Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1974, Blaðsíða 6

SÍÐASTI HLUTI
I’ilturiuin, scni lifað hafa af fluf>vclarslysið í Andes-
fjrilluni, fcr fækkandi. Vaxandi örvæntingar gætir meðal
Jieirra. Matarforðinn — frosnir lfkamar dauðra félaga
Jieirra — minnkar sí og æ. Lciðangrarnir frá flakinu hafa
engrar undankomu auðið úr þessum snjðóbyggð-
um.--------
Við lok fyrstu viku desemhermánaðar, eftir 56 dags
dvöl í fjöllunum, sáust tveir kondórar, sem voru á sveimi
yfir þeim. Þessir ránfuglar voru fyrsta lífsmarkið, sem
þeir höfðu orðið varir við í fullar átta vikur. Og piltarnir
voru hraiddir um, að þeir mundu stinga sér niður og
leggjast á líkin.
Kondórarnir fylgdust vel með hreyfingum þeirra, en
svifu aldrei niður. Kftir nokkra daga voru þcir horfnir.
önnur lífsmerki urðu þeir varir við. Býfluga flaug inn í
flakið. Nokkru síðar bættust við cin eða tvær, loks sáu
þeir fiðrildi flögra fyrir utan flakið.
()g nú var farið að verða heitt á daginn, svo heitt
iniðdegis, að þeir sólbrunnu og varir þeirra sprungu, svo
að úr Jieim bla'ddi. Sumir þcirra rcyndu að búa til tjald
úr klæðastranga, sem Liliana Methol hafði kcypt I
Argentínu í föl á dóttur sína.
Þegar Roy Harley, Nando Parrado, Roberto Canessaog
Antonio Vizintin voru komnir til baka úr leiðangrinum,
höfðu þeir sagt þeim þrettán, scm dvalið höfðu í flakinu,
að þeir hefðu heyrt um útvarpið, að leitin að þeim hefði
verið tekin upp að nýju. Þrátt fyrir það héldu þeir fast
við hugmyndina um nýjan leiðangur. Og þeir lögðu kapp
á, að Parrado, Canessa og Vizintin færu sem fyrst af stað.
Það kom brátt i ljós, að þótt fréttin um nýja leit hefði
ekki dregið úr Parrado að leggja upp, þá hafði hún vakið
nokkra tregðu hjá Canessa, hann var hikandi við aó
ha'tta lífi sínu f fjöllunum. „Það væri fráleitt að fara,“
sagði hann. „Vél á leiðinni að leita að okkur. Það er
heimskulegt að ha'tla lífinu, sé það ekki nauðsynlegt."
Hinir voru sárir yfir drættinum. Ekki voru þeir sérlega
bjartsýnir, að flugvélin mundi finna þá. Þá skorti mat,
þvl að þó svo þcir vissu, að llkamar huldir snjó væru
undir fótum þeirra, gátu þeir ekki fundið þá eða fundu
aðcins þá, sem þeir höfðu komið sér saman um að eta
ekki, eins og lík Liliana Methol.
Nú höfðu þeir staðizt þrautir og harðræði I átta vikur
og voru dálítið hreyknir af. Þa Iangaði að sýna það, að
þeir væru menn til að bjarga sér sjálfir. Óþolinmæði Fito
Straueh var raunhæfari. „Geturðu ekki gert þér grein
fyrir því,“ sagði hann við Canessa, „að þeir eru ekki að
leita að lifandi mönnum? Þeir eru að leita að þeim dauðu.
Þeir ætla að taka myndir úr lofti og snúa sfðan heim,
framkalla þær og athuga nákvæmlega. Það tekur þá
vikur að finna okkur."
Þessi röksemd virtist sannfæra Canessa og nú tóku
allir að undirbúa lokaleiðangurinn. Eduardo, Fito
Strauch og Daniel Fernandes skáru kjöt, ekki aðeins til
daglegrar neyzlu þeirra heldur í nesti handa Ieióangurs-
mönnum. Aðrir voru látnir sauma svefnpoka úr hlýju
efni, sem þeir höfðu fundið I stélinu.
