Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1971, Blaðsíða 12

ið miikil von uim að kcxmast liís
af í svo mikluEm sjó, ef legu-
færið hefði bilað. Þess vegna
var allt kapp lagt á það, að
verjast þvi.
Á meðan rokið sfcóð, hötfðum
við ekkert ráðrúm tii að tala
saman. Það voru því ðklki lítil
viðbrigði þegeir við gátum all-
ir sezt við heitan ketilinn, og
sagt hver öðrum, hvaða áhrf
svona löng og hörð fangavist
hefði haft á okkur. Eigi varð
annað séð, en að við værum
allir óskemmdir og hefðum
enn venjulegan starfsþrótt og
matarlyst.
Hvað var það nú, sem gaf
okkur þennan Utt sklljanlega
lífsþrótt, þó við í svo langan
tima nytum ekki sveifins, fœðu
eða hvíldar, og værum svo
lengi holdivotir? Það mundi
vera þýðingarmikið að geta
svarað þessari spurningu af
fullri þekkingu.
Vitanlega gat ég sjálfur,
ekki haldið sjómennskunni
áfram, þar sem ég þá hafði
allt öðrum hnöppum að
hneppa. Dalamenn höfðu um
þetta leyti lagt fölur á skipið
til vöruflutninga milli Hvamms
fjarðar og Stykkishóims. Ég
seldi þeim því skipið, og sendi
það vestur með Friðriki Ólafs-
syni, dugnaOar sjomanni, sem
lærði að stjórna vélinni.
En því miður nutu þeir skips
ins stutta stund þvi það mun
hafa sþhkið i röstinni við
Hvammsíjörð, er það var að
fíýtja vörur til Stykkishólms.
Framhald í næsta blaði.
Howard
Hughes
Framhald af bls. 10.
ast undir uppskurð, en kom
ekki aftur.
Hvað tækniáhuganum við-
kemur, minnist hann kanmski
þess dags, þegar faðir hans
neitaði að kaupa handa honum
mótorhjól. Hann var tólf ára og
hann hjó sér sjálfur til mótor-
hjól hjálparlaust i vinnuskúr í
garðinum. Að lokum er svo að
geta um flugvélaáhugann.
HANN SMÍÐAÐI SJÁLFUR
FLUGVÉU
Þegar hann varð fjórtán ára
hafði faðir hans lofað honurn,
að hann mætti sjálfur velja sér
gjöf. Litli-Howard vildi fá að
fara upp í flugbát. Hann hafði
séð einn slikan nokkrum dög-
um áður, og þar með voru ör-
lög hans ráðin.
Átján ára að aldri missti
hann föður sinn. Stóri-Howard
dó og lét syninum eftir álitlega
fjárupphæð. Hann lét allt sitja
á hakanum til þess að geta
sjáifur fengizt við smiðar í flug
skýli einu, þar sem hann smíð
aði nýstárlegar flugvélar. Og í
þeim settd hann mörg heimsmet
og kærði sig kollófctan um all
ar hættur.
Hann var því tæplega þrítug-
ur að aldri orðinn, það sem eng
inn hafði áður verið, glaum-
gosi um'kringdur af konum,
ríkasti piparsveinn í Ameriku,
sérvitrasti kvikmyndaframleið
andi í Hollywood, og hetja á
hetjulegasta sviði þessara tíma,
sviði flugsins.
Og það var þá, sem hann
hvarf skyndilega. Hann hvarf
úr lífi fólksins.
„Ég hef aldrei haft áhuga á
fólki," sagði hann. „Ég hef
ekki áhuga á öðru en tækni
og vísindum."
Hann leigði í fyrstu geysi-
stórt sveitasetur, sem byggt
var sem eftirliking af Loðvíks
15da stíl, í Kalifonniu, og um
þennan stað var stöðugt hald
inn vörður. Hann fór þaðan
aldrei út nema með leynd og
dulbúinn og var aldrei í fyigd
með konu sinni, Jean Peters,
fyrrverandi leikkonu, sem fór
sinna ferða, en svaraði aldrei
neinum spurningum viðvikj-
andi manni hennar.
Konur hafa aldrei gegnt
miklu hlutverki í Xifd Howard
Hughes, þrátt fyrir að slúður-
dálkar blaði hafi bendlað hann
við flestar frægar leikkonur í
Hollywood. Jean Peters hefur
yfirgefið hann. Það var varla
hægt að búa með honum, þar
sem hún gat aldrei vitað hvar
hann var niðurkominn. Hann
er varla lengur annað en rödd
í síma.
1 lokaatriðd myndarinnar
„Citizen Kane“ deyr auðkýf-
inguriim einn og yfirgefinn.
