Lesbók Morgunblaðsins - 09.09.1973, Qupperneq 7

III
Égsver jörðin skal vissulega verða fullkomin
fyrir hann eða hana
sem verða munu fullkomin,
Jörðin varir sundruð og brotin
einungis honum eða henni
sem vara sundruð og brotin.
Ég sver enginn mikilleiki eða máttur er til
sem ekki keppir við þessa jarðar,
Markverða kenningu getur enga
nema hún staðfesti kenningu jarðar,
Engin stjórnfræði, söngvar, trúarbrögð,
hegðun, eða hvað eina, eru markandi,
nema þau tilsvari víddum jarðar,
Nema þau spegli nákvæmni, kraft, óhlutdrægni,
réttvísi jarðar.
Ég sver ég eygi ást með þýðari sveiflur
en svara til ástar,
Það sem fólgið er í sjálfu sér,
sem aldrei býður og aldrei synjar.
Ég sver ég finn orðið lítið sem ekkert
i heyranlegum orðum,
Allt hnígur i átt til opinberunar
hins ósagða tilgangs jarðar,
Til hans sem syngur söngva
líkamans og sanninda j arðar,
Til hans sem semur bækur orða
sem prent fær ekki snert.
IV
Slíkt til að bergmála töna sálna
og orðstef sálna,
(Ef það bergmálaði ekki orðstef sálna
hvað væri það þá?
Ef það skírskotaði ekki sérstaklega til þín
hvað væri það þá?)
Égsverég mun aldrei framar áhengjast
trú sem tjáir hið bezta,
Eg mun einungis hafa með þá trú að gera
sem lætur hið bezta ósagt.
Vitnið! vottar! syngið! söngvarar!
Grafið! mótið! hlaðið upp orðum jarðar!
Starfið áfram, öld eftir öld,
Égsver ég skil hvað betra er
en segja hið bezta,
Að láta ávallt hið bezta ósagt.
Þegar ég hyggst segja hið bezta
f inn ég að ég megna það ekki,
Mér vefst tunga um tönn,
Ég missi andann,
Égverð að málleysingja.
Hið bezta af jörðu verður hvort eð er ekki sagt,
allt eða hvað eina er bezt,
Það er ekki sem þú væntir,
það er ódýrara, auðveldara, nálægara,
Engu er vísað úr fyrri vistum,
Jörðin er alveg jafn heilladrjúg
og hreinskiptin sem fyrr,
Staðreyndir, trúarbrögð, framfarir,
stjórnmál, viðskipti,
eru jafn raunveruleg og áður,
En sálin er sömuleiðis raunveruleg,
. einnig hún er heilladrjúg og hreinskiptin,
Engin rök, engar sannanir hafa stofnsett hana,
Öræk ræktun hefur stofnað til hennar.
engu er búin glötun,
Þess mun ef til vill lengi að bíða,
en það mun vissulega koma að notum,
Þegar efnið allt er undirbúið og reiðubúið,
munu byggingameistararnir birtast.
Égsverþér aðþað mun ekki bregðast
að byggingameistararnir birtist,
Ég sver þeir munu skilja þig og réttlæta þig,
Mestur þeirra á meðal
verður hann sem gjörst þekkir þig,
og umlykur allt og er öllu trúr,
Hann og hinir muiiu ekki gleyma þér,
þeim mun hugljóst að þú ert
ekki agnarögn síðri þeim,
Þú munt öðlast fulla dýrð í þeim.
Walt Withman
Bandaríska skáldið Walt
Whitman fæddist á önd-
verðri nitjándu öld og iézt á
henni ofanverðri. Ilann var
samferðamaður þeirra Ban-
daríkja sent höfðu leyst sig
úr nýlendufjötrum, bræðst
úr gömlum þjóðabrotum — í
frelsisbaráttunni — i nýja
og jafn heilsteypta þjóð
hverri annarri, og stefndu
öðfluga til þeirra Banda-
ríkja sem eru núheimi
kunn: Bandaríki allsnægta,
efnishyggju, einkaframtaks,
lýðræðis.
Þau Bandaríki voru að
sönnu á öldinni framan-
verðri mest hugsýn, en
„efnið allt var tilbúið og
reiðubúið“, bæði hið andlé-
ga og hið efnislega — sem
með Walt Whitman verður
eitt og hið sama.
Ef til vill getur ekki
sannari Bandarikjamann,
am.k. í augum Evrópubúa,
en þenna skáld-spámann; í
honum sameinast þegar
ýmsar mótsagnir þess risa-
veldis sem við þekkjum:
barnaskapur og einfeldni
plús heimsmennska og
gáfur, einlægni og sannsögli
plús bakieikir og slægð (og
auðvitað allt í góðri trú) svo
nokkur þjóðkenni séu til-
greind — og svo: trúin, á
sjálfan sig, framfarir, hag-
vöxt, vísindi, frelsi og vald
til góðs.
Til að gera langt mál stutt:
umrætt timabil nitjánda
öldin, er í rauninni annar
fundur Ameríku, þ.e.a.s.
Bandaríkjamenn uppgötva
sjálfa sig, og Whitman er
jafn stór þeirri uppgötvun
— heimsálfa sem teygir sig
til stjarnanna. Til þess
þurfti einnig hann að finna
sjálfan sig. Sú leit stóð
alllengi og segja má að hann
hafi verið seinþroska ef
miðað ervið aðra snillinga.
Úr föðurhúsum fékk hann
í veganesti álit á róttækum
mönnurn þess tíma, Paine og
Owen og kvekaraprestinum
Hicks, en ekki sízt virðingu
fyrir lýðræði — sem er eitt
af lykilhugtökum ljóða hans
— og ást á innra lífi sálarin-
nar.
Uppkominn stundaði
hann prentverk, kennslu,
blaðamennsku. Æskuljóð
hans voru furðulega ófrum-
leg og skáldsaga sem hann
reit innan við þrítugsaldur
var yfirborðskennd og þunn
í roðinu. Blaðamennsku
hans lyktaði með brott-
rekstri vegna þesstíma
róttækni í skoðunum. Hann
hélt sig helzt í félagsskap
listmálara, leikhússfólks og
iðjuleysingja.
Þrjátíu og eins árs verður
hann fyrir hugljómun, sem
rninnir á reynslu austrænna
dultrúarmanna, per-
sónuleiki hans og lífsstíll
gjörbreytist, og hið mikla
æviverk hans hefst, ljóða-
safn hans, Grasblöð, sem
hann vaxtaði meðan heilsa
entist — ásamt dagbókum.
sömuleiðis stórmerkum í
lífstjáninguogstíl.
Af samanburði mynda má
sjá að Whitman fyrir og
eftir „opinberun“ eru furðu-
lega ólíkir menn: sá fyrri
byronskur í útliti og stíl, sá
síðari spámannlegur —
biblíulega aldurshniginn,
eins og sést af meðfylgjandi
mynd (sem greinarhöfun-
dur teiknaði eftir málverki
frá fertugasta og fjórða ald-
ursári hans).
Framh. á bls. 16.
||Í^| a
'ták

HÚSGÖGN
Gefanýja
möguleika
Varia húsgögn skera sig úr vegna
fjölbreytiiegra möguleika. Mismunandi
einingar falla inn í þröng sem rúmgóð
húsakynni. Velja má um margskonar gerðir
af bókahillum og skápum. Nútímafólk
velurVaria húsgögn. Varia fylgist með
tímanum.
HÚSGAGNAVERZLUN KRISTIÁNS SIGGEIRSSONAR
Lmigavegi 13 Rcykjavik simi 25870
#