Parrado troðfyllti bakpoka, sem búinn var til úr bux-
um. 1 hann stakk hann áttavita vélarinnar, ullarábreiðu
móður sinnar, fjórum pörum af sokkum, vegabréfi sfnu,
fjögur hundruð Bandarfkjadollurum, vatnsflösku, vasa-
hníf og varastifti vegna sprunginna og blæðandi vara
sinna.
Vizintin stakk rakvél í bakpokann sinn. Hún var gjöf
frá föður hans og þvi vildi hann ekki skilja hana eftir.
Hann setti einnig niður kort flugvélarinnar, rommflösku,
vatnsflösku, þurra sokka og skammbyssu, sem þeir höfðu
fundið í vélinni.
©
Bakpoki Canessa var fullur af lyfjum, sem hann taldi
að þeir þyrftu á að halda, og að auki stakk hann niður
smyrslum til verndar húðinni, pennahnff Javier Methols.
skeið, pappiðrsörkum, vænum vfrspotta og verndargrip.
Ekki gátu allir unnið að undirbúningnum. Numa
Turcatti hafði hnignað dag frá degi. Heilsa hans, ásamt
heilsu Roy Harley og Coehe Inciarte, hafði valdið þeim
Canessa og Gustavo Zerbino, „doktorunum" sveim.þung
um áhyggjum. >ó að öllum þætti vænt um Turcatti, þá
hafði Pancho Delgado verið nánasti vinur hans fyrir
slysið, og það var Delgado sem tók það að sér að líta eftir
honum.
En Turcatti hélt áfram að hnigna. Og samfara dvínandi
kröftum varð hann afskiptalausari og daufari; hann bar
sig ekki eftir björginni, svo að enn dró úr honum. Hann
hafði og fengið legusár á rassinn, og þegar Zerbino fletti
hann klæðum til að rannsaka það, sá hann, að hann var í
rauninni holdlaus á bakinu. öðru hvoru var Turcatti með
óráði. Aðfaranótt 10. desember svaf hann vel. En þrátt
fyrir góðan svefn, féll hann í mók morguninn eftir og
andardrátturinn varð óreglulegur. Delgado laut niður við
hliðina á honum og fór að lesa bæn. Þegar hann var að
biðja, stöðvaðist andardrátturinn...
Dauði Turcatti kom því til leiöar, sem röksemdafærsl-
unni hafði ekki enn tekizt. Hann knúði Canessa og félaga
hans til að taka sig upp. Harley, Inciarte og Sabella voru
allir veikburða. Eins dags frestur gat dregið skil milli lífs
og dauða. Það var þvf samþykkt, að lokaleiðangurinn
skyldi hefjast daginn eftir, og stefnt beina leið til Chile.
Nando Parrado sagði Strauchfrændunum, áður en
hann skreið inn f flakið um kvöldið, að ef þeir yrðu
matarlausir, skyldu þeir eta móður sfna og systur. Frænd-
urnir þögðu, en svipbrigðin í andliti þeirra gáfu til
kynna, hve þeir höfðu komizt við af orðum Parrado.
Klukkan fimm morguninn eftir bjuggu þeir Canessa,
Parrado og Vizintin sig undir að fara. Parrado var f
skyrtubol og kvenbuxum úr ull, þrennum karlmannsbux-
um og sex peysum. Hann var með balaklavahúfu á
höfðinu, hettu og axlahlffar, sem hann hafði skorið af
loðkápu Súsönnu systur sinnar, og yzt f sfðtreyju. Hann
var í fjórum pörum af sokkum undir rugbystígvélunum.
Þá hafði hann hanzka, sólgleraugu og staf úr áli.
Vizintin var einnig með balaklavahúfu. Hann var i
mörgum peysum og buxum með regnvarnarlagi og
spönskum stígvélum. Hann bar þyngstu byrðina, er f var
meginið af kjötinu, í rugbysokk. Þar var og feitin til að
viðhalda orkunni og lifur til fjörefnagjafar. Birgðirnar
áttu að endast í fimmtán daga.
Canessa bar svefnpkann. Honum þótti gott að hugsa til
þess, að hver flík, sem hann hafði íklæðzt, var af bezta
tagi. Eina peysuna hafði vinur móður hans gefið honum,
önnur var frá sjálfri móður hans og þá þriðju hafði Lára,
stúlka, er var góður vinur hans, prjónað handa honum.
