Lesbók Morgunblaðsins - 19.03.1972, Blaðsíða 10

Spurningar
1: Af hverju skrifar þú um kvikmyndir?
2. Er nokkur t^stæða fyrir íslenzku þjóðina, til
að sækiast eftir kvikmyndalist, innlendri
sem erlendri, þegar hún hefur bókmenntir
og aðrar listgreinar fyrir?
3. Telur þú, að eftirtalin skilyrði séu naxlðsyn
þess, að tslendingar geti talizt búa við
kvikmyndamenningu, eða viltu nefna ein-
hver önnur, sem þér finnst mikilvægari.
Ef ekki, raðaðu eftirfarandi atriðum í röð
eftir mikilvægi þeirra.
I. Aðstaða á grundvelli kvikmyndalöggjaf-
ar og kvikmyndasjóðs til að skapa kvik-
myndir.
II. Möguleikar á að sýna þær kvikmyndir,
sem framleiddar yrðu hér heima og
að koma þeim inn á erlendan markað.
m. Tækifæri til þess að sjá það bezta, sem
gert er í kvikmyndaheiminum, svo að
okkar eigin kvikmyndaframleiðsla ein-
angrist ekki, heldur taki mið af því
bezta og standist samanburð við það.
4. Hvert er hlutverk kvikmyndahúsanna? Hafa
þau einhverjar skyldur gagnvart áhorfand-
anum og menningu landsins, eða er staða
þeirra svipuð og venjulegrar gróðaverzl-
unar?
5. Hvernig er kvikmyndavali kvikmyndahús-
anna háttað nú? Vantar nokkuð upp á að
við fáum að sjá það athyglisverðasta, sem
framleitt er hverju sinni, þótt nokkur drátt-
ur verði á að kvikmyndirnar berist?
6. Hvaða gildi hafa mánudagssýningar Há-
skólabíós? Telur þú, að þær hafi áhrif á
myndaval annarra kvikmyndahúsa? Er hugs
anlegt, að sérstakur áhorfendahópur mynd-
ist um þessar sýningar og fæli frá almenna
aðsókn að þeim?
7. Hver er ástæðan fyrir því, að kvikmyndir
eftir ýmsa nýja og jafnframt þekkta og
virta kvikmyndahöfunda, sem hlotið hafa
ótvírætt lof erlendis vekja ekki áhuga hins
íslenzka kvikmyndaáhorfanda? Réttlætir
þessi staðreynd þá skoðun kvikmyndahúsa-
eigenda, að ófært sé að sýna slíkar kvik-
myndir, sem hlotið hafa kenniheitið listræn-
ar kvikmyndir, hinum almenna kvikmynda-
hússgesti?
8. Hvert er hlutverk þeirra, sem fást við að
skrifa um kvikmyndir? Á hvað Ieggur þú
höfuðáherzlu í skrifum þínum?
9. Telur þú, að kvikmyndagagnrýni og fréttir
hafi áhrif á, hvaða myndir kvikmyndahúsin
taka til sýninga?
10. Hvaða skilyrði þarf kvikmyndagagnrýnand-
inn að uppfylla (þekking, afstaða til póli-
tískra mynda, tízka og sígildi) til þess að
svara kröfum þeim, sem áhorfandinn og
lesandinn gera til hans?
11. Lest þú erlend kvikmyndablöð? Hver? Er
þörf fyrir íslenzkt kvikmyndablað eða jafn-
vel íslenzka þýðingu góðs erlends kvik-
myndablaðs? (Sbr. franska ritið Cahiers du
Cinema og enska þýðingu þess).
Kvikmyndir
AÐ TJNDANI’ÖRNU hefur niátt finna sívaxandi
áhiura hjá fólki á kvikmyndum og ekki hvað sízt
þeim myndum, sem ekki eru fferðar fyrir afþreyingr-
una eina. Ilér er á ferðum sannkallaður álmui á vel
gerðum myiidum, sem hafa eitthvað sérstakt fram að
fœra og- vakið greta til umliugsunar um nokkur þau
vandamál, sem alla varða. Sú tízka að fara I bió
einungis til þess að fara í bíó hefur verið á undan-
haldi, enda þótt ekki sé þar með sagt, að fóik
skreppi ekki enn í bíó til þess að slappa af oij slá
áhyffgjum á frest. „É«; verð fyrst og; fremst var við
áhujraleysið á svonefndum listrænum myndum í eldri
aldursstisum íslenzkra kvikmyndahúsgresta/'
segir Björn Vignir Sifturpálsson, einn þeirra möi’ffu,
sem nú fást við að skrifa um kvikmyndir. Kvik-
myndaskrif hafa vafalaust aldrei verið jafn fjöl-
skrúðug; í íslenzku kvikmyndalífi og; nú, enda í bein-
um tenffsium við hinn aukna áhuffa kvikmyndahús-
ffesta. Þetta hlýtur fólk að finna. A.m.k. er citthvað
alveff sérstakt við að sitjá í troðfullu Háskólabíói
hverja mánudaffssýninffuna á fætur annarri, eftir að
hafa vanizt árum saman ffisnum sætaröðum í því
stóra húsi. Einniff má heyra í strætisvöffimm off á
ffatnamótum fólk ræða sín á milli um dðmana, sem
myndir fá í fimmtudaffskvikmyndasíðu Morffunblaðs-
ins, en hún, ásamt sunnudaffskvikmyndasíðu I»jóð-
viljans, eru orðnir fastir liðir, sem teknir eru til at-
huffunar í amstri hversdaffsleikans. Skrif þessara
ötulu manna ráða stundum miklu um hvaða bíómynd
fólk fcr að sjá. Jæikur því ekki ýmsum forvitni á að
vita einhver deili á kvikmyndaffaffnrýendunum, sem
bcinlínis eða óbeinlínis hafa áhrif á bíóval þeirra?
