Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1975, Blaðsíða 7

Þeir ruku allir á fætur þegar verkstjórinn birtist, nema skáldið, sem sat áfram eins og ekkert hefði l skorizt.
Við kvöddumst svo þarna í
kaffihúsinu. Og f fyrsta skipti
borgaöi hann.
Ég sá hann svo ekki f nokkuö
langan tfma. Ég fór nokkru
seinna úr bænum, norður á
heiöi ,f vegavinnu. Þaö þótti
meíra en lftill fengur að kom-
ast f vegavinnu á þeim tfmum
atvinnuleysisins, yfir sumarið
og fram á haust. Þá var ekki
fengist um það þótt kaupið
væri lágt, 60 aurar um tfmann
að vorinu, en 90 yfir sumarið.
— A heiðinni var kaldranalegt.
Snjór var ekki leystur er við
komum þangað og klaki ekki
farinn úr jörð. Svo eiginlega
var varla hægt að segja, að það
væri skemmtilegt að vera
þarna.
Ég varð meira en Iftið hissa,
þegar ég kom þarna, að sjá
kunningja minn meðal verka-
manna.
„Nú, ert þú hér?“ sagði ég.
„Já, ekki ber á öðru,“ sagði
hann og brosti. „Ég er að reyna
að komast f samband við
náttúruna." —
„Heyrðu," sagði ég, „Það er
laust pláss f tjaldinu mfnu. Er
þér ekki sama þótt þú holir þér
þar niður? Það er ekki verra að
hafa þig en einhvern annan."
„Hefur þú lesið kvæðið
Kleppsreiðin í Speglinum.
Sfðasta erindið nálgast að vera
skáldskapur," sagði hann.
„Að þcssu skaltu önd mfn
hyggja
yfirvöldum geðjist þú:
A hnjánum báðum er best að
liggja
og biðja í auðmýkt og sannri
trú.
Hver veit nær sorgar hefjast él,
hver veit nær söðlar Danfel. —
Já, hver veit nær söðlar
Daníel,“ endurtók hann og hló
við.
Ekki var hann kunningi
minn mikill verkmaður. Var
nánast, frómt frá sagt, sama
hvort hann var eða ekki. Kom
þar margt til: Hann hvorki gat,
kunni né vildi vinna. Vinnan
var erfið og sjálfsagt honum
um megn. Enda hugurinn lfk-
lega oftast bundinn við annað.
Um skáldskap talaði hann lftið.
Hvort hann orti vissi ég
ógjörla. Ég sá hann stundum
taka skrifblokk upp úr tösku
sinni og skrifa eitthvað f hana.
En um það allt var hann fáorð-
ur.
Mér er eitt atvik f sambandi
við þennan kunningja minn
sérstaklega minnisstætt. Það
var einn góðviðrisdag, rétt eftir
hádegi. Við vorum nýkomnir úr
mat. Við unnum góðan spöl frá
matarskálanum. Afar heitt var
f veðri. 1 stað þess að fara að
vinna strax, settumst við niður
og hvfldum okkur. Veðrið var
svo gott, heitt og mollulegt.
Allt f einu vitum við ekki fyrr
en verkstjórinn stendur mitt á
meðal okkar og segir:
„Hafið þið það oft svona, þeg-
ar þið lialdið að ég sjái ekki
til?“
Allir þustu á fætur, sögðu
ekki neitt og hröðuðu sér að
verki, nema kunningi minn, —
hann leit beint framan f verk-
stjórann og sagði:
„Já, við gerum þetta oft, og
mér finnst þetta nú ekki svo
óskaplegt, að þörf sé að gera
veður út af því.“
„Nú,“ sagði verkstjórinn
hvasst. „Þú ert meira en Iftið
ósvffinn að bæta gráu ofan á
svart með þvf að svfkjast fyrst
um og brúka svo hortugheit
lfka. Ég hef nú litla þörf fyrir
slfka menn. Og enginn hörgull
á mönnum, sem kunna betur
mannasiði en þú. Þú veist það
kannski ekki að þú varst tekinn
hér upp á gustuk."
„Á ég þá að skilja þetta svo
að þú sert aö reka mig?“
„Já, þú ræður þvf, ef þú held-
ur að þú sért hérna bara til að
brúka kjaft, þá er það misskiln-
ingur. Ég sé ekki neitt tiltakan-
lega eftir þér, þó þú farir. Og
Ifklega komum við vegar-
spottanum yfir heiðina jafn
fyrir þvf.“
„Jæja, það er þá best við
komum heim og ég fái þessar
fáu krónur, sem ég á inni.“ —
Að svo mæltu tók kunningi
minn á rás og gekk hratt til
tjaldanna. Við biðum f ofnæmi
hvað næst muni gerast. En við
fengum ekkert að vita. Kunn-
ingi minn settist að matborði
með okkur eins og vant var,
hinn hressasti. Er við fórum að
impra á þvf við hann, hvernig
þetta hefði endað, svaraði hann
okkur á þann veg, að lftið var á
þvf að græða, og við skildum
brátt að um þetta vildi hann
alls ekki ræða neitt við okkur.
