Lesbók Morgunblaðsins - 09.09.1973, Side 11

hjálparsjóður fyrir Suður-Italíu,
þar sem fátæktin rfkir.
Það, sem verst er: Að morgni
annars í páskum sl. brutust
„Tombali" (Þannig eru grafræn-
ingjar þeir nefndir á ítalíu, sem
nú á dögum ræna ótrúlega miklu
af fornum listmunum og selja
síðan á alþjóðamarkaði) inn í
Pompeji. Þrátt fyrir það að á
hverri nóttu standi þar 20 manns
vörð, tókst grafræningjunum að
hafa á brott með sér mikið magn
af höggmyndum og fornri mynt.
Nú er svo komið, að ekki er
þorandi að hafa nokkurn hlut til
sýnis í Pompeji nema í borg-
arsafninu. Áhættan er of mikil.
Fyrir þremur árum fannst í
Torre Annunziata stórt hverfi
einkahúsa. Að öllum líkindum er
þarna um að ræða Oplonti, sem
svo lengi hafði verið leitað að.
Vandinn er annar i nágranna-
borg Pompeji, Herculaneum. Ef
fé væri fyrir hendi, væri unnt að
halda áfram uppgreftinum í
Pompeji, sem þegar hefur verið
grafin upp að þremur fjórðu. I
Herculaneum nefnist vandinn
Resina, það er nýja borgin, sem
reist hefur verið ofan á hraun-
breiðunni og sem fyrir skemmstu
hefur verið gefið nafnið Ercola-
no. Þetta óhrjálega fátækra-
hverfi tókst ekki einu sinni Mus-
solini að nema brott, en hann var
vanur að leggja allt til, sem
þurfti, þegar um hina fornu róm-
versku dýrð var að ræða.
Eftir 1945 hefur það að vísu
verið kleift að fá fé frá “Cassa
per il Mezzogiorno“ til þess að
kaupa upp 80 hús í Resina og rífa
þau siðan, en mestur hluti Her-
culanums liggur enn undir nýju
borgijlni.
Eins er þessu farið i Torre
Annunziata, en þar hefur verið
unnið að því frá 1970 að grafa
upp einkahús (villa), sem grófst
I öskuregni árið 79 eins og Pom-
peji. Um tilveru þess var þegar
vitað á dögum frönsku Bourbon-
anna, þegar þarna var leitað að
fornum styttum. Nafn staðarins
— Oplonti — finnst hvergi í for-
num bókmenntum, heldur fyrst á
eftirlfkingu af róniversku
götukorti frá því á fjórðu öld
eftir Krist. Sennilega er þarna
um röð af einkahúsum að ræða.
Einn sjónarvottanna að nátt-
úruhamförunum 24.8. 79 var
náttúrufræðingurinn Plinius,
yfirmaður rómverska herskipa-
flotans (i Capo Misenuo). Hann
lét skip sin þegar I stað létta
akkerum og tókst að bjarga með
atbeina þeirra því fólki, sem
flúið hafði niður á sjávar-
ströndina undan eldgosinu. En
Plinius beið sjálfur bana af
völdum eldgossins. Þvi réðu í
senn rannsóknarlöngun hans og
samhygð hans með öðrum.
Þar, sem flotinn lét úr höfn,
var einmitt verið að vinna að
byggingu hofs nokkurs, sem
helgað skyldi Agústusi keisara,
sem tekinn hafði verið í guða-
tölu. Þetta hof fannst að nýju
1968. Byrjað var af kappi að
grafa það upp, en þó var þar við
ramman reip að draga. Því vel-
dur jarðvatnið, sem þarna saf-
nast saman og loks einkavegur,
sem nú liggur yfir svæðið, þar
sem hofið stóð.
Fornöldin - Hvimleiður arfur?
Það er margt, sem stendur
nauðsynlegum uppgrefti og
varðveizlu hinna ríkulegu forn-
minja Ítalíu i vegi. Þar er fyrst
að nefna áhugaleysi stjórnvalda,
en síðan koma fjárskorturinn,
landeigendurnir, grafræn-
ingjarnir og loks sjálfir bænd-
urnir. Allir þessir aðilar standa í
vegi fyrir fornleifafræðingun-
um, enda þótt af mismunandi
ástæðum sé.
A ítalíu felast enn víða i jörðu
menjar þeirrar fornu menning-
ar, sem áður þótti sjálfsögð
skylda að grafa upp og varðveita.
Nú virðist sem fornöldin sé orðin
að nær hvimleiðum arfi, sem
kostar fjármuni og krefst safna,
enda þótt ekki sé unnt að útvega
starfslið handa þeim söfnum,
sem fyrir eru. Það vekur aðeins
furðu, að fornleifafræðingarnir
skuli halda áfram starfi sinu eins
og sjálfsögðum hlut. Þeir gera
sér hvorki vonir um hylli né
frægð, heldur virðist svo sem
þeir séu þakklátir fyrir það eitt,
að fá að vera nokkurn veginn í
f riði við vinnu sina.
