Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1976, Side 5

Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1976, Side 5
ÞAÐ er langt frá því, að ég sé gamalvanur hákarlamaður. Ég var ekki á hákarlaskipunum gömlu, hvorki dekkskipum né opnum áttæringumsvo sem Far- sæli Sveins hreppstjóra í Felli eða Lónkotsskipinu, sem Guðmundur Anton frá Bræðraá stjórnaði. Það voru 8 — 10 tonna skip, opin i miðju, en svokölluð rúff í skut og stafni. Miðskips var kassi eftir endilöngu skipi, en utan með þessum kassa sátu fjórir ræðarar á hvort borð. Sést af þessu, hve skip þessi voru stór. Skipin voru svo þung undir árum, að segl voru notuð, þegar tök voru á. Þótt ég þekki ekki mikið til hákarlaveiða fyrri tíma þá þykist ég samt þekkja nokkuð til þessara veiða, því að þrjú vor fór ég í legu í Skagafirði með þaulvönum há- karlamanni, sem reyndi að kenna okkur strákunum eins og kostur var. Ekki þurfti langt að fara. Það var aðeins hálftíma róður á ára- báti fram í ál beint undan Bæ. Við vorum þrír á bátnum, sem hét Maí og var stór fjórróinn árabát- ur. Stefán í Bæ var aðalkempan, en svo var ég og annar strákur jafngamall mér. Hann hét Jóhannes. Við vorum hálfþrítug- ir, er þetta var. Stefán var gamal- vanur hákarlaveiðum og annarri útgerð úr Sléttuhliðinni. Við hinT ir vorum óvanir með öllu. Hjá Stefáni fengum við ágæta tilsögn, enda veitti ekki af. En áhugann vantaði ekki. Nokkru áður en farið var til veiða hafði Stefán látið ýlda kálf, sem drepizt hafði; fór hann með þetta hræ ásamt fleiru þefmiklu, bjó vel um, og hleypti niður með stjóra á þeim stað, þar sem fyrir- hugað var að reyna veiði. Það var, eins og fyrr var sagt, um hálfs tíma róður frá landi út á brún á 60 faðma dýpi. Stefán hafði og látið lóga hundi og reykja skrokk- inn; en einnig útvegaði hann sel- spik og annað góðgæti sem gerir fitubrák. Nú var beðið eftir tunglstraumi og góðu veðri. Frá fyrri tímum var til á heimili mínu að Bæ nokk- uð af veiðitækjum, svo sem sókn, vaðsteinn og fleira, en þó varð að fá sumt lánað. Helztu veiðitækin eru sókn, og við hana fest eins metra löng járnfesti en á henni sigurnagli. Þá kemur vaðsteinn og er jafnvel einnigsigurnagli of an við vaðsteininn, svo að ekki snúist upp á vaðinn, sem kemur ofan við steininn. Vaðurinn þarf að vera mjög sterkur, en þó ekki sérlega sver. Styrkleikinn miðast við það, að tveir fullhraustir menn dragi af öllum kröftum. En loks er að telja stjórafærið, og stjórann, sem legið er við. öll þessi nöfn þekkti Stefán vitan- lega út í hörgul og fræddi hann okkur. Þótti okkur það ánægju- legur lærdómur og hlökkuðum við mjög til. Svo rann upp sá dagur, er fyrst skyldi reynt við „þann gráa“. Vel þurftum við að búa okkur, þvi það var sagt kuldaverk að liggja und- ir, sem kallað var og vik ég að þvi siðar. Okkur var nú óskað allra heilla í veiðiför þessari, en svo var ýtt úr Bæjarvör og róður tek- inn á miðin, sem áreiðanlega hafa oftast verið fjær landi en í þetta sinn. Þess má geta, að þessi fyrsta lega okkar var um mánaðamót apríl og maí árið 1927. Á miðin komumst við á tilsett- um tíma. Þau voru Bæjarhúsið á Yztaklettinn og Húsanestá Málm- eyjar til hliðar við Þórðarhöfða. Dýpið 60 faðmar. Stjórinn var nú látinn fara og gefið út nokkurt yfirvarp eftir, að fast var orðið í ■ HÁ- KARLA- VEIÐAR Á SKAGA- FIRÐI Eftir Bjöm í Bæ botni. Og nú fór Stefán að kenna okkur. „Rennið út vöðunum; þið verðið á bakborða, en ég á stjórn- borða. Þegar botn er fundinn eig- ið þið að taka grunnmál heldur meira en vant er á handfærum, því sá grái þarf að hafa svigrúm til að synda undir sóknina og velta sér við. Hann tekur agnið oftast upp fyrir sig, þar sem skolt- urinn er neðan til á hausnum á honum". Nú verð ég að taka fram, að áður en við renndum beittum við sóknirnar eftir kúnstarinnar reglum. Sóknir eru afarstórir önglar með löngum legg. Beittum við öllu því hnossgæti, sem við höfðum meðferðis — hángnu hundaketi, selspiki og öðru, er við töldum freistandi fyrir grána. Var þessu raðað á öngulinn og svo sem komst upp á legginn. Sást þá hvergi í sóknina. Og svo hélt Stefán áfram. „Nú setjizt þið á þóftur, eða krjúpið í barka og austurrúmi. Hafið aðra hendi við borðstokk og haldið i vaðinn. Ekki má keipa, eins og fyrir þorsk, því hákarlinn er var um sig og líkast til vitur skepna. En ef þið finnið, að vaðurinn léttist eða svifar til megið þið alls ekki kippa i hann fyrr en hann þyngist aftur, þá, en ekki fyrr er hákarlinn bú- inn að gleypa sóknina. Og þá er að taka vel á móti. En sjaldan kemur hákarl undir fyrr en liðnir eru tveir timar eða um það. Það er ekki nema hittist svo á, að hann liggi undir í æti.