Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1975, Blaðsíða 9

Fólk er myndefni Lindners, fólkiS í
götunni, I vinnu, eða einkennilegt fólk
á bar eins og sú þriflega hér að ofan.
Hann Iklæðir fyrirmyndir slnar oft
grlmu miskunnarleysis og hgrku,
samanber myndina til hægri, sem heitir
Á barnum.
Götulifið er óendanlega fjölbreytt. Lindner
er svo lltill að hann verður eins og barn hjá
lögregluþjóninum. Enda málar hann lög-
regluþjóninn á myndinni að neðan sem
ægilegan járnkarl.
Lindner er bæði skrásetjari og túlkandi. Hann skilgreinir
manngerð stórborgarinnar; konur sem lita út eins og ægilegar
valkyrjur og karlmenn, sem oft eru eins og mafíuforingjar,
brynjaðir og iskaldir. Hann fjatlar lika um einangrun mann-
eskjunnar; sambandið verður fremur i sima, en að talað sé
saman augliti til auglitis.
borð við „Stúlkur i hættu stadd-
ar“, „Glataða dóttirin“ og „Hý-
enur holdsins“. Hann las kvæði
franska skáldsins Rimbaud og
„Lulu“, hið „hneykslanlega" leik-
rit þýzka höfundarins Franks
Wedekind. Kvenmynd Lindners
dró einkum og sér i lagi dám af
lýsingunni á „Lulu“, sem var
fórnardýr og tálkvendi í senn en
þó ævinlega ofjarl hins veiklynda
karlmanns.
Eins og fyrr er sagt er Lindner
af Gyðingaættum. Arið 1933,
þegar hann var orðinn forstöðu-
maður myndlistardeildar stórs út-
gáfufyrirtækis, varð hahn að flýja
land. Frístundamálarinn Adolf
Hitler, sem oft hafði vanið komur
sinar í listamannaknæpur Míin-
chenarborgar fyrrum, hafði tekið
völdin í Þýzkalandi. Lindner hélt
þá til Parísar, teiknaði kvik-
myndaauglýsingar og reyndi eftir
beztu getu að bjarga sér eins og
allir útflytjendur. Árið 1939
handtóku svo Frakkar hann og
settu hann í fangabúðir. Lindner
sá nú sina sæng upp reidda. Hann
brá þá á það ráð, ef það mætti
verðatil að forða honum, að bjóða
sig fram til herþjónustu í út-
lendingaherdeildinni. En hann
var ekki fyrr kominn þangað en
hann sá, að sér hafði orðið á i
messunni. Hver einasti undirliðs-
foringi í herflokknum var Þjóð-
verji!
Hann lagði á flótta. Hann fór
huldu höföi í tvö ár og var hvergi
óhultur. Loks skutu skækjur og
melludólgar yfir hann skjólshúsi I
vændishúsi í Bordeaux. Ekki
löngu seinna komst hann svo til
Portúgal og þaðan til Bandarikj-
anna.
En ekki var allt fengið þótt
þangað væri komið. Fjöldi inn-
flytjenda í Bandaríkjunum lifði
mjög örýggislausu lífi og einnig
Lindner fékk að reyna það. Loks
tókst honum aó selja New York
timaritinu „Town & Country"
mynd. Skömmu seinna var hann
orðinn eftirsóttur teiknari af
virðulegum og útbreiddum tima-
ritum á borð við „Harper’s
Bazar”, „Fortune” og „Vogue".
Arið 1950 hætti hann þessari iðju
af fúsum og frjálsum vilja og
geróist kennari í teikningu og
málverki við Pratt-stofnunina.
Frá þessu ári, 49. aldursári
Lindners, eru fyrstu myndir
hans. Þær bera sterkan keim af
uppruna hans og eru næsta
„evrópskar” á að lfta. Listamaður-
inn málaði þjóðsagnakonunginn
Lúðvík II af Bæjaralandi og
franska rithöfundinn Marcel
Proust. Konurnar á myndunum
voru tálkvendi með postulíns-
andlit.
En smám saman losaði hann sig
undan áhrifavaldi minninganna.
Áhrif New Yorkborgar urðu æ
greinilegri í myndunum. Hin stór-
kostlega flatarlist Lindners varð
þekkt um svipað leyti og popplist-
in. Þó fannst Lindner hann
hvorki tengdur popplistinni né
annari liststefnu, sem hann var
oft bendlaður við — hinum nýja
notastíl. Þvert á móti forðaðist
hann líkingu við þá málara hins
nýja notastils upp úr 1920, sem
stefndu að hlutlægri framsetn-
ingu manna og hluta. „Þeir mál-
uðu bara skækjur, rétt eins og
góðir óg gegnir þýzkir, borgara-
legir eiginmenn; skækjur með
máluð andlit,” segir Lindner.