Hann tekur upp gierktllu, sem
hann lék sér að, þegar hann
var lítill drengur. Þegar kúl-
unni er snúið við er eins og
snjói innan í henni. Hann græt
ur. Yfir hverju mun Howard
Hughes gráta?
Upphaf
bílaaldar
Framhald af bls. 7.
ekki enn farið í gang í tíundu
tilraim, var kallað á þjóninn.
Margir framleiðendur reyndu
hver sína uppfinningu við að
ræsa bílinn úr bílstjórasætinu,
þar á meðal klukkuverk og
þjappað loft (sem reyndar bar
árangur). En það var ekki
fyrr en árið 1912 að fyrsti bíll-
inn — Cadillac — með full-
komnum rafmagnsræsibúnaði
kom á markaðinn. Það var sér-
stök og sorgleg ástæða fyrir
því, að Henry Leland, stjórn-
andi Caddihac, skyldi verða
fyrsti framleiðandinn til að
nota þessa endurbót: Vinur
hans, Bryan Carter, sem einn-
ig var bílaframleiðandi, dó af
ígerð í brotnu kjálkabeini eft-
ir högg frá gangsetningar-
sveif, sem sló til baka.
Eftir að bíllinn var kominn
í gang og hoppaði út úr bíl-
skúrnum að hætti pokadýra —
því hinn frumstæði tengslisbún-
aður olii þessu jafnvel hjá fim-
ustu ökumönnum — var ósenni
legt að ökuferðin, sem í vænd-
um var, yrði þægileg. Panhard
1891 var ennþá með hjólbarða
úr málmi, og þrátt fyrir til-
komu hjólbarða úr þéttu
gúmmíi á síðasta áratug aldar-
innar, urðu bíllinn og farþeg-
ar hans enn að þola heiftar-
legan hristing. Loftfyllir hjól-
barðar höfðu reyndar komið
fram fyrir þennan tíma.
Skozkur dýralæknir að nafni
John Boyd Dunlop hafði feng-
ið einkaleyfi á þeim árið 1888.
En Dunlop-hjólbarðinn stóðst
ekki hið erfiða álag, sem bíla-
hjólbarðar verða að þola, þar
eð hann var gerður úr ein-
faldri siöngu án nokkurs ytra
varnarlags.
Um miðjan áratuginn 1890—
1900 datt einhverjum það
snjallræði í hug að búa til hjól
barða í tveimur hlutum, innri
slöngu og ytri hlíf. Hafi fjór-
gengisvélin með þjöppun leyst
bílinn úr viðjum varðandi afl,
má segja hið sama um loft-
fyllta hjólbarðann varðandi
hraða. I>að var tilgangslaust að
hafa getu til aukins hraða ef
ökutækið liristist í sundur þeg-
ar ckið var yfir ójöfnur á járni
eða hörðu gúinmíi. Fyrsti bíll-
inn, sem var rækilega reyndwr
á loftfylltum hjólbörðum, var
Peugeot, sem Michelin-bræð-
urnir skráðu í Bordeaux-
Parísarkeppnina 1895. Tntt-
ugu og tvær varaslöngur og
hundruð viðgerða á leiðinni
nægðu l»ó ekki til að koma
bílniim í mark. Tíminn, sem
vannst með þeim ankna hraða,
sem hjólbarðarnir gerðu kleift
að ná, tapaðist tvöfaldur í
vinnu við að taka undan og
gera við. Iljólbarðarnir voru
smám saman endurbættir, enda
var það nauðsynlegt ef bílarn-
ir áttu að komast meira en 20
mílur á klukkustund, en á þess
um fyrstu dögum var sjaldgæft
að ekki þyrfti nýjan gang eft-
ir 1000 mílna akstur, og tæp-
ast var við því að búast að
menn kæmust hundrað mílna
vegalengd án þess að spryngi
einu sinni eða tvisvar.
Ef nútíðarökumaður með
enga reynslu af gömlum bíliun
ætti að setjast við stýrisstöng-
ina á elztu Daimier eða Pan-
hard-Levassor bílunum, fyndi
hann ekkert verkefni fyrir
hægri fótinn: Vélar þessara
bíla voru ekki með stillanlega
bensíngjöf, og af þvi stafaði
hið langdregna gnístur járn-
tanna, sem fylgdi hverri gír-
skiptingu. Það eina, sem tak-
markaði hraða vélarinnar, var
gangráður, sem kom í veg fyr-
ir að útblásturslokarnir opn-
uðust, ef vélin fór fram
úr vissum fjölda snúninga á
mínútu. Eina stjómin, sem öku
maðurinn hafði á hraðan-
um auk hemianna, var skrúfu-
búnaður í mælaborðinu, sem
gerði homun kleift að taka
gangráðinn úr sambandi, ef
hann vildi láta vélina snúast
hraðar. Rétt fyrir aldamótin
var farið að stjórna þessum
búnaði með fótstigi, og notkun
orðsins „accelerator" „flýt-
ir“ (þ.e. bensíngjöf) hófst. En
bensínstilling blöndungsins
var ennþá framtíðarinnar og
varð ekki alnienn fyrr en eftir
1903.