“ Við hlýddum kennslu Stefáns með hinni mestu andakt og vorum vitanlega fullir áhuga. Leið nú og beið. Þegar við höfðum legið rúm- an klukkutima var runninn af okkur mesti móðurinn. En þá seg- ir Stefán allt í einu: „Hann er kominn undir“. Var nú auðséð, að hann var vel vakandi, en ekki hreyfði hann sig fyrr en allt i einu, að hann rís snögglega upp og fer að draga. „Verið þið ekki að hugsa um minn vað, strákar", sagði hann, „heldur reynið að seiða hann undir hjá ykkur“. Við vorum nú líka glaðvaknaðir og hugurinn jafnvel kominn til botns. Þóttumst við vissir um, að þar væri hákarl á sveimi. „Þetta er hundur,“ sagði Stefán og átti við sinn hákarl. En það heiti er haft um litla hákarla. Það er talið gott, ef fyrsta gotið er lítið. Þau ganga fyrst að agni. En Stefán reyndist hafa á réttu að standa. Þetta var hvolpur, sem hann hafði fengið. Ekki var lengi verið að gera að honum, því bæði var hákarladrep og hákarlasveðja við höndina. Ég hafði sett minn vað fastan og farið að hjálpa Stefání. Gall þá allt í einu við i Jóa: „Hann er kominn á.“ Nú var engin deyfð yfir mannskapnum lengur. Ég rauk að minum vað og tók í. Hann var níðþungur. Við vorum báðir með hákarl á, og það enga hunda. Stefán renndi þegar í botn, setti sinn vað fastan, og kom okkur til hjálpar. Þegar svona er geta menn gleymt bæði stund og stað. Munu flestir veiði- menn kannast við það og laxveiði- menn til dæmis. Man ég það sjálf- ur, er ég var eitt sinn á fjórum fótum hálfur á kafi í sjó að bjarga á land 40 sjóbirtingum, sem voru að sleppa úr fyrirdráttarnót. Og ekki var minni hugur í okkur Jóa þarna i hákarlinum. Við drógum sem við máttum. Stundum urðum við að gefa eftir á vaðnum. Allt þokaðist þó i áttina, og það varð nærri samtímis, að við sáuni i tvo heljarmikla drjóla. Stéfán hafði Ifæru til taks. Sagði hann, að bera ætti i hákarlinn undir bægsli aft- an við hausinn og snúa honum á hrygginn, þvi þá missti hann við- námið. Svo ætti að reyna að koma höggi framan á snjáldrið. Þá missti hákarlinn mátt. Hákarla- drepurinn var nú á lofti og von bráðar var búið að aflífa þessi fallegu öngulbrögð. Þá var tekin hákarlaskálmin, sem áður var nefnd, og hákarlarnir hlutaðir í sundur. Gekk ótrúlega fljótt og vel að koma þessum stóru stykkjum inn í bátinn. En áður en þvi var lokið hafði Stefán gefið sér tima að taka í sinn vað. Var þá kominn hákarl i hann. Nokkru siðar setti Jói i einn og vorum við þá búnir að fá fimm stykki, en þá tók undan. Var báturinn þá lika orðinn fullhlaðinn og héldum við til lands með fenginn. Stefán sagði, að rétt væri að reyna aftur eftir viku, hvort sá grái hefði ekki „snúldrað að“. En það voru montnir menn, sem komu að landi i þetta sinn; og þóttumst við Jói nú orðnir vanir hákarlamenn. Viku seinna vorum við aftur komnir á miðin okkar. Það fór að von Stefáns, að ekki leið á löngu þar til hákarl kom undir. Fór svo, að við fylltum bátinn á skömmum tíma. Reistum við þá upp ár með pokadulu á endanum. Sáu menn í landi þettaog vonbráðar kom bátur. För hann fullhlaðinn í land, aftur. Bersýnilegt var, að bátur þessi yrði að sækja til okkar aftur, þvi vaðirnir stönzuðu stutt i botni. Voru þeir aðeins tveir nú, því einn okkar hafði nóg að starfa við skurð og annað, sem til féll. Kom svo á endum, að við þurftum að seila út hákarl, þvi báturinn fylltist, þótt tvisvar hefði verið sótt til okkar. Voru nú hákarla- Framhald á bls. 14

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.