Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1972, Síða 6

Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1972, Síða 6
t 1 grasi- og skógiváxinni Míð BfltamTnit frá gamla námúbænum Ketehum í Sagartannafjöllum í Idaho í Bandaríkj'unum stend ur tveggja hæða hús. 2. júlí 1961 kvað við skot- hvellur á neðri hæð þessa húss og segja má, að hann hafi end- urómað um allan heim. Þar féll fyrir eigin hendi rithöfundur- inrt Ernest Hemingvvay, tæpra 62 ára að aldri. Á efri hæðinni svaf þreytt feona, löngum köl'.uð Miss Mary, fjórða eiginkona rithöf- undarins. Emest Hemingway gerðist sjálfboðaliði í fyrri heimsstyrj- öMinni og ók sjúkrabifreið á ítalíu. 8. júli 1918, skömmu fyr ir 19. afmælisdag Hemingways stóð nafn hans á listanum yf- ir mikið særða Bandarikja- menn á Ítalíu. Hann hafði orð- ið fyrir sprengjubrotum, er hann bar mikið særðan mann í burtu úr eldlinunni og særzt alvarlega á fæti. 1 tvo mánuði Iá hann á hersjúkrahúsi í Milano. Þar hjúkraði honum amerisk hjúkrunarkona, Agnes von Kurowski, einkar fríð stúlka með glaðlega og blíðlega andlitsdrætti eftir myndum að dæma. Hemingway varð yf- ir sig áistfanginn af henni og er ekki vandi að imynda sér, að hún hafi einnig fljótt orðið hrifin af þessum töfrandi lag- ilega unga manmi, sem lá í rúm- inu og blístraði til að deyfa kvalirnar, en það var ráð, sem faðir hans hafði kennt honum, unguim dreng. Hemingway var vonbiðill Agnesar, þegar hann steig á land i Bandaríkjunum í janúar 1919, en hún sendi honum fijót- Iega afsvar, og átti hann lengi bágt með að fyrirgefa henni það. En þegar hann skrifaði „Vopnin kvödd“ um það bil 10 árum síðar, var honum engin launung á, að hún var fyrir- rnynd Katrínar í sögunni. Eftir heimkomuna til Banda- ríkjanna settist Ernest að í Ohicago og gerðist blaðamaður hjá vikublaði Toronto Star. Hjá vinum sínum kynntisit hann stúlku frá St. Louis, Hadley Riohardson. Hún hafði undan- farið stundað veika móður sína . í St. Louis, en huigðist nú lyfta sér upp i Chicago og efla þar frama sinn sem píanóleikari. Hadley var há, vel vaxin, myndarleg stúlka með gull- brúnt hár og glaðlegt og hlý- fegt bros. Þau Ernest gengu í hjónaband í september 1921 í Horton’s Bay í Miehigan. Ernest var þá 22 ára, en Hadley 26 eða 8. Hveitibrauðs- dögunum eyddu þau í sumar- húsi Hemingwayfjö'skyldunn- ar, Windemere, við Wallen- vatn, en þar hafði Ernest átt margar sólríkar stundir í æsku sinni við landbúnaðarstörf og ræfetun. Rithöfundurinn Sherwood Anderson kom þetta haust heim frá Paris. Hann hrósaði ölllum hlutum á meginlandinu, þar væri ódýrt að l.ifa og mjög frjótt og skemmtilegt fyrir rit- höfund. Hann lét Hemingway hafa nokkur meðmæ'abréf tii vina sinna í Paris, og um miðj- an desember lögðu ungu hjón- in af stað til Evrópu, en Ernest skyjdi verða blaðamað- ur Toronto Star á meginland- inu. Þau sigidu á gufuskipinu „Leopoildinu“ og nutu ferðar- innar í lúfeum mæli. Hadley /ar Ungur imaður á uppleið. Hér voru gangstéttar- Heiningway í París véifmgahúsin, kúltúr- ásatnt syni sinunt. iiin, skáldin og vaxtar- brodduriiui í listum: París árið 1925. Fjórar eiginkonur Heming- ways Anna María Þórisdóttir tók saman — Fyrri hluti eftirsótt sem pianól'eikari, og Ernest tók þátt í hnefaleika- keppni við atvinnumann frá Sal't Lake City. Meðcil meðmælabréfa Sher- wood Andersons var eitt til ameriska rithöfundarins Ger- trud Stein, sem dvaldist í Paris ásamt lagsfeonu sinni, Alice B. Toklas. Anderson bað ungfrú Stein, að vera þessum „unga og óvenjugáfaða" manni til aðstoð ar. Hadley og Ernest urðu