Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1975, Blaðsíða 5

Nokkrar myndir úr Efra Breiðholti, sem virðist vera byggt á myrkasta skeiði islenzkrar byggingar- Tvær „frystikistur" t Efra Breiðholti. Félagsleg þjónusta er I lágmarki segir nýieg rannsókn, en
listar. Að vtsu er eftir að ganga frá lóðum og útlitið skánar Iftið eitt við það, en form bygginganna hverskonar áhrif hefur svona umhverf i á mannskapinn, þegar til lengdar lætur?
liggur klárt fyrir, eða öllu heldur formleysið og flatneskjan.
Skýringin hlýtur öllu fremur að
liggja f þeim tveimur atriðum
sem fyrst voru upp talin.
Nokkrar myndabækur hafa
verið gefnar út um Rcykjavík.
Þeim er sameiginlegt, að þar er
leitað fanga f hinum eldri hlutum
borgarinnar. Að vfsu eru f eldri
hlutanum nokkrar eyðimerkur
l'jótleikans svo sem Hlíðahverfið
og Norðurmýrin. En ætli maður
að finna eitthvað, sem gleður
augað, þá verður sú leit árangurs-
Iftil f hinum nýrri hverfum, svo
sem Árbæjarhverfi, Fossvogi og
Breiðholtshverfi.
Á þessum svæðum hefur víðtæk
umhverfismótun átt sér stað.
Væntanlega hafa vel menntaðir
arkitektar og skipulagsfræðingar
hugsað þctta allt og hannað. En
árangurinn er með þcim hætti, að
við hljótum að spyrja aftur og
aftur: Hversvegna, hversvegna f
ósköpunum hefur svona sorglega
illa teki/.t til?
1 Fossvogi virtust öll skilyrði
þess að unnt yrði að byggja veru-
lega fagurt hverfi og sumar
norrænu verðlaunalausnirnar
bentu til þess, að loksins, loksins
gæti eitthvað slfkt gerzt.
En það gerðist því miður ekki.
Árangurinn í Fossvogi ætti að
geta verið annað skóladæmi um
andlega fátækt og þó fyrst og
fremst ofskipulag.
En það er þó fyrst f Efra-
Breiðholti, að skórinn tekur að
kreppa að til muna. * Þar fer
tvennt saman: Áldeilis furðulegt
skipulag og einhver Ijótustu hús,
sem hægt er að finna á voru landi.
Ég veit ekki hver hefur tciknað
þessi hús; hef ekki spurt um það
og vil ekki vita það. Raðhúsa-
lengjum, sem svo eru ljótar að
helzt minnir á kartöflugeymslur
eða vélaskcmmur, hcfur verið
dritað niður á milli blokkanna.
Með þeim hætti verður útsýnið úr
raðhúsunum f næsta blokkarvegg.
Þegar á heildina er litið, minnir
þessi byggð óhugnanlega á mynd-
ir af nýlegum bæjum í Sfberíu
cða einhversstaðar fyrir auslan
járntjald. Þar virðist ráða rfkjum
samskonar skortur á hæfileikum
til þess að koma upp mannlegu
umhverfi; hlýlegu og listrænu f
senn. Samskonar Sfberfa er Ifka
til f úthverfum Stokkhólms og
fleiri sænskra borga. Þar hefur
stöðlun og ofskipulag ráðið
hverju pennastriki og leiðindin
grúfa eins og dimmt ský yfir
kumböldunum sem Svíar nefna
„svefnborgir".
Sfberían í Breiðholtshverfi nær
hámarki í ömurlegri fjögurra
hæða lengju, sem minnir helzt á
minnkabú. Það er því lfkast að
þarna hafi einhver byrjað á
venjulegri, tilbreytingarlausri og
ljótri blokk, en síðan fengið
dugnaðarkast og ekki getað hætt.
Líklega má þakka fyrir, að hann
hélt ekki áfram austur yfir Fjall.
Trúlega er einhver hagræðing
og sparnaður fólginn f þessum
byggingarmáta. Mér þykir líklegt
að einhver hafi getað bent á líkur
fyrir lægra verði með því að
byggja langhund. En ber ekki
skipulagsyfirvöldum að minnast
þess, að hér er verið að skapa
samtíð og framtíð umhverfi til
þess að lifa í. Er lfklegt að fólk
muni sækjast eftir að búa í svona
húsum?
Eftirtektarvert er, að viðlaga-
sjóðshverfið í Breiðholti er lang-
samlega manneskjulegasta
byggðin þar; Hæfilega stór hús
með frekai' bröttu risi, vingjarn-
leg og hlýleg. Þegar komið er inn
á meðal þessara innfluttu húsa,
mætir manni önnur tilfinning:
Maður er ekki Icngur í Sfberíu,
þar sem ómcnnskt kerfi gerir
mannabústaði útlits eins og
frystikistur.
I nýjasta Breiðholtshverfinu,
sem nú er í byggingu í fallegri
hlfð ofan við Brciðholtsbæinn,
virðist svo sem einhver hafi
rumskað. Það er nýr og dálítið
ferskur svipur á húsum þarna,
ekki sfzt fyrir bröttu þökin;
annars er of sncmmt að fjalla um
þessa byggð, hún er það skammt á
veg komin. Vonandi verður þar