði
sem bezt getað verið búið að
liggja heillengi í sjó, áður en
það var fiskað upp; höldið á
andlitinu virtist við það að
det a af, eins og ofþroska
ávöxtur. Svo það oUi honum
ekki mi'killi furðu, þegar hann
heyrði Brown læfkini hvisla:
„Það hlýtur að vera liðin vika
frá því maðurinn dó.“
Það, sem oili ofurstanum
mestrar hugsumar var yfirlýs-
ing Weavers um „ótvíræða
sönnun"; likast til hafði hann
átt við sönniun þess, að andimn
lifði efnið, væri ódauðlegur.
En allt, sem hann hafði með
vissu sýnt fram á, var það, að
án hjlálpar Mkamans, hrömaði
amdlnn á einni vikiu og varð að
hvísluiðum þvættingi. Það var
afLt og sumt.
Strætisvagnastæði, moldrok.
Hún gnæfir fremst í röðiimi af
huldum og óumdeilanlegwn sér
réttindum, umfangsmikil eins
og foldgnátt fjall. „Æ!“ Engin
viðbrigði. „Æ, þetta er sárt!“
Seint og síðarmeir leit hún aft-
ur og niður fyrir sig með hæg-
filmuhraða. Þrjár undirhökur
gengu úr skorðum við átakið.
„Hvað er sárt, maður minn?“
Hún talaði í flötiun skýrslustíl.
Ég stundi. „I»að er hællinn . . .“
En hún skildi okki bend-
inguna, ég var líka orðinn nef-
sveittur, því rétt í þessu steig
einhver ofan á hinn fótinn, ein
mitt þegar ég var að harka af
mér rokna síðuhögg. Málið var
útrætt, og hún hratt frá sér að
vífandi unglingi. Hann gretti
sig, og blés gúmmíhlöðru upp
að vitunum á virðulegum eldri
manni. Honum hrá nokkuð, og
rak hnakkann í næsta mann
fyrir aftan. í sömu andrá kvað
við skræk rödd: „Ég var nú á
undan yður . . .“, og hjaðnaði
niður í iðrandi þögn. I»að var
smávaxinn grámyglulegnr mað
ur með skökk og óhrein gler-
augu, sem skaut þessu að þeirri
fremstu. Sjálflærður snikkari,
sennilega giftur og magaskor-
inn, hugsaði ég, laut áfram
imdan köldum andardrætti á
hálsinum — og rak ennið í
hattnælur konunnar fyrir fram
an mig. Snikkarinn gaut skelfd
um ásölumaraugum á þá
fremstu. Hún nísti hann augna
blik með aiigiinum — og hann
gufaði upp á staðnum. Gömul
saga, lmgsaði ég. „Ég er vön
að vera fyrst hér,“ yfirlýsti sú
fremsta í sama skýrslustílnimi.
Eftir þrjár tilraunir og mikið
hvæs, opnuðust vagndymar, og
sú fremsta steig þiingum og
hægmn skrefum inn — með sín
um hraða. Vagnstjórinn leit
upp og andvarpaði. Veslingur-
inn, þetta á sér þá langa sö^u,
hugsaði ég, og hnaut um stærð
ar gat á gólfdúknum. Vagnínn
hallaðist venju fremur þegar
hún settist, en rétti við afttír
er skuggahjörðin á eftir henni
smátíndist inn. Snikkarinn
skauzt eins og nuis í autt sæti.
I»að var komin dögg á gleraug
un. Ég settist gegnt þeiiTÍ
fremstu. Nú voru allar undir-
hökurnar komnar í réttar
skorður. Augun voni eins og
pottjám i sárið. Feitar hendur,
enginn hringur. Tröstespiser,
of mikið sælgæti, hugsaði ég.
Farið í sjoppu á kvöldin. „Síð-
asta blaðið af „Djörfum ástum",
þrjár rjómasúkkulaði með rús-
ínum, eimi sígarettupakka og
tvo kók.“ Hún einblíndi á snotr
an steinhring, sem ég bar.
„Hvemig náðu þér í þennan
hring, maður minn?“ Það tók
mig augnablik að raða saman
brotuniim, síðan svaraði ég
stundarhátt: „Ég stal honurn."
Margir flissuðu, snikkarinn rak
upp kvumpna hláturroku —
svo steinþagnaði hann, og var
horfinn. Hún nennti þessu
ekkl lengur, og fór að horfa á
ekkert út um örþrifaráð latra
strætisvagnafarþega — glugg-
ann. — Langdregið hemlaísk-
ur, náð næstu stöð. Gömul
kona, lítið meira en skýluklút-
ur og mjóir leggir, þumlungaði
Sig inn. Á hæla hennar kom
bústinn og andstuttur hjassi.
Aðkenning af astma, hugsaði
ég, dró nagla úr sætinu, og stóð
upp fyrir gömlu kommni.
Hjassinn varð á undan henni.
„Ég stóð upp fyrir gömlu kon-
unni.“ Svarar hjassinn: „Ég
sá enga gamla konu“ — og fór
að horfa út um örþrifaráðið.
Hún stóð þarna í tinandi um-
komuleysi gamalmeima, þar til
hressileg „skvísa", sem jóðlaði
tyggigúmmí á methraða, stóð
upp fyrir hemii — og fussaði
um leið á einkeimilega jarðfast
an nagla með slútandi hatt á
koUinum. — „Brýturðu ekki
eggin mín, strákur!" Það var
holdgröim og tóbaksgul kona,
sem hreytti þessu í freknóttau
patta, „Hvaða egg,“ sagði
hann, tróð sér af tar í vagninn,
og samstundis kvað við kór af
formælingum. Meðan jiessu fór
fram greip konan með blauta
pokann eldsnöggt imi stöngina.
að fara oní mann, eða
hvað?“Það sá á hattkoU aftan
við hana. Sem ég horfði á hinn
glataða eggjarétt síga yfir ný-
hreinsaðan frakkann, í ban-
vænan poll á gólfinu, var arg-
að aftan úr vagninum:
„Kvadda maður, á ekkert að
stoppa og bnrt með bífurnar
á jiér, stráknr!" „Getið þér
aldrei lært að hringja?“ svar-
aði vagnstjórinn, og nam stað-
ar þegar fremsti farþeginn
steig ofan á gírstöngina, og
þerraði nm leið blóð eftfr brot
úr franiniðunni af jieirri liend-
inni, sem hann studdi eklri á
öxl vagnstjórans. Ménn þyrpt-
ust út í ráðvilltum linappi,
með brambolti og sársaukavein
um. Vagnstjórinn snýtti sér,
setti í annan — fyrsti var bil-
aður — og ók til móts við ný
ævintýri á næsta leiti. Það
tókst, og fyrsti farþeginn brölti
inn. Mesta menningarþjóð í
heimi, miðað við fólksfjölda,
hugsaði ég, og dró fæturna
inn undir sætið til öryggis —
beint ofan í eggjapollinn, sem
sú fyrsta féll í með þimgum
dynk, þfegar hemlarnir virknðn
óvænt á síðustn stöð. „Svo kem
ur annað vers . ..“
Egill.
26. september 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5