Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1976, Page 9

Nú er aðeins sýnilegt á þurru
landi Iftið brot af Kjalarneseld-
stöðinni, en eldstöðin náði að öll-
um Ifkindum þvert yfir Sundin til
Reykjavfkur. Kjalarneseldstöðin
hefur verið ámóta að stærð og
Hekla og virk var eldstöðin um !4
milljón ára skeið.
Þessi mynd sýnir þversnið af
Esjunni vestanverðri og hór má
sjá, hvernig hinar þykku
móbergsmyndanir eru á meira og
meira dýpi eftir því sem austar
dregur vegna jarðlagahallans. I
hraununum er holrýmið oft
10—15%, en í móbergi 20—30%,
eða helmingi meira. Vegna legu
íslands á plötumótum er hita-
stigullinn mjög hár, á Kjalarnesi
er hann 165 stig á 1000 metra. Því
má búast við um eða yfir 100 stiga
heitu vatni neðan við 700 metra
dýpi. Hentugur staður fyrir heita-
vatnsborholu mundi vera þar sem
mest er af móbergi með miklu
holrými á sem mestu dýpi. Bor-
holur f Reykjavfk og Mosfells-
sveit falla inn f sniðið lengst til
hægri.
Við jarðhitaleitina er reynt að
rekja þykk jarðlög með miklu
holrými niður á nægilega mikið
dýpi til að vatnið f holunum sé
nógu heitt til nýtingar. Þetta er
gert með jarðfræðirannsóknum á
yfirborði, en sfðan er hægt að
rekja þessar holóttu myndanir
niður um 1—1,5 km með jarðeðl-
isfræðilegum mælingum eins og
sýnt er á teikningunni.
0 km 2 4
JARRÐLÖG
Basalt móberg
Olivín þóleit hraun
Þóleit hraun
JARÐLAGA-OG EÐLISVIÐNÁMSSNIÐ AF ESJU
8 10
EÐLISVIÐVIÐNÁM
| j 30-4Q
| . L ] 45-60 flm
tKÉÉ >60Slm
2 x skali
I.B. Friðleifsson 1975
800-
Hvalfiórður
400-
0
-400
-800
-1200
-1200
-400
-800
Eilífsdalur
-800
Flekkudalur
400
Hér hafa hitasvæðin á höfuð-
borgarsvæðinu verið kortlögð
eftir niðurstöðum jarðfræði-
rannsókna. Kortið sýnir eðlisvið-
nám jarðlaga á um 900 metra
dýpi og styrkleika þyngdarsviðs á
svæðinu. Með slfk gögn f höndun-
um er hægt að afmarka hugsanleg
vinnslusvæði. Ennþá hefur ekki
verið borað f stór svæði, þar sem
rannsóknir benda til að fá megi
heitt vatn með djúpborunum.
Stærstu svæðin eru umhverfis
Leiruvog, Blikastaðaland og
Álftanesið.
ESlisviSnám jarðlaga á
911 m dýpi og þyngdarfrávik
(BOUG'JER)
N
11
SKÝRINGAR:
j > 80 ílm
ISl 40-80 Slm
tgS:;! 20-40 flm
< 20 ílm
/55 mgols
Þyngdormœlingor Trousta Einorssonor(l954)
F—H Þversnið imynd I
0 2 4 6 km
ORKUSTOFNUN
Jarðhitaleit á hofuðborgarsvaðinu.
12756
holótt og inniheldur þessvegna
mikið vatn. í Esjunni eru fjöl-
mörg þesskonar móbergslög.
Þeim hallar inn til landsins eins
og öðrum berglögum i fjallinu.
Hallinn stafar af því að eldvirkn-
in færðist smám saman til austurs
og þar hlóðust upp ný lög en eldri
berglögin sigu niður undan
þunganum. Með þvi að fram-
iengja móbergslög Esjunnar til
austurs þar til komið er niður á
hæfilegt dýpi til að vatnið i berg-
inu sé orðið heitt, finnum við
ákjósanlega staði til borunar, eins
og bezt hefur komið i ljös í Mos-
fellsdal. Og beztu vatnsæðarnar
eru á mótum móbergs og hraun-
laga, eða þar sem innskot hafa
hróflað við jarðlögum. Þetta kem-
ur greinilega í ljós í jarðlagasnið-
um af borholum i Reykjavík og
Mosfellssveit, sem Jens Tómas-
son, jarðfræðingur, hefur gert.
— En nú kann að vera erfitt að
sjá það af yfirborði jarðar, hvort
móbergslög á talsverðu dýpi séu
sprungin eða kurluð.
— Já, það liggur ekki alltaf i
augum uppi. Þó er hægt að kom-
ast að því á sjónrænan hátt með
því að rekja sprungur úr fjöllum.
Við vitum, að þær halda áfram og
að jarðlögin hafa sprungið i gegn.
Með jarðeðlisfræðilegum mæling-
um er svo hægt að komast að raun
um, hvort sprungur og lek berg-
lög séu til staðar i berggrunnin-
um, til dæmis með segulmæling
um og viðnámsmælingum.
— Þið hafið hjá jarðhitadeild-
inni gert kort af Reykjavík og
nágrenni, þar sem fram kemur,
að heitt vatn ætti að vera undir
mest allri borginni, ekki undir
Kópavogi, en aftur á móti undir
Álftanesinu og' hugsanlcga alla
leið suður á Hvaleyri við Hafnar-
fjörð. Hafið þið ákvarðað þetta
með mælingum?
— Já, þessi svæði hafa verið
ákvörðuð með jarðeðlisfræðileg-
um mælingum. Undanfarin tvö ár
hef ég staðið fyrir heildarkönnun
á jarðhitalíkum á höfuðborgar-
svæðinu í samvinnu við Valgarð
Stefánsson eðlisfræðing og Jens
Tómasson, jarðfra'ðing. Það or
rétt, að niðurstöður þessarar
heildar könnunar benda til að hiti
sé undir mestallri Reykjavik,
Eramhald á bfs. 16
©