Það var nógn slæmt að hafa
ekki nema litla stjóm á hraða
vélarinnar, en hinn búnaður-
inn til að talanarka hraðann,
hemlarnir, hafði venjulega æs-
andi tilbrigði í för með sér í
notkun. Þetta skipti minna
máli þá en nú, þar eð færri
hindranir þurfti að forðast á
veginum, En hemlabilanir
voru svo algengar, að skop-
teiknarar samtíðarinnar, sem
höfðu andúð á bílum, skemmtu
sér ósvikið með því að sýna
bensínknúin skrímsli kremja
saklausa áhorfendur eða láta
þá brenna lifandi. Það var
reyndar ekki fyrr en 1910 að
fyrsti bíllinn, Isotta-Fraschini,
með hemla á öllinn hjólum,
kom fram á sjónarsviðið.
Herpibandshemlarnir, sem
dugðu skammt, ef bíll rann
stjórniaust aftur á balc nið-
ur brekku — algengur við-
bnrður, sem orsakaðist af vél-
arbiiun, brotinni drifkeðju eða
einfaldlega af því að ökumað-
urinn kom ekki bílnum í gír.
Gegn þessu var notuð sú frum
stæða lausn að útbúa bílinn
með digrum „járnkarli", sem
var hafður á lijöriun undir
bílnum og haldið í skefjum með
vír. Þegar ökumaður nálgaðist
brekku, var ætlazt til að Iiann
losaði vírinn, svo að járnkarl-
inn drægist eftir vegimun í 45
gráðu horni. Ef ökutækið byrj-
aði að renna afturábak, átti
oddhvass járnkarlinn að
stingast niður í veginn og
halda við bílinn.
Það, sem hér var sagt, deyf-
ir svolítið ljóma hinna gnlinu
ára. En hið furðulegasta við
þessa fyrstu bíla — Benz, Daiml-
er og Panhard-Levassor — er,
að þeir skyldu ganga jafnvel
og raun ber vitni. Margir mik-
ilvægustu hlutirnir í þeim
voru óvarðir og blöndungur
gat fyllzt af ryki eða stíflazt
af flugu. En algengasta bilun-
in var án efa sprunginn hjól-
Lesandi góðuT! Þú hefur eftirfarandi
spil á hendi:
A 8-4
V D-G-10-7-6-2
4 9-8-3
4 8-3
Andstæðingamir hafa komizt í 6 grönd
þaranig, að Suður sagði 1 grand og Norð-
ur 6 grönd. Nú átt þú að láta út. Hvaða
spil lætur þú út? Hjartadrottningu. Að
sjálfsögðu. Allir velja sama útspilið og
sagnhafinn gerði, þegar spil þetta var
spilað ekki alls fyrir löngu, en nú
skulum við athuga hvaða afleiðingar
þetta útspil hafði.
Norður
A K-D-7-3
¥ 9-5-3
4 K-D
4 Á-K-7-6
Vestur
A 8-4
¥ D-G-10-7
6-2
4 9-8-3
4 8-3
Suður
A Á-5-2
¥ Á-K-8-4
A Á-G-5
A D-5-4
Sagnhafi drap með ás
tígul 2. Næst tók sagnhafi 3 slagi á
spaða og 3 slagi á lauf og í báðum lit
unum á Austur 4 spil þanruig að sagn-
hafi fær ekki fleiri slagi á þessa liti.
Sagnhafi verður nú að reyrna eitthvað
annað. Hann veit að Vestur átti 6
hjörtu, 2 spaða og 2 lauf og á þarrnig
aðeins 3 tígla. Næst tók hann 3 slagi
á tígul og lét út hjarta 4. Nú er sama
hvað Vestur gerir, hann fær aðeins einn
slag. Hann má ekki gefa, þá fær sagn-
hafi slag á niuna í borði. Drepi Vestur
með gosanum verður hann að láta næst
út- hjarta og þá fær sagnhafi 2 síðustu
slagina á hjarta kóng og áttuna.
Þótt ótrúlegt sé, þá var útspilið þ. e.
hjarta, eina útspilið sem gefur sagnhafa
möguleika á að vinna spilið.
BRIDGE
Austur
A G-10-9-6
¥ —
4 10-7-6
4-2
A G-10-9-2
i, en Austur lét
] 2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. september 1971