Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1976, Blaðsíða 12

Framhald af bls. 3
ast alveg að honum, áður en hann yrði
hans var, og hrinda honum fram af
svölunum. Um huga hans fóru margar
myndir af fólki, sem var að hrapa og
hann hafði séð í blöðum og við önnur
tækifæri, úr flugvélum, af húsþökum, úr
gluggum og af húsasyllum og nú sá hann
í huga sér í stað pokans sjálfan sig falla
örhratt til jarðar, hugkvæmdist svo nær
samtímis: Hann fer út um glugga á
neðstu hæðinni.
Hann steig af ítrustu varfærni inn úr
dyrunum. Hlustaði. Hann nötraði allur
af óþoli, sem hann jafnframt af stillingu
undraðist yfir. Ekkert heyrðist nema
vindgnauð lengi vel.
Svo fannst honum, fremur en hann
heyrði, niðri í húsinu eitthvað dregið
eftir gólfi, siðan lágt dynk. Hann læddist
að stigapaliinum og ofan þrep fyrir þrep.
Annar dynkur og síðan enn. Hann
fikraði sig niður þétt upp við vegginn.
Hvað sjálfan hann áhrærði var hann sér
ekki vitandi um neitt annað en að hann
yrði að komast ofan sem hljóðlegast.
Höndina kreppti hann um hnífinn og
hefði fundist, ef hann hefði rennt huga
ti! hans, að einmitt með þeim hætti yrði
hann að bera hann til þess réttlættist að
hann var aö læðast þarna í þessu fram-
andi húsi, sem hann hafði gengið fram
hjá, þúsund sinnum, án þess nokkurn
tíma að hugsa til þess, hvort það hefði
sjálfstæða vídd en væri ekki baraytri
mynd eins og uppstiiling í kvikmynda-
veri, án þess svo mikið sem ímynda sér
aö þessi bakgrunnur væri til, nema í
þeim mæli sem hann rúllaði saman og
sundur kortinu er hafði ósjálfrátt orðið
til í huga hans yfir leiðina að og frá
vinnustað. Margsinnis hafði hann séó
brotnar rúðurnar á efri hæðum hússins,
hlerana fyrir gluggunum á neðstu hæð-
inni, en í hvert eitt sinn höfðu glundroði,
meininparievsið í útiiti þess, bægt huga
hans inn á viðfeldnari rásir, þar sem
hai.,1 '»ai iieimavanur og þaðan sem
hann hafði engar ástæður til að víkja:
þvert á móti allar til að halda sig við ailt
til þess að þessi útlitsmynd hætti að vera
honum annað en kennileiti á kortinu og
honum nærri því ósýnileg, svo lengi sem
hún héldi formum sínum.
Eftir því sem neðar dró varð hann
greinilegar var við þrusk af neðstu hæð-
inni. Síðan háreysti; skelli. Og hann
gerði sér grein fyrir, hvað um var að
vera: maðurinn var að reyna að ná hlera
úr veggnum til að komast út.
I anddyrinu staðnæmdist hann og
mjög sterk löngun greip hann að fara út,
heim. Ömurlegt hús, sem minnir á dauð-
ann, hugsaði hann. Sá slóð sína, ósýni-
lega, í portinu. Síðan sementsmolana.
Hugsaði: Hvað eru einnar viku laun hjá
því að setja sig í lífshættu? Og nú kenndi
hann hnífsins og slakaði takiö á honum.
Viku, sem þar að auki hafði verið stutt,
aðeins hinir venjulegu eftirvinnutímar.
Hluttekt mín í þessum eltingarleik er
fráleit, hugsaði hann; ég er enginn
maður til að standa í svonalöguðu. Og
spurði sjálfan sig nú í fyrsta sinn: hvað
hyggst ég fyrir? Ogna honum með hnífn-
um, uns hann afhendir mér peningana?