Næsta morgun mætti hann f
vinnuna eins og venjulega.
Hann var svo f vinnunni til
hausts og fór sfnu fram ekki
sfður en áður. Aldrei varð þess
vart að verkstjórinn fyndi að
einu eða neinu við hann. Það
var eins og hann sneiddi hjá að
vera með aðfinnslur við hann.
Annars virtist fara hið besta á
með þeim. — Þegar þeir skildu
um haustið, kunningi minn og
verkstjórinn, virtust þeir skilja
með vinsemd, eða a.m.k. sæmi-
lega.
Ég hafði alltaf nokkra Iöngun
til að komast eftir hvernig
þeim hafði samið, verkstjór-
anum og kunningja mfnum,
daginn sem hann rauk heim f
fússi. — En það varð ekki fyrr
en mörgum árum seinna, að
kunningi minn sagði mér frá
þessum átökum þeirra.
Hann var þá við skál. — Ég
rakst. á hann f Austurstræti. Þá
sagði hann: „Nú býð ég þér
kaffi. Þú átt það hjá mér. Og nú
er meira f buddunni en forð-
um.“
Er við vorum ný sestir segir
hann allt f einu: „Nú er gamli
verkstjórinn okkar dauður.
Alltaf verður mér hann nú
minnisstæður, kallanginn."
— „Já, það urðu nú einu
sinni árekstrar á milli ykkar,
manstu? Mig hefur nú alltaf
langað til að vita hvernig þetta
endaði hjá ykkur, er hann
hafði á orði að reka þig. Við
undruðumst nú eiginlega
hvernig þetta endaði. Satt að
segja bjuggumst við nú við að
þú værir á förum, er við kom-
um heim um kvöldið."
„Já, það er nú saga að segja
frá þvf. Og eiginlega bjóst ég
nú við þessu lfka. — En ég
notaði sama ráðið og margir
hafa gert á undan mér og gefist
vel. — Verkstjórinn var búinn
að taka upp vinnuskýrslurnar
og farinn að athuga hvað ég
ætti inni. Hann ætlaði auð-
sjáanlega ekki að láta undan.
Og ekki sá hann víst eftir mér,
þó ég færi. Ég lái honum það
ekki. En einhver kennd innra
með mér sagði: Láttu hann
ekki sleppa svona ódýrt, — svo
ég sagði:
„Þú ert ákveðinn f þvf að
reka mig?“
„Þú verður að hlýða sömu
regluin og aðrir.“
„Jæja, góði, þetta gerir mér
ekkert til. Þú skalt bara reka
mig. Ég er vanur útiganginum.
Hvort ég svelti einum mánuöi
lengur eða skemur skiptir mig
engu máli. Þú ert ríkur, nóg af
öllu. Ég á ekki neitt af ver-
aldarauð. En eitt get ég. Ég get
gert nafn þitt ódauðlegt. — Það
er kannski vorkunn þó þú vitir
ekki, að ég er stórskáld, —
skáld, sem þjóðin á kannski
eftir að meta.
Það væri nú ekki nema sjálf-
sagt að þú fengir þinn skammt,
t.d. kvæði, sem héti: Verkstjór-
inn og skáldiö. — Ég veit ekki
hvort þú kannt vísuna: Enginn
skyldi skáldin styggja, skæð er
þeirra hefnd. — Ég hið þig ekki
um neina miskunn. Mér er alls
ekki neitt illa við þig. Ef þig
langar til að ég geri þig ódauð-
legan, þá rekur þú mig. Þitt er
valdið.“ — Þannig lét kunningi
minn dæluna ganga. —
„Það var eins og verkstjór-
inn, þessi sjálfum glaöi maður,
og merkikerti, félli saman. Að
lokum sagði hann: „Við skulum
sleppa þcssu, og láta eins og
ekkert hafi skeð.“ Loks sagði
kunningi minn:
„Mikið er ég nú feginn að
þetta skyldi fara á þennan hátt.
— Ekki svo að skilja, að ég beri
neina virðingu fyrir verkstjór-
anum okkar gamla. En eftir því
sem ég eldist finnst mér ég
alltaf skilja betur og betur orð
Njáls gamla: Alltaf orkar tvf-
mælis, þá hefnt er.“ —
Steinn
Steinarr
Það vex eitt
blðm
fyrir vestan
ÞaS vex eitt blóm fyrir vestan,
og vornóttin mild og góð
kemur á Ijósum klæðum
og kveður því vögguljóð.
Ég ann þessu eina blömi,
sem aldrei ég fékk að sjá.
Og þangað horfir minn hugur
í hljóðri og einmana þrá.
Og því geng ég fár og fölur
með framandi jörð við il.
Það vex eitt blóm fyrir vestan
og veit ekki að ég er til.
0