góðkunningjar ungfrúnna Stein og Toklas. Þeim leið vel í ríkmannlegri og hlýlegri vinnustofu þeirra, þar sem allL ir veggir voru þaktir dýrmæt- um málverkum og eldur bramn á stórúm arni og þau drukku te og heiimatilbúna ávaxta- llkjöra. Alice Töklas sagði Hemingway, að hún ælti að halda uppi samræðum við giftu konurnar, sem einungis væru umbornar með þolinmæðd, á meðan ritJhöfundiurinn talaði við eigi'nimennina. Ungfrúnum geðjaðist vel að ungu hjónun- um, ekki síður eftir að þær komu í te til þeirra í litlu, fá- tæklegu íbúðina, þar sem svo þröngt var, að hin þrekvaxna ungfrú Stein varð að sitja á rúminu, sem stóð á miðju gölfi. Sökum starfs síhs varð Hem- ingway oft að vera fjarvistum frá París og konu sinni. 1 októ- ber 1922 voru Grikkir hraktir frá Litlu-Asiu af Kemal Pasha, frelsara og einræðisherra Tyrklands. Hemingway var viðstaddur brottflutning krist- inna Grikkja frá Þrakiu og skrifaði um það greinar fyrir blað sitt. Þegar Ernest kom aftur til Parisar, bættu þau Hadley sér upp aðskilnaðinn. Hadley var iðin við að skrifa tengdafor- eldrum sinum. Þetta skrifar hún um endurkomu Ernests: „Ég vissi ekki, að neinn gæti orðið svo glaður að fá annan til baka.“ Hún var mjög stolt yfir því, sem hann hafði feng- ið áorkað á ritvellinum í þess- ari ferð, en hann hafði orðið að gjalda það dýru " verði. Hann var alltaf veill í há'.si, og nú varð hann að taka kín- ín við hitasótt, og auik þess var hann þakinn skordýrabiti og óþrifum og varð að láta klippa sig mjög stutt til að losna við óværðina. „En nú er þessu öllu lokið,“ skrifar Hadley, „Og við erum saman aftur. Ég hef gert heilmikið til að lagfæra íbúð- ina, og hann er mjög hrifinn af þvi. Hann færði mér festi úr stórum, þungum Wang-perl- um og aðra úr rafi með stórum perlum og svörtum kórölium og silfri, en hana átti einhver konungborinn Rússi, sem nú er þjónn í Konstantínópel . . Eitt sinn var Ernest, á fundi í Lausanne í Sviss. Þar sem kamið var undir jól, gerði hann Hadley orð og bað hana að koma til sin og dveljast í Sviss yfir jólin. Hadley brást glöð við og fór að búa riiður farangurinn og tók öll hand- rit Ernests og setti í sérstaka tösku, en hann hugðist vinna að þeim í friinu. HadTey kom til Sviss, en farangurinn ekki. Að öllum likindum hefur hon- um verið stolið. Þarna huríu átján smásögur 0g þrjátíu ljóð auk heilllar skáldsögu. Margoft minntist Hemingway þessa áfalls sem hins mesta í lífi sínu til þessa. Hann kenndi Hadley um þetta, og mörgum árum seinna sagði hann við rithöf- undinn Aaron Hotohner: „Það sem konan mín grét yfir þessu, ég hélt að hún myndi aldrei hætta að gráta.“ Þau hjónih fóru í mörg ferða lög í fríum sinum. Um jólin vopu þau í Scihruns í Voranl- berg í Austurríki, og þaðan minnist Ernest ógleymanlegra skíða- og gönguferða og stjörmubjartra nátta. Á sumrin fóru þau til Spánar og tóku þátt i hátíðalhölduim í saimbandi við nautaat í Pampfona, Valen- cía og Madrid. En einna eftir- minnilegust mun þei.m hafa orð- ið gönguferð með vini sínum að vorlagi yfir snæviþakið St. Bernharðsskarðið og að koma „út í vorblæinn ítaliumegin", eins og segir í „Veizlu í far- ángrinum". Nú kom að því, að Hadley varð barnshafandi. Þegar Ernest varð það ljóst, fór hann að morguniagi í heim- sókn til Gertrud Stein. Hann fékk morgunkaffi og sat og spjallaði fram yfír hádegisverð, sýndi engin merki um brottför síðari hluta dagsins og þáði boð ungfrú Stein um að borða kvöldverð. Það var fyrst kl. 10 um kvöldið, að hann sagði henni fréttirnar, feiminn og uppburðarlítilil. Þegar Ger- trud Stein óskaði honum til hamingjú, bandaði hann hend- inni óþolimmóður og sagði: „Ég er of ungur til að vera faðir.