Því að gera svo mikið veður út af fá-
einum krónum? En hugrenningar hans
voru átakalausar, þau kennslin sterkust,
að ganga inn á slóð sína í portinu og
heim.
Innan af hæðinni barst brothljóð.
Hann stökk niður nokkrar tröppur og
inn í sal með hnífinn á lofti, fullur
örvæntingar.
Hann sá manninn strax, líkt og
saxaðan sundur af ljósstrimlum, sem
smugu lárétt milli borða i veggnum. Þeir
mynduðu línur á steingólfinu, salurinn
tómur og andstæður myrkurs og birtu
inn um óþétta hlerana mögnuðu hverja
aðra fyrir sjónum hans, svo að hann
glýjaði í augun; hann sá manninn líkt og
engjast í skáraðri birtunni, snúa gegn
sér og sleppa höndunum af brotnu borði
og hverfa. Hann sá hann birtast aftur
fjær, nærri því úti í horni salarins, og
hæglætislega gekk hann af stað á eftir
honum. Það skerpti alla athygli hans,
þegar hann greindi að maðurinn dró á
eftir sér annan fótinn, það var fum á
þeim gráklædda og þó horfði hann um
öxl, — og hann herti eftirförina.
Sá, sem elti, drap fótum við op á
gólfinu, tvíveðrungurinn í látæði þess
gráklædda olli að hann leit niöur fyrir
fætur sér og steig á snið við opið, fannst,
sem hjartað félli úr brjósti sér niður um
það og um stund gat hann ekki gefið
gaum öðru en örum slætti þess. Hann
stóð hreyfingarlaus. Framundan var sá
gráklæddi ýmist að birtast í ljós-
skárunum eða hverfa uns mynd hans var
líkt og þrædd upp á þráð eitt augnablik,
svo hvarf hann niður úr gólfinu; hann
hafði farið niður um annað samskonar
gat eftir kaðli, sem hékk ofan úr loftinu.
Þegar maðurinn hafði gengið úr
skugga um það, hraðaði hann sér út úr
salnum sömu leið og hann hafði komið.
Honum fannst hann berskjaldaður.
Frammi í anddyrinu fann hann til
sömu aðkenningarinnar og fyrr þar en
nú óljósar, í huga hans vaknaði samtimis
vissa um að sá gráklæddi væri enn
hræddari en hann var, kenndi þess þó
jafnframt að hann var hræddur. Hann
kemst ekki út úr kjallaranum, ella hefði
hann þegar notað sér það, hugsaði hann,
ég hef yfirhöndina./
Birtan frá kjallaratröppunum náði
skammt. Hann rýndi inn i myrkrið. Á
gangi til beggja handa voru kolmyrkar
gættir, möl og sandur á gólfinu. Hann
gekk hægt í þá átt, sem mannsins var
helst að leita. Loftið var rakt og kalt og
rammt af fúa. Inn um gáttirnar sá hann
keilulaga birtu ofan um loftop merla,
líka kristalsljósakrónum, þungum og
viðhafnarmiklum. Hann hélt sig á miðj-
um ganginum, því að honum var ljóst að
maðurinn gat setið fyrir honum innan
við einhverja gáttina. Hann fikraði sig
áfram.
Óljóst bárust til hans raddir. Fyrst
hélt hann þær vera í huga sér, síðan
greindi hann að þær bárust utan úr
myrkrinu. Hann steig af ganginum inn í
sal, mótstæðan þeim, sem sá gráklæddi
hafði látið sig falla niður í. Haddirnar
urðu skýrari.
Mennirnir voru þrír, hann gerði ráð
fyrir að sá í gráu peysunni væri meðal
þeirra.
Hrjúf rödd sagði: ,,Við kúgum þá til
nlýðni."
Önnur gróf en óstyrkari spurði: ,,Hvað
viltu að þeir geri?“
„Þetta sama," svaraði hinn. Litla
stund varð þögn, svo hélt þessi rödd
áfram: ,,í stað þess að afraksturinn fari í
að kaupa rusl og búa til rusl, vil ég
breyta vinnunni í varanleg verðmæti."
Þriðja röddin, sem var óburðugust;
kersknileg en veik og hljóp upp og niður
Páll Guðmundsson á Hjálmstöðum í Laugardal var á sinni
tíð einn kunnasti hagyrðingur landsins. Ljóð og stökur eftir
Pál birtust oft í Lesbókinni um og eftir 1940. Vorvísurnar
sem hér eru endurbirtar, komu í Lesbók vorið 1 942.
Pöll ö Hjölmstööum
VOR í SVEIT
Vorið kallar: komið út,
kliðar varla blærinn,
fjöllin halla hvitum strút,
horfinn allur snærinn.
Kyrrist Rán á klettaströnd,
klakans hlána leifar.
Blik við mánans roðarönd
rósa fána veifar.
Lyftist vallar liljublað
leyst úr mjalla spjörum,
vorið hallast vengi að,
vetur karl á förum.
Lifna móar, flár og fit,
flesjur gróa víðar,
blaðafrjóvgar bregða lit,
birkiskógarhliðar.
Tínir í klettum kindafans
kjarnarjetti stundum.
hrossin Ijettum loga dans
leika á sljettum grundum.
Hamrasali hljómarvið
hó og smalasöngur.
Gljúfratali og giljanið
glymur dalur þröngur.
Falla hvast úr hamragjá
hvítra vasta bungur,
endurkastast klettum frá
kliðus' rasta þungur.
Þröstur hvimar hreiðri hjá,
hræðslu svima sleginn
Svifinn himinsölum frá,
sólarbrimi þveginn.
Vorið bannar værðum drótt,
vors, eru' annir seimur,
vorið sannan veitir þrótt,
vor er annar heimur.
Undir glæðum ársólar
endurfæðast grundir,
æska bæði og elli þar
eiga næðisstundir.
Villir sjónir tíbrá tær,
túnin blómum vefjast,
stillir tóna fossinn, fjær
fuglarómar hefjast.
Hefjast rómar fugla, fjær
fossinn tóna stillir,
vefjast blómum túnin, tær
tíbrá sjónir villir.
Lof þjer hátt um lög og ból
Ijóða sáttir munnar,
dýrðarmáttug mikla sól
móðir náttúrunnar.
meö stórum sveiflum, sagði: „Og valda-
stéttina verður fortakslaust að grisja;
afmá, eins og óhreinindabletti þá, sem
spilltastir eru orðnir, enda eru þeir ekki
annað frá sjónarmiði nýs skipulags. Ég
hef hugleitt morðið. Við getum allir
drepið menn og hver getur það ekki? Ég
geri það. Ekkert hindrar mig annað en
skipulag, sem ég hata, arðránsskipulag,
samtök um hugleysi og hugsunarleysi;
ótti manna hver við annan.“
Sá, sem hrjúfasta hafði röddina, sagði:
„Þú hefur engan drepið."
„Ég fer af stað bráðum. Ég hef gert
það í huganum," svaraói hinn.
Frammi í salnum mændi maðurinn í
þá átt sem tal mannanna barst honum úr
og greindi innvegg úr uppsláttarvið, rif-
aði í ljós með fram borðunum. An þess
að hugleiða það frekar taldi hann þann
með sprölcu röddina vera manninn í
gráu peysunni.
Sá sagði stiililega: „Stund hefndarinn-
ar rennur brátt upp. Við förum af stað I
nótt.“
Engin hljóð bárust manninum frammi
önnur en þessar raddir. Hann hætti að
hlusta, vék tilliti sínu að daufri skímu
niður úm loftop, hugsaði, að ef til vill
hefði hann dreymt þetta samtal ein-
hverntíma áður og nú hefði það komið
Framhald á bls. 15