Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1975, Blaðsíða 8

NV VERK f PARIS
Ljósmyndir (íunnar Hannesson
MYND-
LIST
Gunnar Hannesson Ijósmyndari
var á ferðinni í París og tók þá
þessar myndir af nýjum skúlptúr,
sem borgaryfirvöld þar hafa keypt
og komið fyrir á torgum. Stinga
þessi verk óneitanlega í stúf við
hefðbundnar torgmyndir af kóng-
um á hestbaki eða hetjulegum
stjórnmálagörpum. Sum þessara
verka vekja spurningar eins og
t.d. spurningamerkið, önnur
óhugnað og sum áreiðanlega
hneykslun, að minnsta kosti ef
þau væru sett upp hér.
1. grein í greinaflokki um
Fyrir skömmu rak á fjörur Les-
bókarinnar búreikninga frá þvf
fyrir stríö. Þar voru nákvæmlega
tilfærðir allir útgjaldaliðir Ift-
illar hafnfirzkrar fjölskyldu frá
því fyrir strfð, allt frá brýnustu
lffsnauðsynjum til munaðarvöru,
allt lagt saman og dregið frá rýr-
um tekjum fyrirvinnunnar, svo
að ekki skakkaði eyri.
Við lestur þessara talna fór
ekki hjá því að mann langaði til
að skyggnast ofurlítið nánar inn f
þá veröld, sem að baki þeim bjó
og bera hana saman við velferðar-
þjóðfélag nútímans, þar sem
reiknað er með, að vísitölufjöl-
skyldan, þ.e. hjón með tvö börn,
þurfi til ráðstöfunar 96 þúsund
krónur mánaóarlega fyrir utan
skatta.
Það er alkunna, að verðgildi
krónunnar hefur lirakað gegndar-
laust á síðustu árum og áratugum,
þannig að það var f sjálfu sér ekki
svo furðulegt að sjá að fiskneyzla
lftillar fjölskyldu nam í eina tíð
kr. 1,50 á viku og kjötneyzla rúm-
lega fjórum krónum. Athyglis-
verðara var, að f umræddri
heimilisbók gat hvergi að Ifta út-
gjaldaliði, sem eru snar þáttur í
nútíma hcimilishaldi. Til dæmis
var bifreiðakostnaður cnginn,
kostnaður við kaup á húsmunum
enginn, sumarleyfiskostnaður
enginn, og svo til enginn kostn-
aður af vöxtum og afborgunum. I
bókinni var gert ráð fyrir út-
gjaldaliðum eins og til dæmis
tfzkuvörum, búsáhöldum, snyrti-
vörum, skemmtunum og happ-
drættum, en engar tölur voru í
tilheyrandi dálkum, nema hvað
örsjaldan var gerð grein fyrir
nokkrum aurum til skemmtana,
sem varla gátu numið mciru en
verði aðgöngumiða að barnasýn-
ingu í kvikmyndahúsi.
Ekki dettur mér í hug, að með
lestri þessarar gömlu heimilis-
bókar hafi ég gert einhverja
meiriháttar uppgötvun. Við sem
ekki liföum tfmana fyrir strfð,
höfum öll heyrt sitt af hverju um
atvinnuleysi, skort, jafnvel sult,
þrældóm, þröng húsakynni, lé-
legan fatnað, — sára og nfstandi
fátækt, sem alla hráði nema ör-
fáa, er meira máttu sín. En hvers
konar líf var þetta eiginlega?
Ilvernig fór fólk að því að Iáta
enda ná saman og hvað gat það
gert til að lífga upp á stritið og
skortinn?
Þessum spurning-um verður að
miklu leyti svarað í viðtali, sem
birtist á næstunni við þrjár hafn-
firzkar systur, sem eyddu æsku-
árum sfnum f þrotlaust strit við
fiskþvott og uppskipunarvinnu á
árunum 1920—1930. 1 þessu við-
tali fæst sýnishorn af Iffsbaráttu
og neyzluvenjum alþýðu fyrir
u.þ.b. hálfri öld. Til samanburðar
birtist síðan viðtal við barnmarga
alþýðufjölskyklu í nútímaþjöðfé-
lagi, þar sem annar mælikvarði
gildir, en eigi að síður þarf að
keppast við að láta endana ná
saman. En til þess að gera saman-
burðinn raunhæfari höfum við
fengið ýmsar upplýsingar hjá
Hagstofunni um verðlag og kaup-
gjald frá árinu 1925 annars vegar