Richard Lindner er heillaður af
hinu kyninu. „Konur,“ segir
hann, „eru langtum ímyndunar-
ríkari en karlmenn. Þær alast upp
við leyndardóma og verða
snemma sjálfstæðar.”
Hann reiðir sig miklu fremur á
þær en karlmenn og heldur því
fram, að það séu þær, sem raun-
verulega stjórni heiminum. „Ég
bíð þess dags með óþreyju, að
kona verði forseti Bandarikj-
anna,“ segir hann.
Konur eru í hans augum
sterkari og sjálfstæðari verur en
karlmennirnir, sem „eru svo
háðir kyni sínu“. Þessa sér hann
alls staðar dæmi. Fyrir skemmstu
fór hann með ungri og fallegri
brezkri stúlku á „fínan" veitinga-
stað í New York. Þegar stúlkan
gekk í salinn i stuttpiliji sinu
(„það var tæpast breiðara en
belti,“ segir Lindner) klöppuðu
allir karlmennirnir saman lófun-
um. Siðar spurði málarinn vin-
konu sína: „Var það ætlun þin að
eggja karlmennina með þessari
framkomu?” „Ilið eina,“ sagði
stúlkan, „sem ég vil segja í þessu
sambandi, er „NEI.““ Síðar meir
festi málarinn þetta atvik á léreft.
En það verður ekki annað sagt
en Lindner fari vel með það, sem
hann sér og heyrir I kringum sig.
Hann lætur ekki nema tvær
myndir frá sér fara á ári. „Ég
kvíði því,“ segir hann, „að sá tími
komi, þegar ég þarf ekki annað en
rita nafn mitt á strigann — og það
rjúki samt út!“
En hans bíða önnur verkefni og
sjálfur hefur hann margvislegar
áætlanir á prjónunum. T.d. er
hann að leggja drög að leik-
myndum og búningum fyrir svið-
setningu Alban Bergs á óperunni
„Lulu“, sem byggð er á verki
Franks Wedekind, sem áður var á
minnzt.
Milli þess, sem Lindner vinnur
að leikmyndunum reikar hann
enn sem fyrr urh Manhattan.
Hann er nýkominn frá París, þar
sem hann dvaldi nokkurn tíma og
er stórhrifinn að vera kominn
aftur. „Mér leiðist Evrópa, eins og
nú er háttað," segir hann.
„Amerika er æsileg. Lftið bara í
kringum yður. Hér æpir hver i
kapp við annan: „Eg flyt egg! Ég
ek grænmeti! Ég kem með sjón-
varpstæki!““ Hann benti á risa-
vaxið pakkhús frá þriðja áratugn-
um, himinblátt að lit með rauð-
gulum dyrum og sagði: „Þetta eru
litirnir minir.”
En tilefnin og fyrirmyndirnar
verða æ sjaldgæfari. Lista-
maðurinn verður sífellt að leita
þeirra lengur og lengra. Er við
gengum heim á leið fram hjá
hinum risavöxnu skýjakljúfum
tryggingafélaganna og stórverzl-
ananna sagði Lindner: „Það er
tjón að þvi að bíóhallirnar miklu
skuli vera horfnar. Ilollywood-
andinn varð þeim að bana;
draumar, sem komu til móts við
þrár múrara og skrifstofustúlkna.
Allt og sumt, sern eftir er frá
þessum dögum eru stóru flutn-
ingabilarnir, en einnig þeir munu
hverfa af sjónarsviðinu.”
Þegar kom á Times Square, þar
sem Lindner hefur eytt svo
mörgum kvöldum, staðnæmdist
hann fyrir framan Café Metro-
polo. Eitt sinn var það mikill sam-
komustaður nátthrafna New
Yorkborgar. Nú er það orðin
kláðug búlla með eymdarlegum
dansmeyjum, sem sveifla
fótunum þreytulega i takt allt
kvöldið fyrir glaseyga björ-
drykkjumenn. „Eftir ár,“ segir
Lindner að lokum og tónninn i
rödd hans minnir á sorgbitið
barn, er sér draum sinn verða að
engu, „eftir árið verður
Broadway dauð og grafin.”