Luni: Unnið hefur verið að
uppgrefti hins forna Luni (við
Carrara) frá árinu 1968. Hring-
leikhúsið þar lá raunar alltaf of-
an jarðar. Það var á sínum tíma
22 metra hátt með
áhorfendasvæði fyrir 6000
manns. Það á sína skýringu hve
lítið er eftir að múrveggnum.
Vegna marmarans var Luni
notað sem grjótnáma.
Fram á allra síðustu ár hefur
hlutskipti kvenna i Egyptalandi
verið nánast óbærilegt, ef miðað
er við stöðu k'onunnar viða bæði
á Vestur- og Austurlöndum. Aft-
ur á móti hefur systurhreyfingu
Rauðsokka í landinu vaxið
verulega fiskur um hrygg á allra
siðustu árum og í fararbroddi er
Jehan Sadat, eiginkona Anwars
Sadats, forseta.
Jehan Sadat hefur meginhluta
ævi sinnar stefnt að ákveðnu
marki: að komið verði á meira
jafnrétti í menntunarmálum og
aukin verði tækifæri kvenna
bæði til menntunar og síðan í
atvinnulífinu og í opinberu lífi.
Hún er fulltrúi Arabiska
sösialistasambandsins —
egypzka þingsins — og hún er
ospör á hvatningarorðin.
..Egyptaland kemst aldrei inn i
tuttugustu öldina, fyrr en konan
er orðin jafnrétthá karlmann-
inum,“ segir hún.
Hún hefur ekki farið í laun-
■kofa með það, að barátta hennar
hefur stundum gert eiginmanni
hennar erfitt fyrir í hans starfi.
„Hann hefur sagt við mig: Jehan,
I Torre Annunziata hefur verið
unnið að uppgrefti á húsi
nokkru frá því á árinu 1970,
en það grófst í ösku í Vesúvius-
argosinu árið 79. Helmingur
hússins liggur enn undir verk-
smiðju (i bakgrunni myndar:
innar), sem senn skal þó rifin
niður.
þú gerir mér verulegan grikk
með þvi að æsa konurnar upp. Ég
hef við ærin vandamál að glíma
fyrir. Konurnar fara að spyrja
spurninga og eiginmennirnir
koma til mín og bera sig upp við
mig . . .“ En hún segist staðráðin
í að hvika i engu frá því að konur
fái sömu aðstöðu til menntunar
og karlar. Hún hefur sjálf unnið
að því sleitulaust að öll fjögur
börn hennar njóti menntunar.
elzta dóttir þeirra hjóna, Loubna
18 ára gömul, er í háskólanum og
leggur stund á ensku og enskar
bókmenntir. Næsta barnið
Gamal er 16 ára drengur í gagn-
fræðaskóla. Síðan kemur Noha,
15 ára, sem mun fá inngöngu i
háskóla á næsta ári og Jehan,
sem er aðeins 11 ára er enn i
barnaskóla „og spillt af föður
sínum“ að því er móðir hennar
segir.
Sadatfjölskyldan býr i litlu en
snotru einbýlishúsi, sem stendur
á bökkum Nílar. Það er vel og
hlýlega búið húsgögnum. Móðir
Jehan er ensk, en faðir hennar er
Egypti.
Hún er spurð, hvernig hún
Sybaris: Þessi hafnarborg, sem
sennilega var stofnuð á síðasta
fjórðungi 8. aldar fyrir Krist, var
lögð í eyði þegar árið 510. Nú er
unnið á uppgraftarsvæðinu með
tveimur dælum, sem starfa dag
og nótt, í þvi skyni að þurrka
landsvæðið, en Sybaris liggur nú
tvo metra fyrir neðan yfirborð
sjávar.
mýndi lýsa eiginmanni
sinum: „Spurningar á borð
við þessa,“ segir hún, „gefa
iðulega tilefni til hræsni og yfir-
borðsmennsku, þar sem fáar
konur myndu opinberlega lýsa
vanþóknun á manni sínum. Hvað
mig snertir get ég þó með góðri
samvizku gefið honum hinn ág-
ætasta vitnisburð. Hann er um-
hyggjusamur eiginmaður og
fyrirmyndar fjölskyldufaðir —
skilningsrikur, elskulegur og
nærgætinn í alla staði. Ef eitt-
hvað sérstakt kemur upp á, svo
að hann finnur að hann er ekki i
fullkomnu jafnvægi, vill hann fo-
rðast að umgangast börnin og kýs
þá fremur að vera einn og út af
fyrir sig, meðan hann er að leiða
málin til lykta.
Hún segir um þátttöku sina i
Kvennahreyfingu Egyptaiands:
„Maður kemst ekki hjá því að
sökkva sér niður í lífið sjálft.
Mér þykir ekki gaman að halda
ræður. Ég er ekki sú manngerð,
sem hef unun af því að ferðast
þorp úr þorpi og halda ræður og
tala „gáfulega" um hvernig
Framli. á bls. 14.
©
- forsvarsmaður Jafnrétt-
ishreyfingar egypzkra
kvenna og forsetafrú
landsins