Kvikmyndaþátturinn fferir a.m.k. fastlcffa ráð fyrir
því. 1 þessum off tveimur næstu þáttum verða l»vi
kvikmyndaffaffnrýnendur daffblaðanna kynntir með
því að leffffja sömu spurninffarnar fyrir þá alla. I»ess-
ar spurninffar, sem fylffja hér á eftir, ættu að leiða
skoðanir hvers um siff í ljós, og; jafnframt fylffir
hverjum örstutt æviáffrip, sem þeir sjálfir hafa tek-
ið saman. Spurninffarnar ættu að auki að varpa
ljósi á þá hlið fslenzkrar kvikmyndamenninffar, sem
einkum snýr að ffaffnrýnendum og- vekja til frekári
umliuffsunar og; umræðu. Athuffað verður m.a. livort
kvikmyndahúsin taka næ gjanlegt tillit til áliorfenda
sinna og; svara auknum áh uffa þeirra með markvissu
myndavali.
SIGURÐUR
SVERRIR
PÁLSSON
Persónulýsing: Aldur 26. Stúdentspróf frá M.R. 1965, stund-
aði nám í heimspeki í Háskólanum árið eftir. Eyddi árun-
um 1967 og ’68 á kvikmyndaskóla í London. Starf: Kvik-
myndatökumaður við sjónvarp.
1: Af eigingimi. Ég geri það
til þess að þurfa að kryfja
þær myndir, sem ég sé, læra af
þeim en ekki bara gleyma þeim
um leið og ég stend upp úr
sæti mínu, að sýningu lokinni.
2: Alveg tvímælalaust. Hvers
vegna er hins vegar efni í heil
an þátt.
3: Mér virðist þessi spurn-
ing það vel orðuð að hún standi
undir sér sjálf. Ég játa I. H.
og II. lið en vildi kannski
bæta IV. lið við: Kvikmynda-
safn og kvikmyndafræðsla á
þess vegum.
4: Hlutverk þeirra ætti að
vera að sýna sem fjölbreytt-
ust sýnishorn af því, sém gert
er af kvikmyndum í heiminum
og þar í liggur skylda þeirra
til áhorfenda. Gróðasjónarmið-
ið er hins vegar látið ráða í
allt of mörgum tilvikum.
5: Vali og vali ekki. Eftir
því sem ég kemst næst eru
þessi vesalings kvikmyndahús
okkar þrælar bandarískra auð
valdsfyrirtækja, sem píska
þau áfram og skipa þeim að
sýna alla sina framleiðslu.
Hvers vegna kvikmyndahúsin
láta þrælka sig svona er mér
ennþá hulin ráðgáta.
6: (a) Gildi mánudagsmynda
er ótvírætt og þessa viðleitni
ber að þakka i einu og öllu:
(b) Að einhverju leyti. Mér er
kunnugt um það, að ef einhver
mynd svo mikið sem lyktar af
því, sem mætti kallast list eða
menning, þá neita ákveðin
kvikmyndahús algjörlega að
koma nálægt henni. Enda
líta þessir kvikmyndahús-
eigendur á mánudagsmyndir
sem sína ruslakistu, í hverja
þeir geti fleygt þvi, sem þeir
ekki þora að snerta sjálfir.
(Hér komum við annars inn á
anzi merkilegan hlut: hvernig
geta kvikmyndahúsin sneitt
að vild hjá þeim myndum, sem
þau álíta listrænar á sama tíma
og þau þykjast nauðbeygð til
að sýna myndir, sem almennt
kaliast rusl?) (c) Það er þvi
miður hugsanlegt.
7: Mér finnst felast í þess-
ari spurningu röng fullyrðing.
Þetta er upp og ofan eftir höf-
undum og myndum, auk þess
sem þær vekja yfirleitt allar
áhuga, bara mismunandi mik-
inn. Ástæðan fyrir þvi að ýms-
ar myndir eftir þekkta höf-
unda ganga ekki í almenning
tel ég að sé að hluta til sú,
að áhorfendur eiga þess
ekki kost að kynnast þessum
höfundum og þar er kvik-
myndahúsunum sjálfum um að
kenna. Þau hljóta að ein-
hverju leyti að móta smekk
gesta sinna og þau hafa kosið
að höfða til lægstu hvata
þeirra til að auðgast á, ganga
beina breiða veginn, í stað
þess að kynna fyrir þeim og
gera þá móttækilegri fyrir
betri myndum. Það er engan
veginn afsakanlegt að húsin
sneiði hjá margumræddum list
rænum myndum, og það væri
alls ekki fráleit hugmynd, áð
þau yrðu skylduð til að sýna
Framh. á bls. 12
19. marz 1972
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS