Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1972, Qupperneq 16

1 I t : t H T™ U kSUþ' j IþíN MmM; - §P!!Pt»i K Hd A«5;l RW€>- s Lbs>‘ TÉ5 = U I.R pk- UM S&í Misf 8| |HHÉB RR'Ð AAÍ |
j 1
1 s HÝR2- RR iMfó'ó.
jL_ FUCxL- 1 Tflá .. 1101131]
KVÆÖI PLV'T- IRlMlJ mRi
< $EFAK yfrk:- fær/ | cao.- lec«uR ui tJftÞ- l (VT/V/ TbVN
FLJói flTALD 5K-ST ÍKFi.
þfjUT 'P 5'
KfNT H 'dPB' 'OTT- IFM i Sicóu S£F FA MOA- MðRK- V 1 N O' URIWW FUkL- JjsfiY
FfRUNJ- í F/JI
FoR- NAFN DRVKk URIfJM 5 khrt:- CntiPdrt FAHGfl- BöR KbM- ftsr L'itr- flMÍ* Hur- IRN
H-Rd NePW KRPfJ JKÍT4R
F MO" |K& \AVNT FAUA PM.K- 1 N M 5NÚ- 1N N S&Rhlj;
FLSKA íRíÐte Lew\t>
VéhK- F/ER' FLJOT- U flu©-
FLULA Kvew- hffíFR
lam HLUTAÖ eiGAMfcl £LO- iTÆi>\
\lihim n&n
HU6AK þU(2.E>- uR ■ 6 M D- » M 0. Dou\ ' LR/JÚ
ÍMA'- O R£> Uuö
k m Ð - F£LrLZ 1 nJ ÍX P,n.tmR 1 Kv^Kf- KAFfl ■ F U 0 L' F\R
J lýLfíi- RO- EFL[ ULEYT- UN R
KROSSGÁTAI m
lesbókarI
MORGUNBLAÐSINSI krossgátu
7V uCst ÍS 2 t'n*- B n**0 jrVffk’ Ift && l/Jft m «!!? OVR SL 'jn» SV&-
M r)V,, -4-5» -J- Ð R fl U ú u K H E i 5 Æ Vc 1 R 1; a K K
ÍLua. IADIB 0' U LANO' ft N 1 Ézío A F L A \ Vowpn IMPj F ú L 'fMCat, KifoFP A £ L 1
1 o L U U 5 U D D « g L 1 N A R 1 N N L A' N
(in- D K h ■Ás'zL. s K Ý R FftL- (NK D u L 1 N N g 1 N N A N SdNl- nti. M N
YcRU- íia T R U K K U K Þróri ft i> U R L V NAFfl 1 N A kAKlJ 1 /N
N A 6 A\ A' é U A R u T J A*n K N E T T 1 N Á N A
£ L l F L Á N D \ K s 0' N N 1 i? K U L
ú* A s> N A K M A 1 s> A R nhflri A N A MN.Kr A •D
Kcki- A'>r N A' L ö N L. Á* 1 * * * N RN? L r K A ■R iwk- iöFT N Ý' R -aj sriTA K u
Hac.f<- fl D- & R fc 0 D ö') íiirv Utug ■£: L u N Ge 1 N N éWfA A R K YAÚTi- h'R. A d A R.
END- IRU 1 H a œ u L N) Á5 L SK.vr. A N N A ■R A' L F u R 1
'iK/tD ua. N /£ i N- 1 K- ft«F- L£l»« A' N A F N A P A' I- N1 \>: úfl. d A K N
Sa N K R 0' N A K N A tnn»- L A 9 9 1 K N- BT- url- á; R. Á 1 N
Hinn umdeildi
turn
Framh. af forsíðu.
Það hefði að sjálfsögðu mátt
reisa eina myndastyttu til viðbót-
ar og hafa Hallgrim frakkaklædd
an eins og hina. Það má líka
stuðla að því að verk hans lifi
með þjóðinni og á þann veg verð
ur skáldið bezt heiðrað. Þriðji kost
urinn er að reisa veglega kirkju
til minningar um sálmaskáldið í
Saurbæ — og nú má það kallast
vel á veg komið. Slíkt framtak er
góðra gjalda vert, hvort sem stór-
eflis steinsteypubákn er svo mjög
i anda Hallgríms Péturssonar.
Hann tekur vonandi viljann fyrir
verkið, ef hann hefur hugmynd
um tilstandið.
Um hríð höfum við vanizt því
að sjá turninn á '-;r' ■■ ■'Arn 'in'l-
gríms gnæfa yfir borgina. Það
er næstum því sama hvar maður
er niðurkominn; turninn sést
gnæfa uppúr Skólavörðuholtinu
og hann bendir stuðlabergsoddi
sínum til himins. Sjaldan hefur
ein bygging farið af stað með svo
fáar heillaóskir í veganesti. Kirkj-
an og einkum og sér i lagi turn-
inn, mæltust illa fyrir. Þetta átti
að misþyrma allri borginni, þessu
snilldarverki í byggingarlist sam-
tímans. Kirkjan átti að rugla hin-
ar viðkvæmu komposisjónir og
jafnvel að skyggja á Esjuna, sem
var verra en nokkuð annað. Sam-
kvæmt rétttrúnaði arkitekta var
þar að auki hneyksli að byggja
slíka byggingu á síðari hluta tutt-
ugustu aldar. Hún var samansafn
af mörgum stiltegundum og þar
að auki andstyggilega þjóðleg á
köflum. Þar var víst átt við
stuðlabergsformin í turninum.
Vera má, að Guðjón Samúels-
son hafi ekki verið nægilega sleip
ur í einstefnuakstri stíltegund-
anna. En ungur arkitekt, sem
starfar erlendis, hefur sagt mér,
að hann sé eini islendingurinn,
sem nefndur sé á nafn í öllum
þeim fræðum, sem nemar í arki-
tektúr lesa. Þrátt fyrir allt, finnst
mér að íslenzkur arkitekt hafi
ekki ennþá teiknað skárri bygg-
ingar en Sundhöllina og Þjóðleik
húsið. En það er vitaskuld
smekksatriði. Og þótt þessi hús
hafi tekizt vel, er ekki þarmeð
sagt að turninn á Hallgrímskirkju
sé neitt meistarastykki. Vel má
vera, að hann sé forkastanlegur
út frá lærðum sjónarmiðum í
byggingarlist. Og þó er mér það
mjög til efs. Guðjón Samúelsson
sló á ýmsa ólika strengi í form-
sköpun sinni og nægir að benda
á, hvað turninn á Laugarneskirkj
unni er ólikur þessum. Trúlega
má segja Laugarneskirkjunni það
til hróss, að hún sé öll útfærð
I einum stíl. Þá er það gott og
blessað. Funkisstíll Laugarnes-
kirkjunnar er ólíkt meira í sam-
ræmi við þær línur, sem nú sjást
ævinlega í nýjum byggingum. En
það er aðalsmerki hvers góðs
listamanns, að hann rigskorðar
sig ekki við formúlur. Hann leyfir
sér að gera frávik og brjóta þær
reglur, sem lærðar eru á skóla-
bekk. Hvað skyldu margir af stór
meisturum í myndlist samtímans
hafa þverbrotið þær reglur, sem
þeir lærðu í akademíunum? Eða
öllu heldur: Hvað skyldu þeir vera
margir, sem ekki hafa gert það?
Húsameistari, sem hefur teikn-
að Laugarneskirkju, Háskólann,
Sundhöllina og Þjóðleikhúsið, get
ur tekið sér skáldaleyfi burtu frá
formúlunum þegar honum sýnist.
Hann lætur ekki skólabækurnar
ráða ferðinni, þegar kirkja til
minningar um séra Hallgrím í
Saurbæ er á teikniborðinu.
Auðvitað er alltof snemmt að
dæma um, hvernig kirkjan verð-
ur. En turninn setur óneitanlega
svip á bæinn og skuggarnir í
stuðlabergsformunum eru falleg-
ir, þégar sólin skín. Sumir hafa
fundiö það kirkjunni til foráttu,
að hún stendur uppi á hæð og
gnæfir þeim mun meira yfir borg-
ina. En ætli þeir boðberar flatn-
eskjunnar yrðu ánægðari, ef allar
þyggingar borgarinnar, sem eitt-
hvað ber á, væru komnar niöur í
kvosir. Engin falleg borg er þann-
ig byggð. Þvert á móti skarta hin-
ar fegurstu borgir mörgum og
ólíkum turnum.
Andstæðingar Hallgrímskirkju í
þessu formi og á þessum stað,
segja að ef til vill megi svo illu
venjast að gott þyki. En ég held,
að það eigi ekki við hér. Þegar
búiö verður að fjarlægja vinnu-
pallana frá turninum, verður hann
svipmikill og fagur við enda Skóla
vörðustígsins og bregður stórum
svip yfir Þingholtin og raunar borg
ina alla.
Gísli Sigurðsson.
Um Skémann
og fleira
Framh. af bls. (i
smíði það, er af því má skilja,
að þar hafi þess konar þjóð
farið, er Vínland hefir byggt
og Grænlendinigar kalla
Skræl'mgja". Af þessu virðist
mega ráða, að engir Skrælingj-
ar hafi þá verið i eystri né
vestri byggð. En þá hefir Ei-
ríkur hliotið að kynnast þeim á
þe'm þremur árum, sem hann
var að kanna landið, en þeir
siðan flúið af því að þe'm hafi
ekki litizt á gestina. Af orða-
laginu í frásögn Ara mætt vel
skilja, að þær minjar Skræl-
ingja er grænlanzku landnáms
mennirnir fundu, hafi ekki
verið gamiar.
Hér er þá um nýtit rannsókn-
arefni að ræða. Mér v 'tan'.ega
hefir engum hugkvæmzt að
„skémaður" sé íslenzkun á
nafninu Shaman. 1 orðabók
Árna Böðvarssonar segir að
skémaður þýð’:: trúður, blekk-
ingamaður eða hræsnari. Hjá
Dönum hefir nafnið líka verið
þýtt: Hykler (þ.e. hræsnari).
Ekki veit ég eftir hvaða leið-
um menn hafa fundið þessar
merkingar í nafninu.
Útcefandll ll.f. Árvakur, Reykfuvik
Framkv.stJ.: llaraldur Svelnsson
Kltstjórar: Matthlas Johannesscn
Eyjólfur Konr&ð Jónsson
Aflstoðarrltstj.: Styrmlr Gunnarsson
RltstJ.fUr.: Gisll Slcurösson
Auglýslngar: Árnl Garðar Krlstlnsson
Kltstjórn: Aflalstnctl 6. Bíml 10100