Einar buxurnar hafði Daniel Paspons átt, hann var
dáinn, og beltið hafði Parrado gefið honum. Hann var
einnig með skíðahanzkana hans Panchito Abal, sem ekki
var lengur f lifandi manna tölu, og í skiðastfgvélum, sem
Javier Methol átti.
Strauchfrændurnir færðu leiðangursmönnum morgun-
verðinn. Hinir biðu í þögn: allir vissu þeir, að þetta var
síðasta vonin þeim til lífs. Þeir féllust í faðma, og
Parrado, Canessa og Vizintin héldu af stað í fjallferðina.
Þeir gengu upp eftir dalnum, þó að þeir vissu, að þessi
stefna lá til útnoröurs og að einhvern tfma yrðu þeir að
breyta henni f hávestur og klifra beint upp fjallið. Það,
sem olli þeim áhyggjum, var, að brekkurnar, sem um-
Iuktu þá, voru svo háar og snarbrattar. Cannessa og
Parrado fóru að karpa um það, hvenær þeir ættu að
klifra þær upp. Að lokum urðu þeir sammála, lásu á
áttavitann og hófu uppgönguna.
Snjórinn var tekinn að bráðna, svo að þeir sukku upp í
hné I snjóskónum sínum, sem að vfsu voru frumstæðir.
Blautur snjórinn þyngdi sessurnar. En áfram héldu þeir,
hvíldu sig oft, og þegar þeir námu staðar miðdegis, voru
þeir komnir ærið hátt.
' Eftir að háfá shætt kjöt og fitu, héldu þeir aftur af stað.
Aform þeirra var að ná upp á toppinn fyrir dimmuna, en
á þeim tíma, er sólin hvarf á bak við fjöllin. voru þeir
harla fjarri markinu. Þeim var ljóst, að þeir yrðu að sofa í
fjallshlíðinni og þeir fóru að skima eftir sléttu yfirborði.
Þeim til hryggðar fundu þeir það ekki.
Það var orðið dimmt og ótti settist að þeim. Þeirkomu
áð mikilli grjóturð, þar sem stormurinn hafði myndað
slakka í snjóinn. Þar slógu þeir niður tjaldi og skriðu inn
í svefnpokann. Þeir fengu sér kjötbita og koníakstár og
að lokum sofnuðu þeir eða blunduðu.
Annars var nóttin of köld og jörðin of hörð til þess að
þeir gætu notið góðs svefns, og þegar tók að skíma, voru
þeir vakandi. Þegar sólin kom upp, hófu þeir gönguna að
nýju, Parrado fyrstur og Canessa og Vizintin á eftir.
Nú var f jallið svo bratt, að Vizintin þorði ekki að líta til
baka. Síðla dags voru þeir enn þá ekki komnir upp á
tindinn, og þó að þeim fyndist sjálfum, að þeir væru að
komast að marki, voru þeir hræddir um, að þeim skjátlað-
ist eins og daginn áður. Þeir litu fram fyrir sig og fundu
svipaðan slakka og kvöldið áður og ákváðu að gista þar
yfir nóttina.
Daginn eftir, jafnskjótt og birti, bjó Parrado sig undir
að halda áfram ferðinni. En Canessa var ekki eins
ákveðinn og stakk upp á því, að Parrado og Vizintin
skildu bakpokana eftir hjá sér og klifruðu lengra upp
fjallið til að vita, hvort þeir kæmust upp á tindinn. Að
þessu gekk Parrado og lagði af stað og Vizintin á eftir
honum, og f ákafa sfnum að ná markinu skilaði honum
vel áfram, en Vizintin dróst aftur úr.
Uppgangan hafði orðið firnaerfið. Snjóveggurinn var
næstum lóðréttur og Parrado varð að grafa spor, er komu
Vizintin að gagni. Hefði Parrado misst fótanna, hefði
hann hrapað mörg hundruð fet, en þetta dró ekki kjark
úr honum. Fönnin var svo brött og himininn fyrir ofan
svo blár, að hann var sannfærður um, að nú væri hann að
komast að markinu.