“ 10. október 1923 fæddi Had- ley hraustan og myndarlegan son. Hann hlaut nafnið John Hadley Nicanor Hemingway, en var oftast kallaður Bumby. Gertrud Stein var guömóðir við skírnina, og þær ungfrúrn ar kepptúst við að sauma og prjóna gjalfir handa barninu og igáfu foreldrunum vélmein.t- ar en fremúr öhentugar ráð- leggingar. 1 boði hjá kunningjum sínum í París, hittu Ernest og Hadley í fyrsta sinn Pfeiffersyisturnar, Pauline og Virginíu, frá Ark- ansas. Þær voru báðar smá- vaxnar og útlimagrannar og minntu á veikbyggða spör- fugla, stuttkWpptár og „með topp“. Paúline vann við Paris- arútgáifu bimaritsins „Vogue“, en vini hennar grunaði, að raunveruleg ástæða fyrir dvöi hennar i Parts væri að leita sér að Hæfum eiginmanni. Vel klædd og mjög vel að sér um allar tízkunýjungar horfði hún full meðaumkunar á ein- föid, slitin föt Hadley. Þegar þær systur ■yfingiáfu samkvæm- ið, klæddist Pau'line fallegri loðkápu. Ernest sagði, að sér hefði falllð miklu bebur við Virginíu. „Mér þætti gaman að bjóða henni út i kápu systur sinnar,“ sagði hann. Fljóttega komu þær systur í heimsókn til Hadley og Bumby í litlu fátæklegu ibúðina. Á eft i>' sagði Pauline við vinkonu sína, að sér hefði bru.gðið þeg- ar hún sá, hvaða lifsskilyrði Hemingway bauð konu sinni og barni i nafni listarinnar. Húsbóndann sjállfan sá hún inn um dyragætt, þar sem hann lá uppi í rúmi og las, ógreiddur og órakaður. Henni fannst hann fremur ruddaleg- ur bæði í hegðun og útliti ,og gat ekki skilið, að Hadley gæti þolað slíkt líf á þvilikum stað og með þvDikum manni. En fljótlega breyttist skoð- un Pauline á honum, og hún tók nú að venja komiur sínar til Hemingwayhjónanna og gerð- ist mikil vinkona Hadley. I>es- emberdag einn mætti virikona Pauline henni á götu í París, þar sem hún var að kikna und- ir þungri byrði, sem reyndist vera skíði og skíðaútbúnaður. Pauline útskýrði h'læjandi, að hún væri að fara til Austurrík is, þar sem hún ætflaði að dvelj- ast með Hemingwayhjónunum um jólin. Hún hefði aldrei stig- ið á skíði, en Ernest hefði !of- að að kenna séir. Henni vat- þó hjartanlega sama, þegar hláku gerði og ekkert varð úr skiða- iðkunum, henni vat- nóg að vera í návist Ernests, sem hún var nú orðin alvar'.figa ást- fanigin af. Þessu ástandi lýsir Ernest á þann veg í „Veizlu í farángrinum“: „Úng ógift kona kemur sér um stundarsakir í mjúkinn við gifta konu únga og gerist trúnaðarviniur hennar, flytur inn á gafil hjá bónda og húsfreyju í boði þeirra og fer síðan hugsunar- laust í mesta» sakleysi, og sví'fst þó einskis, að búa sig undir að giftast bóndamum . . . Bóndi hefur hjá sér tvær lag- legar stúllkur að verkalokum. önnur er ný og ókunn, og ef illa fer þá elskar hann báðar . . . Það er lifað dag af degi og því unað, sem unað er . . . Síðán uppihefst lygi með léiða .'. .“ Þegar Pauline frétti, að Ernest ætlaði í viðskiptaerind um til New York, gerðist hún svo djörf að segja, að ekkert vildi hún fremur en fara með homum. Ekiki varð það þó, en þau hittust í Paris fyrir brott- för hans, og er hann kom aftur frá New York, sleppti hann ekki aðeins einni heidur þrem- ur lesturn til Ausburríkis, þar sem Hadley beið hans með Bumby. Hér fer á eftir lýsing Hem- inigways í „Veizlu í farángr- imum“ á komu sinni ti! Vorarl- berg: „Þegar ég kom auga á konu mína aftur hvar hún 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19. marz 1972

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.