Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1975, Síða 6

/
jviipim
pe/j£'
m ': 4$
*» ir
ét
■ M fc
Pétur Karlsson. Litlu myndirnar eru frá Rauða torginu I Moskvu.
** i : m V
‘ "■ ilii
‘é^WiJíQurihjoti.
ræéir i/itT
'PÉTU2 KAKLHON
IðftJktýfemzmi
jtyafeþýfanNa oq
fyrruni ofiplcmat
L jencUráðí 15téta
i JJloskw^
_ &•*%
r> \ ^
■ * f*
• p v§>
x£ýi**
* JV * *« <v
ít « v
<c <r •* ■ /
Það heyrir vissulega til undan-
tekningum, að erlendir diplðmat-
ar kveðji utanrfkisþjðnustu lands
síns fyrir fullt og fast og gerist
fslenzkir rfkisborgarar. Að
diplðmatinn setjist þar á ofan á
fslenzkan skðlabekk og læri loft-
skeytafræði til þess að komast á
sjð, — það er næstum þvf of fjar-
stæðukennt til þess að nokkur
trúi þvf. Eins og margir vita,
varð þð sú raunin á með Peter
Kidson, sem heitir Pétur Karls-
son eftir að hann fékk fslenzkan
rfkisborgararétt.
Nýlega fðr Pétur f tveggja
mánaða Rússlands- og Austur-
evrðpureisu. A þessum sfðustu og
mestu ferðatfmum þykir það út af
fyrir sig ekki frásagnarvert. En
ástæðan til þess að Lesbðkinni
þðtti eftirsðknarvert að ná tali af
Pétri um þessa ferð, er sú, að
hann var að vitja gamalkunnugra
slðða. Pétur var nefnilega brezk-
ur diplómat f Moskvu á dögum
kalda strfðsins og talaði
rússnesku. Sfðan eru liðin 25 ár
og margt hefur breytzt f heimin-
um. Meðal annars er kalda strfðið
að mestu úr sögunni; við lifum á
tfmum „detente", eða slökunar-
stefnu f samskiptum austurs og
vesturs. En hefur Moskva breytzt;
er fólkið á götunum þar öðruvfsi
og hefur það aðrar skoðanir en
fyrir aldarf jðrðungi?
Um veru sína í Moskvu fyrir 25
árum segir Pétur: „Mér fannst
mjög forvitnilegt að vera austur
þar og mér leið vel; ég kunni vel
við Rússa sem fólk og í rússnesku
andrúmslofti átti ég einhvernveg-
inn vel heima. Eg hafði lært
rússnesku og um tíma búið hjá
rússnesku yfirs'.éttarfólki, sem
flúið hafði í bvlíingunni. Þetta
fólk settist að í London og ég
lærði hjá þeim rússnesku, sem er
eins og íslenzka, afar erfitt mál.
Þegar ég lít til baka og rifja upp
kynni mín af mönnum austur í
Moskvu, þá er hlýjan í fari þeirra
það, sem mér er efst í huga og það
sem ég kunni bezt við. Hlýja og
húmor, — mér fundust þeir líka
góðir sálfræðingar og fljótir að
átta sig á manni. Samt var það
ekki óþægilegt. í framkomu eru
Rússar yfirleitt mjög eðlilegir
núna þótt oft hafi verið talað um
tortryggni í fari þeirra, þá varð ég
þess ekki var í þetta sinn. Vita-
skuld er fólk misjafnt þar eins og
annarsstaðar og verst féll mér við
embættismenn og dyraverði á
veitingahúsum, sem bæði eru
frekir og dónalegir. Líklega hefur
það verið vegna þess, að aðsóknin
var jafnan meiri en plássið leyfði.
Á þessum árum kalda stríðsins
var fólk vart um sig og ég get ekki
sagt að ég hafi stofnað til náins
kunningsskapar við rússneskt
fólk. Við sendiráðsmenn vorum
mjög einangraðir; það er bæði
gömul og ný saga og það eru þeir
jafnvel líka á íslandi. A þessum
aldarfjórðungi, sem liðinn er síð-
an ég starfaði þar, hef ég að vísu
komið til Rússlands sem loft-
skeytamaður á íslenzkum skipum.
Til dæmis vorum við eitt sinn
tepptir I mánaðartima í
Arkangelsk. Og á stuttum sumar-
leyfisferðum hef ég komið til
Moskvu og búið þar hjá íslending-
um."
— Hver var ástæðan til þess að
þú fðrst til Rússlands núna?
— I þetta sinn fór ég austur
þangað til þess að taka þátt í
námskeiði fyrir útlendinga, sem
kunna rússnesku og vilja gjarnan
bæta við sig.
En auk námsins notaði ég tæki-
færið til þess að sjá mig um. Leið-
in lá um Finnland; þá var þar
verið að undirbúa ráðstefnuna
um öryggi Evrópu. Ég fór með
lest frá Helsinki til Leningrad.
Þangað hafði ég komið með skipi
fyrir 25 árum á degi rússneska
sjóhersins. Ég man vel, að þá var
mikið þrumuveður og ég bjó á
gömlu hóteli, sem hét Astoría. Nú
vildi svo til, að enn var þrumu-
veður og viti menn; ég lenti aftur
á Hótel Astoría og það var einn
dagur sovézka sjóhersins.
Vegna þess að dulræn fyrirbæri
eiga svo mjög uppá pallborðið á
tslandi, þá langar mig til að rifja
það upp, sem átti sér stað fyrsta
kvöldið í Leningrad fyrir 25 ár-
um, þó það sé smá útúrdúr frá
því, sem við ætluðum að tala um.
Þannig var, að ég gekk út um
kvöldið mér til hressingar.
Myrkur var en dágóð skima af
tungli og bar skuggamyndir hús-
anna við himin. I þessu einkenni-
lega og framandi umhverfi villtist
ég eitthvað, en allt í einu rann eitt
upp fyrir mér: Ég hafði séð þetta
í draumi á slóðum Egils Skalla-
grímssonar heima í Yorkshire —
nákvæmlega svona, þegar ég var
drengur, — það hafði verið hálf-
gerð martröð.
— En sfðan fðrst þú sem leið
liggur austur til Moskvu og varst
þar allan ágústmánuð. Hvernig
var að vera f Moskvu eftir öll
þessi ár?
— Það var ógleymanlegt að
stofna til kynna við borgina og
fólkið á ný. t fyrsta lagi var auð-
séð, að détente eða slökunarstefn-
an er ekki bara orðin tóm. Maður
finnur muninn á ýmsan hátt og
það var forvitnilegt að kynnast
því. Ég bjó á stúdentagarði við
háskólann og hafði nógan tíma til
þess að líta í kringum mig. Yfir-
leitt forðaðist ég hina útlending-
ana, en reyndi hvað mest ég mátti
að vera meðal Rússa og tala
rússnesku. Af tilviljun kynntist
ég nokkrum Moskvubúum og kom
heim til þeirra. Það var einungis
venjulegt fólk, ekki menntamenn
að atvinnu, en greint fólk. Þar að
auki þótli mér það skemmtilegt,
— ekki kannski fjörugt, en um-
fram allt eðlilegt.
— Bar Island á góma?
— Já, og maður undrast að
þetta fólk veit yfirleitt miklu
meíra um tsland en íbúar nál-
ægari landa eins og Danmerkur
og Englands. Margir vissu um
Halldór Laxness og höfðu lesið
eitthvað eftir hann, — og sjón-
varpsþætti um tsland höfðu menn
séð og mundu vel eftir.
©