Þegar hann var að klifra upp, sagði hann við sjálfan
sig: „Bráðum fæ ég að sjá dal, á, tré og grænt gras.“ Og
allt í einu varð allt nýtt, útsýnið hafði breytzt. Hann var á
fjallstindinum.
Gleði Parrados yfir því að hafa náð markinu varaði
ekki nema nokkrar sekúndur. Það sem við blasti var ekki
grænn dalur, heldur röð af svæfi þöktum fjöllum. I
fyrsta sinn fannst nú Parrado öllu lokið. Hann lagðist á
hnén og langaði mest til að hrópa og formæla-óréttlæti
himinsins, en hann kom engu orði út úr sér, og þegar
hann leit upp aftur, sprengmóður eftir áreynsluna, veik
örvænting hans fyrir vitundinni um, að hann hefði klifið
einn af hæstu tindum Andesfjalla.
Og þegar hann virti fyrir sér landslagið framundan, tók
hann eftir því, að beint f vestri voru tveir fjallstindar
auðir. „Einhvers staðar hljóta fjöllin að enda,“ sagði
hann við sjálfan sig. „Ef til vill eru þeir f Chile.“ Að
sjálfsögðu var sannleikurinn sá, að hann vissi engin deili
á fjöllunum, en hugmyndin glæddi bjartsýni hnas, og
þegar hann heyrði Vinzintin kalla á sig, hrópaði hann
niður til hans: „Snúðu við og sæktu Canessa. Segðu
honum, að nú séu horfurnar góðar. Segðu honum að
koma sem fyrst, svo að hann geti sjálfur séð.“
Canessa klifraði silalega upp fjallið. Hann skildi bak-
pokann eftir hjá Vizintin, sem hélt kyrru fyrir neðar. Það
tók hann klukkustund lengur að komast upp en Parrado.
Þegar hann að lokum stóð á tindinum, horfðihannforviða
á endalaus fjöllin. „En við höfum náð því,“ sagði hann.
„Það eru ekki nokkur tiltök að komast yfir þau öll.“ „En
sjáðu,“ sagði Parrado. „Horfðu til vesturs. Sérðu ekki
fjöllin tvö, sem eru auð.“
„Þau eru í margra mílna fjarlægð. Við yrðum eina
fimmtíu daga á leiðinni þangað." „Fimmtíu daga? Held-
urðu það? En lfttu þangað." Parrado benti miðja vegu.
„Ef við göngum niður þetta fjall og eftir þessum dal,
liggur leiðin til þeirra.“
Canessa fylgdi bendingum Parrado. „Vera má,“ sagði
hann. „En leiðin mun taka okkur fimmtíu daga og
matarbirgðirnar endast aðeins í tíu daga.“
„Veit ég það,“ mælti Parradó. „En mér datt dálítið f
hug. Hvers vegna sendum við Vizintin ekki til baka? Við
fáum matinn hans, og með skynsamlegri skömmtun
endist maturinn okkar í tuttugu daga.“
„Og hvað svo?“
„Hvað svo? Við finnum einhver ráð...“
Þeir röktu spor sín niður fjallið og komu til Vizintin
um klukkan fimm síðdegis. Er þeir sátu að snæðingi,
sneri Canessa sér að honum og sagði ofur blátt áfram:
„Heyrðu, Tintin. Nando telur það ráðlegast, að þú snúir
aftur til flaksins. Það yki matarbirgðirnar okkar."
„Snúa við?“ sagði Vizintin, og ljómaði upp. „Sjálfsagt.
Ef ykkur finnst það.“ Og áður en hinir lögðu frekar orð í
belg, hafði hann þrifið bakpokann sinn.
„Ekki í kvöld,“ sagði Canessa. „Þú ferð snemma í
fyrramálið."
„Gott og vel,“ sagði Vizintin. „Ágætt.“
„Þú hefur ekkert á móti þvf?“
„Nei. Ég fer að ykkar ráðum.“
„Þegar þú kemur til baka,“ mælti Canessa, „segðu þá
hinum, að við höfum haldið f vestur. Og ef vélin finnur
ykkur og ykkur verður bjargað, þá gleymið okkur ekki.“